Golaýda Gah­ry­man Ar­ka­da­gy­myz Türk­me­nis­tan-Ow­ga­nys­tan-Pa­kis­tan-Hin­dis­tan (TOPH) gaz ge­çi­ri­ji­si taslamasynyň wajyp tapgyry bolan Arkadagyň ak ýoly bilen Ser­he­ta­bat – Hy­rat gaz ge­çi­ri­ji­si­niň Owganystanyň Hyrat welaýatyna barýan gur­lu­şy­gy­nyň no­bat­da­ky tap­gy­ry­na ak pata ber­di.
Türk­me­nis­ta­nyň ener­ge­ti­ka stra­te­gi­ýa­sy­nyň esa­sy sü­tün­le­rin­den bi­ri bo­lan TOPH gaz ge­çi­ri­ji­ tas­la­ma­sy di­ňe yk­dy­sa­dy däl, eý­sem, sy­ýa­sy we dur­muş taý­dan hem se­bit üçin örän uly äh­mi­ýe­te eýe­dir. Ägirt uly ug­le­wo­do­rod se­riş­de­le­ri­ne eýe bo­lan döw­let hök­mün­de Türk­me­nis­tan, ener­gi­ýa se­riş­de­le­ri­ni dün­ýä ba­zar­la­ry­na çy­kar­ma­gyň ýol­la­ry­ny di­wer­si­fi­ka­si­ýa et­mek sy­ýa­sa­ty­ny yzy­gi­der­li dur­mu­şa ge­çir­ýär. TOPH bu stra­te­gi­ýa­nyň iň mö­hüm bö­lek­le­ri­niň bi­ri ha­sap­la­nyp, taslama Mer­ke­zi we Gü­nor­ta Azi­ýa­ny bir­leş­dir­jek tä­ze bir «Ener­ge­ti­ka Be­ýik ýü­pek ýo­ly» köp­rü­si hök­mün­de ga­ral­ýar.
Türk­men bö­le­gi: Tas­la­ma­nyň 214 ki­lo­metr­lik Türk­me­nis­ta­nyň çä­gin­dä­ki bö­le­gi ýer­li gaz­çy­lar ta­ra­pyn­dan üs­tün­lik­li ta­mam­la­nyp, hä­zir­ki wagt­da ula­ny­şa taý­ýar­dyr. Bu gaz ge­çi­ri­ji­niň çig mal bin­ýa­dy­nyň gi­re­wi «Gal­ky­nyş» gaz kä­ni bo­lup dur­ýar.
Ow­gan bö­le­gi (Ser­he­ta­bat-Hy­rat): Tas­la­ma­ny dur­mu­şa ge­çir­me­giň iň mö­hüm tap­gyr­la­ry­nyň bi­ri bo­lan 153 ki­lo­metr uzyn­ly­gyn­da­ky Ser­he­ta­bat-Hy­rat bö­le­gi­niň gur­lu­şy­gy­na ýo­ka­ry de­re­je­li gat­na­şyk­lar we howp­suz­lyk ke­pil­lik­le­ri bi­len baş­lan­dy. Ow­ga­nys­ta­nyň çä­gin­de 200-den gow­rak tä­ze, döw­re­bap teh­ni­ka­lar ula­ny­lyp, gur­lu­şyk iş­le­ri güýç­li dep­gin­de do­wam ed­ýär.

TOPH tas­la­ma­sy gat­na­şy­jy ýurt­lar we se­bit üçin giň ge­rim­li bäh­bit­le­ri hö­dür­le­ýär:
Yk­dy­sa­dy howp­suz­lyk: Gü­nor­ta Azi­ýa ýurt­la­ry­nyň art­ýan ener­gi­ýa is­le­gi­ni ka­na­gat­lan­dy­ryp, se­bi­tiň ener­ge­ti­ka howp­suz­ly­gy­ny ep-es­li pug­ta­lan­dy­rar.
Gir­de­ji çeş­me­si: Ow­ga­nys­tan üçin her ýyl or­ta­ça
1 mil­liard ame­ri­kan dol­la­ryn­dan gow­rak möç­ber­de mö­hüm üs­ta­şyr gir­de­ji­si­ni dö­re­der.
Dur­muş ösü­şi: Tas­la­ma, geç­ýän ugur­la­ry bo­ýun­ça müň­ler­çe tä­ze iş orun­la­ry­ny dö­re­dip we ýer­li inf­rast­ruk­tu­ra­la­ry (ýol­lar, köp­rü­ler) ös­dü­rip, gat­na­şy­jy ýurt­la­ryň dur­muş-yk­dy­sa­dy ösü­şi­ne gös-gö­ni go­şant go­şar.
Daş­ky gur­şaw we dur­nuk­ly­lyk: Te­bi­gy ga­zyň has aras­sa ener­gi­ýa çeş­me­si hök­mün­de ula­nyl­ma­gy, se­bit­de par­nik gaz­la­ry­nyň zy­ňyn­dy­la­ry­ny azalt­ma­ga we eko­lo­gi­ýa dur­nuk­ly­ly­gy­ny gol­da­ma­ga ýar­dam eder.
Se­bit hyz­mat­daş­ly­gy we dur­nuk­ly­lyk: Gaz ge­çi­ri­ji­ yk­dy­sa­dy bäh­bit­le­riň ut­gaş­ýan ýe­ri hök­mün­de, se­bit döw­let­le­ri­niň ara­syn­da­ky sy­ýa­sy we yk­dy­sa­dy hyz­mat­daş­ly­gy ös­dü­rip, pa­ra­hat­çy­ly­gy we dur­nuk­ly­ly­gy pug­ta­lan­dyr­ma­ga hyz­mat eder.
Türk­me­nis­tan, hal­ka­ra ener­ge­ti­ka howp­suz­ly­gy­nyň gur­lu­şy­ny ber­kit­mä­ge gö­nük­di­ri­len baş­lan­gyç­la­ry­na la­ýyk­lyk­da, TOPH tas­la­ma­sy­ny se­bit we äh­lu­mu­my ile­ri tu­tul­ýan ugur ha­sap­la­ýar. Äh­li gat­na­şy­jy ýurt­la­ryň we halk­la­ryň bäh­bit­le­ri­ne la­ýyk­lyk­da, öza­ra hor­mat we umu­my bäh­bit­ler esa­syn­da bu tas­la­ma üs­tün­lik­li do­wam et­di­ril­ýär.

Begenç ANNAGURBANOW,
Türkmenistanyň Inžener-tehniki we ulag kommunikasiýalary institutynyň mugallymy.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА