23-nji okt­ýab­r­da san­ly ul­gam ar­ka­ly ge­çi­ri­len Hö­kü­met mej­li­sin­de no­ýabr aýyn­da ge­çi­ril­jek esa­sy çä­re­le­riň ha­ta­ryn­da Türk­me­nis­ta­nyň halk ýa­zy­jy­sy, Mag­tym­gu­ly adyn­da­ky döw­let baý­ra­gy­nyň eýe­si Gur­ban­na­zar Ezi­zo­wyň dog­lan gü­nü­niň 85 ýyl­ly­gy my­na­sy­bet­li aý­dym-saz­ly da­ba­ra­la­ryň gu­ral­jak­dy­gy be­ýan edil­di. Bu ha­bar şyg­ry­ýe­te be­lent sar­pa goý­ýan hal­ky­myz­da çuň­ňur ka­na­gat­lan­ma duý­gu­sy­ny dö­ret­di.
Şa­hy­ryň 2010-njy ýyl­da çap edi­len goş­gu­lar ýy­gyn­dy­sy Gah­ry­man Ar­ka­da­gy­my­zyň: «Be­ýik alym­la­ry­my­zyň, söz us­sat­la­ry­my­zyň gym­mat­ly ede­bi mi­ra­sy dün­ýä si­wi­li­za­si­ýa­sy­nyň al­tyn ha­zy­na­syn­da my­na­syp orun eýe­le­ýär» di­ýen pa­ra­sat­ly söz­le­ri bi­len açyl­ýar. Bu söz­ler dür­li dö­wür­ler­de türk­men ede­bi­ýa­ty­nyň ös­me­gi­ne my­na­syp go­şant go­şan şa­hyr­la­ra ber­len ýo­ka­ry ba­ha­dyr. Gur­ban­na­zar Ezi­zow ge­çen asy­ryň alt­my­şyn­jy-ýet­mi­şin­ji ýyl­la­ryn­da ýi­ti ze­hi­ni, dö­re­di­ji­lik aý­ra­tyn­ly­gy, tä­ze­çil­li­gi bi­len düýp­li ta­pa­wut­lan­ýar. Hak­dan ber­len ze­hi­ni bi­len bal ary­sy­nyň gül­den-gü­le go­nup, bal ýyg­naý­şy ýa­ly, söz äle­min­den şy­gyr dö­re­den şa­hy­ryň gys­ga öm­rün­de hal­ky­na go­ýup gi­den mi­ra­sy aňyr­sy­na-bär­si­ne göz ýet­me­ýän üm­mül­mez um­ma­ny ýa­dy­ňa sal­ýar. Iň esa­sy bol­sa, şa­hyr haý­sy te­ma ýüz­le­nip, nä­me dö­re­den bol­sa ol eser­le­riň oky­jy­la­ryň kal­byn­da orun al­ma­gy ba­şa­ran­ly­gy­dyr.
Şa­hy­ryň türk­men poe­zi­ýa­sy­ny ýo­ka­ry gö­ter­mek ba­ra­da eden hyz­mat­la­ry­nyň esa­sy­la­ry­nyň bi­ri onuň Ýew­ro­pa hem rus şyg­ry­ýe­ti­niň çe­per­çi­lik ga­za­nan­la­ry­ny türk­men şyg­ry­ýe­ti­ne siň­di­ren­li­gin­den yba­rat­dyr. Şa­hyr haý­sy te­ma ýüz­len­se-de, ony mil­li ru­huň ga­ly­byn­da ýu­gur­ma­gy us­sat­lar­ça ba­şa­ryp­dyr.
Şa­hy­ryň dö­re­di­ji­li­gin­de te­bi­gat hak­da­ky şy­gyr­lar aý­ra­tyn or­ny eýe­le­ýär. Çün­ki te­bi­gat – yn­sa­nyň da­şy-do­la­gy. Ga­lam­daş­la­ry­nyň aý­dy­şy ýa­ly, Gur­ban­na­zar şa­hyr sö­züň do­ly ma­ny­syn­da ýa­zyň şa­hy­ry­dy.
Guý, ýa­gyş! Ezi­ber tal­laň saç­la­ryn,
Ge­li­ber müň ýyl­ky ýol­la­ryň bi­le.
Ýö­ne dag daş­la­ryn alyp gaýt­ma,
Dag ba­şyn­da ýa­tan sil­le­riň bi­le.
Şu pur­sat­lar­da go­ja­man ze­min, älem-ja­han heý­ja­na ge­lip su­wa dü­şer. Sä­hel yz ýa­nyn­da­nam, äle­mi nu­ra gark edip, par­lap gyz­gylt şöh­le­le­ri bi­len Gün çy­kar. Şon­da bö­reň-bö­reň ýa­gyş­lar­dan soň ýa­şyl do­nu­na bü­re­nen ze­mi­ni syn­la­ma­gyň özi gi­den bir lez­zet­dir.
Gur­ban­na­zar Ezi­zo­wyň şy­gyr­la­ry hem edil şol kys­my­dyr, ol kö­ňül­ler­de iň nä­zik duý­gu­la­ry oýa­ryp, kalp öý­le­ri­ne gö­zel­lik sa­ha­wa­ty­ny eçi­ler. On­soň ba­har­da açy­lan çyn gü­li ys­gap do­ýup bol­maý­şy ýa­ly, şa­hy­ryň şy­gyr­la­ry­ny-da okap ga­nyp bol­maz.
Ba­har sä­her bi­len baş­la­dy işe,
Ak süýt guý­dy erik­le­riň üs­tü­ne.
Bal­dak­la­ry gök reň­ke bo­ýa­dy,
Gü­lä­lek­ler al öwüs­di des­si­ne.
Bu se­tir­ler göz öňü­ňe gül­gün ba­ha­ryň keş­bi­ni ge­ti­rer.
Sen bir ja­dy­göý sen, gi­den bir ma­ny,
Özüň bi­len ýaz­laş­dyr­dyň yn­sa­ny.
Ma­ňa il-gü­nü­miň şöh­ra­ty-şa­ny,
Ne­sip et­sin se­niň bi­len ýaz­la­rym.
Şa­hyr yn­san kow­mu­ny ýaz­laş­dyr­ýan ba­ha­ry jan-ji­ger­den sö­ýüp şy­gyr dö­re­dip­di. Ol al-el­wan gül­le­rin­den şy­gyr çe­me­ni­ni bag­lap, hal­ky­na sow­gat edip­di.
Söz us­sa­dy Gur­ban­na­zar Ezi­zow şol bir wag­tyň özün­de güý­züň şa­hy­ry­dy. Onuň dö­re­di­ji­li­gi güýz ýa­ly ha­syl­ly­dy. Onuň şy­gyr­la­ry dok­ma­ňyz­dy, ta­gam­ly­dy. Ol güý­ze äh­li sy­ry­ny açyp, onuň bi­len syr alyp, syr ber­şip­di.
Güý­züm! Güý­züm! Sen edep,
Sen bir nus­ga, sen ma­ny,
Aç­ýan se­niň öňüň­de,
Syr­la­ry­myň ba­ry­ny.

Sen du­man­ly top­ra­gyň,
Hem çal si­ňen as­ma­nyň,
Bi­le me­niň köň­lü­me,
Saç­ýaň paý­has nu­ru­ny.
Mil­li me­de­ni­ýe­ti­mi­ze çuň­ňur sar­pa go­ýul­ýan döw­rü­miz­de Gur­ban­na­zar Ezi­zo­wyň ede­bi mi­ra­sy­na ýo­ka­ry ba­ha be­ril­di. Paý­tag­ty­myz Aş­ga­ba­da görk be­rip otu­ran «Yl­ham» se­ýil­gä­hin­de şa­hy­ryň heý­ke­li bi­na edil­di. Paý­ta­gy­myz­daky kö­çeleriň birine şa­hy­ryň ady da­kyl­dy. Türk­men döw­let ne­şir­ýat gul­lu­gy ta­ra­pyn­dan şa­hy­ryň goş­gu­lar ýy­gyn­dy­la­ry çap edi­lip, onuň öz okan şy­gyr­la­ry­nyň ses ýaz­gy­ly al­bo­my diň­leý­ji­le­re go­wuş­dy. Mu­nuň özi şa­hy­ryň ma­ny­ly öm­rü­niň hal­ky­na mi­ras go­ýan şy­gyr­la­ryn­da do­wam ed­ýän­di­gi­ni gör­kez­ýär.

Jennet AGAÝEWA,
Türkmenistanyň Hyzmat ulgamynyň işgärleriniň Kärdeşler arkalaşygynyň geňeşiniň başlygy.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА