Türk­me­nis­ta­nyň yk­dy­sa­dy ösü­şi­niň mö­hüm ug­ru­nyň bi­ri hem ýol-ulag dü­zü­mi­ni ös­dür­mek­dir. Ga­raş­syz­lyk ýyl­la­ryn­da döw­le­ti­miz­de äh­li ugur­da bol­şy ýa­ly, ulag-ara­gat­na­şyk ul­ga­myn­da hem düýp­li öz­gert­me­ler ama­la aşy­ryl­dy we amala aşyrylýar. Ulag ul­ga­my­nyň ös­dü­ril­me­gi yk­dy­sa­dy­ýe­ti­mi­ziň ösü­şi­ne, hal­kyň dur­muş de­re­je­si­niň ýo­kar­lan­ma­gy­na we ýur­duň hal­ka­ra hyz­mat­daş­ly­gy­nyň gi­ňel­me­gi­ne uly iter­gi ber­ýär.
Hä­zir­ki dö­wür­de ýol­gur­lu­şyk pu­da­gy­nyň mad­dy-en­jam­la­ýyn bin­ýa­dy yzy­gi­der­li ber­ki­dil­ýär. Aw­to­mo­bil ýol­la­ry­nyň gur­lu­şy­gy­ny do­lan­dyr­mak ba­ra­da­ky döw­let agent­li­gi ýur­du­my­zyň çäk­le­rin­de ýer­li we döw­let äh­mi­ýet­li aw­to­mo­bil ýol­la­ry­nyň dün­ýä öl­çeg­le­ri­ne la­ýyk­lyk­da, öň­de­ba­ry­jy ýol­gur­lu­şyk teh­no­lo­gi­ýa­la­ry­ny ulan­mak ar­ka­ly gu­rul­ma­gy­ny üp­jün ed­ýär. Uzyn­ly­gy 600 ki­lo­metr bo­lan Aş­ga­bat – Türk­me­na­bat ýo­ka­ry tiz­lik­li aw­to­mo­bil ýo­lu­nyň gur­lu­şy­gy mu­ňa aý­dyň my­sal­dyr.
Ýol-ulag dü­zü­mi­niň inf­rast­ruk­tu­ra tas­la­ma­la­ry­nyň möç­be­ri­ni yzy­gi­der­li gi­ňeld­ýän ýurdumyzda «Türk­men­ba­şy – Ga­ra­bo­gaz – Ga­za­gys­tan ser­he­di» aw­to­mo­bil ýo­lu­nyň Türk­men­ba­şy – Ga­ra­bo­gaz bö­le­gi­niň düý­bi tu­tul­dy hem-de Ga­ra­bo­gaz­köl aý­la­gy­nyň üs­tün­den geç­ýän aw­to­mo­bil köp­rü­si açy­lyp ulan­ma­ga be­ril­di.
Ýur­du­my­zyň gün­ba­tar kün­je­gin­de bir­nä­çe mö­hüm ulag tas­la­ma­la­ry dur­mu­şa ge­çi­ril­ýär. Bu tas­la­ma­lar ýur­duň içer­ki bag­la­ny­şy­gy­ny, şeý­le hem se­bit­le­ýin we Ýew­raz­ýa gi­ňiş­li­gin­dä­ki üs­ta­şyr gat­naw­la­ry, aý­ra­tyn-da De­mir­ga­zyk–Gü­nor­ta ugur­la­ry bo­ýun­ça gat­na­şyk­la­ry ös­dür­ýär.
Hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­mi­ziň gat­naş­ma­gyn­da ge­çi­ri­len da­ba­ra­lar ýur­du­my­zyň ulag dü­zü­mi­niň has-da pug­ta­lan­dy­ryl­ýan­dy­gy­nyň no­bat­da­ky su­but­na­ma­sy­dyr. Ga­ra­bo­gaz­köl aý­la­gy­nyň üs­tün­den geç­ýän aw­to­mo­bil köp­rü­si­ türk­men gur­lu­şyk­çy­la­ry we «Alt­kom» kom­pa­ni­ýa­sy ta­ra­pyn­dan hyz­mat­daş­lyk­da gu­rul­dy. Köp­ri­niň umu­my uzyn­ly­gy 354 metr, iki ge­çiş zo­lak­ly we iki gat­naw ug­ru­na ni­ýet­le­nen giň­li­gi 21 metr­dir. Oňa bar­ýan ýan ýol­la­ryň umu­my uzyn­ly­gy bol­sa 2000 met­re deň­dir.
Täze aw­to­mo­bil ýo­lu­nyň «Türk­men­ba­şy–Ga­ra­bo­gaz» bö­le­gi 207 ki­lo­metr uzyn­lyk­da bo­lup, Türk­men­ba­şy şä­he­rin­den baş­lap Ga­ra­bo­gaz aý­la­gy­nyň üs­tün­den geç­ýän köp­rä çen­li do­wam eder. Soň­ra bu ýol «Ga­ra­bo­gaz­kar­ba­mid» za­wo­dy­nyň çä­gin­dä­ki aý­law ýol bi­len bi­rik­di­ri­lip, Ga­za­gys­tan bi­len döw­let ser­he­di­ne çy­ka­ry­lar.
Ýo­luň gur­lu­şy­gy dört zo­lak­ly bo­lup, onuň umu­my giň­li­gi 27,5 metr­dir. Her ta­rap­la­ýyn gat­naw zo­lak­la­ry­nyň giň­li­gi 7,5 metr, bir gat­naw zo­la­gy­nyň giň­li­gi bol­sa 3,75 metr bo­lar. Ýo­luň gur­lu­şy­gy bir­nä­çe gat­ly ör­tük­den yba­rat bo­lar: de­ňeş­di­ri­len we dy­kyz­lan­dy­ry­lan top­rak ga­ty­nyň üs­tü­ne geo­teks­til, 30 sm ga­lyň­lyk­da iri dä­ne­li çä­ge­li-ça­gyl ga­ryn­dy­sy, 20 sm ga­lyň­lyk­da ow­nuk dä­ne­li çä­ge­li-ça­gyl ga­ryn­dy­sy, 8 sm ga­lyň­lyk­da iri dä­ne­li gyz­gyn as­falt­be­ton, 7 sm ga­lyň­lyk­da dy­kyz iri dä­ne­li gyz­gyn as­falt­be­ton we soň­ky gat hök­mün­de 5 sm ga­lyň­lyk­da ow­nuk dä­ne­li gyz­gyn as­falt­be­ton gat­la­ry goý­lar. Ma­gist­ra­lyň ge­çi­ri­ji­lik kuw­wa­ty sa­gat­da 580 ulag, her gün bol­sa, tak­my­nan, 14 müň ulag bo­lar.
Tä­ze köp­ri we aw­to­ma­gist­ral ýur­du­my­zyň gün­ba­tar we de­mir­ga­zyk se­bit­le­ri­niň ara­syn­da, şeý­le hem goň­şy döw­let­ler bi­len ýük da­şa­ma­la­ryň, ulag we ýo­lag­çy gat­naw­la­ry­nyň möç­be­ri­ni ep-es­li art­dy­rar. Şeý­le-de bu ulag ug­ry Türk­men­ba­şy Hal­ka­ra de­ňiz por­tu­nyň üs­ti bi­len ge­çi­ril­ýän ýük­le­riň muk­da­ry­ny hem art­dyr­ma­ga müm­kin­çi­lik be­rer.
«Türk­men­ba­şy–Ga­ra­bo­gaz–Ga­za­gys­tan ser­he­di» aw­to­mo­bil ýo­ly Eý­ra­ny, Türk­me­nis­ta­ny we Ga­za­gys­ta­ny bag­la­nyş­dyr­ýan Mer­ke­zi Azi­ýa­nyň aw­to­mo­bil-lo­gis­ti­ka ul­ga­my­nyň mö­hüm bö­le­gi bo­lup dur­ýar. Şeý­le hem bu ýol hal­ka­ra De­mir­ga­zyk–Gü­nor­ta ulag ge­çel­ge­si­niň mö­hüm bö­le­gi hök­mün­de çy­kyş ed­ýär. Bu ýol ar­ka­ly Rus­si­ýa­dan, Ga­za­gys­tan­dan, Türk­me­nis­tan­dan Eý­ra­nyň we Hin­dis­ta­nyň sü­rü­ji­le­ri öz ýük­le­ri­ni De­mir­ga­zyk we Gün­ba­tar Ýew­ro­pa­nyň ýurt­la­ry­na de­ňiz, de­mir ýol ýa-da aw­to­mo­bil ar­ka­ly ug­rat­ma­ga müm­kin­çi­lik alar­lar.
Şeý­le-de bag­la­ny­şy­gyň go­wu­lan­dy­ryl­ma­gy se­bit­le­ýin söw­da gat­na­şyk­la­ry­nyň ös­me­gi­ne, ýer­li işe­wür­le­riň goň­şy döw­let­ler bi­len ser­he­ta­ra ha­ryt alyş-çal­şy­gy­ny gi­ňelt­me­gi­ne amat­ly şert dö­red­ýär. Türk­me­nis­tan ge­og­ra­fik taý­dan amat­ly ýer­de ýer­leş­ýär. Şo­nuň üçin hem ýur­du­myz üs­ta­şyr ulag ge­çel­ge­le­ri­niň mö­hüm hal­ka­sy­na öw­rül­ýär. Türk­me­nis­ta­nyň baş­lan­gy­jy bi­len dö­re­di­len «La­pis La­zu­li» (Türk­me­nis­tan–Ow­ga­nys­tan–Azer­baý­jan–Gru­zi­ýa–Tür­ki­ýe) ulag ge­çel­ge­si bi­len bir ha­tar­da, «Hal­ka­ra De­mir­ga­zyk–Gü­nor­ta ge­çel­ge­si» hem ösü­şiň mö­hüm ug­ry bo­lup dur­ýar. Bu tas­la­ma­lar Türk­me­nis­ta­nyň hal­ka­ra lo­gis­ti­ka ul­ga­myn­da öňe saý­lan­ma­gy­ny üp­jün ed­ýär.

Şatlyk HAJYÝEW,
Ahal welaýatynyň Kaka etrabynyň Arassaçylyk we keselleriň ýaýramagyna garşy göreşmek gullugynyň arassaçylyk-gigiýena bölüminiň agyz suw boýunça sanitariýa lukmany.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА