Is­len­dik bir agyr za­dy su­wa ok­la­ny­myz­da onuň az sa­lym­da çü­müp gid­ýän­di­gi­ni gör­ýä­ris. Em­ma äpet ýük gä­mi­le­ri, sy­ýa­hat­çy­lyk mak­sat­ly kruiz gä­mi­le­ri um­man­lar­da ar­ka­ýyn ýü­züp ýör. Eý­sem, nä­me üçin gä­mi­ler su­wda çüm­me­ýär?
Grek akyl­da­ry Ar­hi­me­diň ýö­rel­ge­si­ne gö­rä, bir ji­sim su­wuň üs­tün­de he­re­ket eden­de güýç­len­di­ri­ji güý­jüň ji­si­mi ýo­ka­ry it­ýän­di­gi aý­dyl­ýar. Su­wuň ýü­zün­de agyr ji­sim­le­riň ýüz­me­gi, esa­san, dy­kyz­lyk bi­len bag­ly bo­lup, mas­sa­sy has je­bis ji­sim­ler su­wa çalt çüm­ýär. My­sal üçin, agaç bö­le­gi suw­da go­wy ýüz­ýär. Se­bä­bi onuň dy­kyz­ly­gy pes. Gur­şun bö­le­gi­niň ki­çi­jik­di­gi­ne ga­ra­maz­dan, su­wa çalt çüm­ýär. Se­bä­bi gur­şu­nyň göw­rü­min­de has köp mas­sa bar. Gur­şun­da­ky agyr­lyk güý­ji güýç­len­di­ri­ji güýç­den ýo­ka­ry, şo­nuň üçin suw­da ýü­züp bil­me­ýär.
Ul­la­kan gä­mi­ler­de ýüz­ler­çe müň ton­na ag­ram bo­lup bi­ler. Em­ma gä­mi­ler çüm­me­ýär. Gä­mi­le­riň su­wuň ýü­zün­de sak­lan­ma­gy­na kö­mek ed­ýän zat – gä­mi­niň gur­lu­şy we için­dä­ki zat­lar. My­sal üçin, gä­mi­niň agyr bö­le­gi (he­re­ket­len­di­ri­ji­ler, de­mir il­gen­çek­ler) onuň düý­bün­de ýer­leş­di­ril­ýär. Bu gä­mi­niň de­ňag­ram­ly­ly­gy­ny sak­la­ma­gy­na ýar­dam ed­ýär. Şeý­le hem gä­mi­le­riň kö­pü­si­niň ga­ba­ra­sy ýe­ňil po­lat ör­tük­ler­den ýa­sal­ýar. Ýük gä­mi­le­rin­de de­ňag­ram­ly­ly­gy sak­la­mak üçin agyr ýük­ler aşak­dan go­ýul­ýar. Gä­mi­niň ýüz­me­gi­ni üp­jün ed­ýän esa­sy zat onuň için­dä­ki ho­wa boş­lu­gy­dyr. Ho­wa gä­mi­niň ag­ra­my­nyň dy­kyz­ly­gy­ny azal­dyp, su­wuň ýü­zün­de ar­ka­ýyn ýüz­me­gi­ni üp­jün ed­ýär. Eger-de gä­mi­niň or­ta­ça dy­kyz­ly­gy su­wuň dy­kyz­ly­gyn­dan has ýo­ka­ry bol­sa, on­da gä­mi su­wa ba­tar. Gä­mi su­wa goý­be­ri­len­de aşa­gyn­da­ky su­wy iki gap­da­la it­ýär, ýag­ny ýe­ri­ni üýt­ged­ýär. Suw bol­sa, gä­mi­ni ýo­ka­ry it­ýär. Su­wuň itiş kuw­wa­ty gä­mi su­wa goý­be­ri­len­de ýe­ri­ni üýt­ge­den su­wuň muk­da­ryna deň­dir. Is­len­dik za­dyň su­wuň ýü­zün­de dur­ma­gy üçin onuň göw­rü­mi­niň umu­my dy­kyz­ly­gy­nyň su­wuň dy­kyz­ly­gyn­dan az bol­ma­gy ýe­ter­lik­dir. Şol se­bäp­li gä­mi­ler gur­lan­da onuň göw­rü­mi­niň or­ta­ça dy­kyz­ly­gy­nyň su­wuň­ky­dan az bol­ma­gy­na üns be­ril­ýär. Gä­mi gark bo­lan­da içi­ne suw gi­rip, ho­wa­ny güýç­len­dir­ýär. Şeý­le ýag­daý­da gä­mi­niň dy­kyz­ly­gy su­wuň dy­kyz­ly­gyn­dan has ýo­ka­ry bol­ýar.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА