Alym­lar dün­ýä­de 10 mil­li­on tö­we­re­gi reň­kiň bar­dy­gy­ny çak­la­ýar­lar. Her kim dün­ýä­ni baş­ga­ça göz bi­len gör­ýär. Şol se­bäp­li reňk­le­ri saý­gar­ma­gyň hem çä­gi ýok. Fi­zi­ka­da ji­sim bi­len ýag­ty­ly­gyň öza­ra gat­na­şy­gy ne­ti­je­sin­de reň­kiň ýü­ze çyk­ýan­dy­gy dü­şün­di­ril­ýär. Reň­ki gör­mek we saý­gar­mak üçin ýag­ty­lyk ze­rur.
Aris­to­tel äh­li reň­ki ak we ga­ra­nyň ga­ryn­dy­sy di­ýip ha­sap­lap­dyr. Bu dü­şün­je 1666-njy ýy­la çen­li do­wam edip­dir. Iň­lis fi­zi­gi Isaak Nýu­ton bu dü­şün­jä­ni üýtgedýär. Alym ge­çi­ren köp san­ly tej­ri­be sy­nag­la­ry ne­ti­je­sin­de is­len­dik reňk ýag­ty­ly­gyň ýa-da şöh­lä­niň önü­mi bo­lup bi­ler di­ýen ne­ti­jä gel­ýär. Onuň pi­ki­ri­çe, ses tol­kun­la­ry bi­len gö­rüş tol­kun­la­ry­nyň öza­ra meň­zeş­li­gi bo­lup, ses per­de­le­ri çäk­li, em­ma reňk­le­riň ýü­ze çyk­ma­gy­nyň çä­gi ýok. Nýu­ton­dan soň hem alym­la­ryň bir­nä­çe­si reňk­ler bi­len bag­ly yl­my ga­ra­ýyş­la­ry öňe sür­ýär­ler. Umu­man, reňk­le­ri öw­ren­mek gy­zyk­ly ylym hök­mün­de ka­bul edil­ýär.

Reňk­le­riň ma­ny­sy

Reňk­ler dur­mu­şy­myz we ru­hy dün­ýä­miz bi­len aý­ryl­maz bag­la­ny­şyk­ly­dyr. Geý­ýän egin-eşi­gi­mi­ziň, ýat­ýan ota­gy­my­zyň, ulan­ýan en­jam­la­ry­my­zyň reň­kin­den baş­lap, te­bi­gat­da­ky äh­li öwüş­gin bi­ze öz tä­si­ri­ni ýe­tir­ýär. Alym­lar reňk­le­riň adam aňy­na tä­sir ed­ýän­di­gi­ni tas­syk­la­ýar­lar. Me­ge­rem, reňk­ler, ola­ryň ma­ny­sy, daş-tö­we­re­ge tä­si­ri ba­ra­da öw­ren­mek hem­mä­miz üçin gy­zyk­ly bol­sa ge­rek.
Gy­zyl. Gan aý­la­ny­şy çalt­lan­dyr­ýan, iş­dä­ni aç­ýan we güýç­lü­li­gi aň­lad­ýan bu reňk köp­lenç azyk önümleriniň ny­şan­la­ryn­da ula­nyl­ýar. My­sal üçin, meş­hur brend «Coca Cola» gy­zyl reňk bi­len ta­nal­ýar. Gy­zyl reňk tiz­li­gi we gu­jur­ly­ly­gy hem aň­lad­ýar. Şol se­bäp­li, bu reň­ki işeň­ňir adam­lar we ýaş­lar köp ulan­ýar­lar. Gy­zyl reň­ki has uzak­dan saý­ga­ryp bol­ýan­dy­gy se­bäp­li, köp­lenç ün­si çek­mek üçin hem ula­nyl­ýar.
Ak. Aras­sa­ly­gy, dost­lu­gy we päk ýü­rek­li­li­gi ala­mat­lan­dyr­ýan bu reň­ki er­kin­li­gi hem-de asu­da­ly­gy ha­la­ýan adam­lar saý­la­ýar­lar. Ak reňk do­wam­ly­ly­gy we dur­nuk­ly­ly­gy aň­lad­ýar. Il­kin­ji ta­nyş­lyk­da ýa-da iş söh­bet­deş­li­gin­de ak egin-eşik geý­mek tä­ze baş­lan­gyç­la­ra ýol aç­ýar.
Ýa­şyl. Te­bi­ga­ty ýa­dy­ňa sal­ýan bu reňk ra­hat­lan­dy­ry­jy hä­si­ýe­te eýe bo­lup, özü­ňe bo­lan yna­my güýç­len­dir­ýär. Ýa­şyl reň­kiň kö­şeş­di­ri­ji we ra­hat­lan­dy­ry­jy hä­si­ýe­te eýe­di­gi se­bäp­li, luk­man­çy­lyk eda­ra­la­ry iç­ki di­war­la­ry­ny ýa­şy­lym­tyl reňk­le­ýär­ler. Ýa­şyl reň­ki, esa­san, ra­hat­ly­gy go­wy gör­ýän te­bi­ga­ty sö­ýü­ji­ler köp ulanýarlar. Yl­my bar­lag­la­ra gö­rä, uzak wagt­lap ýa­şyl reň­ke se­re­dip du­ra­nyň­dan soň, beý­le­ki reňk­le­ri ba­da-bat saý­ga­ryp bol­ma­ýar. Ýa­şyl reň­ki pa­ra­hat­çy­ly­gy go­wy gör­ýän, ynam­ly adam­lar saý­la­ýar­lar.
Go­ňur. Ede­bi­ýa­ty we sun­ga­ty ýa­dy­ňa sal­ýan bu reň­ki, esa­san hem, dö­re­di­ji­lik adam­la­ry ha­la­ýar­lar. Go­ňur reňk çalt he­re­ket et­mä­ge, çalt pi­kir­len­mä­ge iter­gi ber­ýär. Dün­ýä­dä­ki res­to­ran­la­ryň kö­pü­sin­de müş­de­ri­le­riň çalt iý­me­gi üçin go­ňur otur­gyç­lar, go­ňur di­war­lar we go­ňur be­zeg­ler ula­nyl­ýar. Go­ňur reň­ki ha­la­ýan­lar bir ýer­de du­rup bil­me­ýän, yh­las­ly we iş­jeň adam­lar ha­sap­lan­ýar.
Ga­ra. Bu reňk güý­ji we hy­ju­wy aň­la­dyp, işe­wür adam­lar saý­la­ýar­lar. Ga­ra reňk köp­ler üçin tu­kat­ly­gy aň­lad­ýan hem bol­sa, Ýa­po­ni­ýa­da bag­tyň ny­şa­ny ha­sap­lan­ýar. Gö­zi ýa­dat­ma­ýan­dy­gy se­bäp­li, bu reňk gün­de­lik dur­muş­da köp ýer­de ula­nyl­ýar.
Gök. Um­man­la­ry ýa­dy­ňa sal­ýan bu reňk asu­da­ly­gy we sag­ly­gy aň­lad­ýar. Gök reňk gan ba­sy­şy­ny pe­sel­dip, ada­myň ra­hat­lan­ma­gy­na ýar­dam ed­ýär. Köp ýurt­da bi­lim eda­ra­la­ry­nyň di­war­la­ry açyk gök bi­len reňk­len­ýär. Bu reňk ne­ti­je­li­li­gi ýo­kar­lan­dy­ryp, ça­ga­la­ryň üs­tün­lik ga­zan­ma­gy­ny üp­jün ed­ýär. Gök reňk ba­ky­ly­gy hem aň­la­dyp, yna­my we yg­ty­bar­ly­ly­gy aň­lad­ýar. Dün­ýä­niň köp san­ly gu­ra­ma­la­ry­dyr kom­pa­ni­ýa­la­ry öz ny­şa­nyn­da gök reň­ki ulan­ýar­lar.
Sa­ry. Bu reňk wagt­la­ýyn üýt­gew­siz­li­giň be­ýa­ny bo­lup, özü­ne çe­ki­ji­li­gi aň­lad­ýar. Adat­ça tak­si­le­riň sa­ry reňk­de bol­ma­gy hem özü­ne çe­ki­ji­lik, hem-de az sa­lym­lyk wagt bi­len dü­şün­di­ril­ýär. Ça­ga­la­ryň kö­pü­si sa­ry reňk­li otag­da özü­ni oňaý­syz du­ýup ag­la­ýar­lar, ulu­lar bol­sa, ga­har­la­nyp ug­ra­ýar­lar. Sa­ry seý­rek ýag­daý­da ula­nyl­ýan reňk­le­riň ha­ta­ry­na gir­ýär.
Mä­mi­şi. Bu özü­ne çe­ki­ji reňk fut­bol ýy­gyn­dy­la­ry­nyň kö­pü­si­niň köý­nek­çe­le­rin­de duş gel­ýär. Çalt gö­ze il­ýän bu reň­ki, esa­san, mo­da di­zaý­ner­le­ri we oý­na­waç ön­dür­ýän kom­pa­ni­ýa­lar ulan­ýar­lar. Bagt­ly, joş­gun­ly we gu­jur­ly adam­lar mä­mi­şi reň­ki saý­la­ýar­lar.
Gül­gün. Ýüz­be-ýüz bol­ýan ta­ra­py­ňa ra­hat­lyk duý­gu­sy­ny ber­ýän gül­gün «ýa­kym­ly reňk» diý­lip at­lan­dy­ryl­ýar. Şol se­bäp­li şo­ko­lad­dyr sow­gat­lyk­la­ryň da­şy gül­gün reňk bi­len ör­tül­ýär. Gül­gün reň­ki, esa­san, şa­dy­ýan, özün­den ho­şal «ro­man­tik» adam­lar saý­la­ýar­lar.

Gy­zyk­ly mag­lu­mat­lar

  • Er­kek­ler we aýal­lar gy­zyl reň­ki baş­ga­ça gör­ýär­ler.
  • Gül­gün kö­şeş­di­ri­ji reňk ha­sap­lan­ýar. Bu reňk köp­lenç sag­lyk eda­ra­la­ryn­da ula­nyl­ýar. Çalt ga­har­lan­ýan adam­la­ra gül­gün gül­le­re ýa-da şol reňk­dä­ki di­war­lyk­la­ra se­ret­mek mas­la­hat be­ril­ýär.
  • Gök bü­tin dün­ýä­de iň ha­lan­ýan reňk ha­sap­lan­ýar. Pa­ra­hat­çy­ly­gyň ny­şa­ny ha­sap­lan­ýan bu reňk köp­lenç hal­ka­ra söw­da eda­ra­la­ry ta­ra­pyn­dan ula­nyl­ýar.
  • Köp adam­da bo­lup ge­çen wa­ka­la­ry reňk bi­len bag­la­nyş­dyr­mak duý­gu­sy bar. Mu­ňa reňk fo­bi­ýa­sy di­ýil­ýär. Şeý­le adam­lar bir reň­ki gö­ren wag­ty be­ge­nip ýa-da beý­le­ki reňki gö­ren­de gy­na­nyp, how­sa­la­ly ýag­da­ýa dü­şüp bil­ýär.
  • Sa­ry we gy­zyl reňk iýip-iç­mä­ge bo­lan is­leg duý­gu­sy­ny dö­red­ýär. Şol se­bäp­li ma­ha­bat we res­to­ran be­zeg­le­rin­de bu iki reň­kiň saz­la­şy­gy köp ula­nyl­ýar.
  • Iň­lis fi­zi­gi Isaak Nýu­ton 1665-nji ýyl­da «reňk­li ti­gir» oý­lap tap­ýar. 7 reňk­den yba­rat hal­ka gy­zyl bi­len baş­la­nyp (mä­mi­şi, sa­ry, ýa­şyl, gök, sy­ýa), ma­wy reňk bi­len jem­le­nip­dir.
    Ça­ga­nyň il­kin­ji saý­gar­ýan reň­ki gyzyl bo­lup, gör­şi ös­dür­ýär we beý­ni­dä­ki nerw da­mar­la­ry­na oňyn täsir edýär.
  • Ga­ra reňk­li egin-eşik, ýag­ny ga­ra reňk­li köý­nek, pen­jek we jal­bar ada­my sa­ly­hat­ly hem-de ba­şar­nyk­ly gör­kez­ýär. Ýew­ro­pa­da ga­ra egin-eşik­le­ri geý­ýän­le­ri «güýç­li adam» ha­sap­la­ýar­lar.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА