To­mus pas­ly­nyň gyrmyzy mi­we­si

To­mus pas­ly­nyň iň meş­hur mi­we­le­rin­den bi­ri bo­lan ül­je di­ňe bir ta­ga­my bi­len däl, eý­sem, sag­ly­ga peý­da­sy bi­len hem ün­si özü­ne çek­ýär. Bä­gül­gül­lü­ler maş­ga­la­sy­na de­giş­li bu ösüm­lik yl­my taý­dan «pru­nus» diý­lip at­lan­dy­ryl­ýar. Ül­jä­niň, esa­san, süý­ji we tur­şy tagamly diýen iki görnüşi bolýar. Ga­ram­tyl we açyk gy­zyl reňk­li bu mi­wä­niň ata Wa­ta­ny Ki­çi Azi­ýa (Ga­ra we Ha­zar deň­zi­niň kenary) ha­sap­lan­ýar. Wi­ta­min­le­re we ýo­kum­ly mad­da­la­ra baý bu mi­we Gün­ba­tar Azi­ýa­da we Ýew­ro­pa­da has köp ös­dü­ri­lip ýe­tiş­di­ril­ýär. Mes top­ra­gy we bol su­wy ha­la­ýan ül­je so­wuk ýurt­lar­da has go­wy bit­ýär. Dü­zü­min­de ýe­ter­lik de­re­je­de şe­ker, A, C, E, K, B6 wi­ta­mi­ni­ni, ka­liý, mar­ga­nes, mag­niý, kal­siý, mis, de­mir we sü­ýüm sak­la­ýan bu mi­wä­niň 100 gra­myn­da 65 ka­lo­ri­ýa bar.
Ül­jä­niň peý­da­ly ta­rap­la­ry:
Ga­ny aras­sa­la­ýar. Her gün ýe­ter­lik de­re­je­de ül­je iý­mek be­den­den ar­tyk­maç mad­da­la­ry aýyr­ma­ga ýar­dam ed­ýär. Esa­san hem, bu mi­we gan­da­ky zä­her­li mad­da­la­ryň hem-de ni­ko­ti­niň tä­si­ri­ni pe­sel­dip, öý­jük­le­riň ze­per­len­me­gi­niň öňü­ni al­ýar.
Böw­re­ge peý­da­ly. Ül­jä­niň dü­zü­min­dä­ki kwin kis­lo­ta­sy böw­rek­de daş we duz eme­le gel­me­gi­niň öňü­ni al­ýar. Böw­rek­de ýyg­na­nan çö­kün­di­le­riň be­den­den has aň­sat bö­lü­nip çyk­ma­gy­na ýar­dam ed­ýär.
Gan ba­sy­şy­ny ka­da­laş­dyr­ýar. Ül­je gan ba­sy­şy­ny ka­da­laş­dy­ryp, ýü­rek-da­mar ke­sel­le­ri­niň dö­re­mek how­pu­ny azald­ýar. Bu mi­wä­niň dü­zü­min­dä­ki C wi­ta­mi­ni we ka­liý gan aý­la­ny­şy üçin peý­da­ly bo­lup, da­mar­lar­da ho­les­te­ri­niň ýyg­nan­ma­gy­nyň öňü­ni al­ýar.
Beý­ni üçin peý­da­ly. Ül­jä­niň dü­zü­min­dä­ki A, B wi­ta­mi­ni, kal­siý we fos­for ýa­ly mi­ne­ral­lar beý­ni­niň iş­jeň­li­gi üçin peý­da­ly­dyr. Her gün bu mi­we­den ýe­ter­lik de­re­je­de iý­mek ça­ga­lar­da nerw kem­çi­lik­le­ri­niň öňü­ni al­ma­ga we ýa­dy go­wu­lan­dyr­ma­ga ýar­dam ed­ýär. Bi­ler­men­ler ýat­keş­li­gi pes adam­la­ra ül­je iý­me­gi mas­la­hat ber­ýär­ler.
Ka­da­ly uky­ny üp­jün ed­ýär. Ter­li­gi­ne, ka­ka­dy­lan we doň­du­ry­lan gör­nü­şin­de iýil­ýän bu mi­we ka­da­ly uk­la­ma­ga ýar­dam ed­ýär. Ül­jä­niň dü­zü­min­dä­ki me­la­to­nin gor­mo­ny uky bo­zul­ma­la­ry­nyň öňü­ni al­ýar. Bi­ler­men­ler ýat­maz­dan ozal, bir bul­gur ül­je şi­re­si­ni iç­me­gi mas­la­hat ber­ýär­ler.
Be­de­ni güýç­len­dir­ýär. Hü­när­men­le­riň ge­çi­ren bar­la­gy­na gö­rä, tür­gen­le­şik­den we sport ýa­ryş­la­ryn­dan soň bir hep­dä­niň do­wa­myn­da ül­je iý­mek ýa-da ül­je şi­re­si­ni iç­mek myş­sa­la­ry güýç­len­dir­mä­ge ýar­dam ed­ýär.
Kä­bir adam­da mi­we al­ler­gi­ýa­sy bol­ýar. Şeý­le adam­la­ra ül­je iý­mek mas­la­hat be­ril­me­ýär. Şeý­le hem aş­ga­za­nyn­da ýet­mez­çi­li­gi bo­lan adam­lar tur­şum­tyk ta­gam­ly bu mi­wä­ni iý­mek­den sak­lan­ma­ly.