Ýa­ba­ny te­bi­gat­da jan­ly-jan­dar­la­ryň 9 mil­li­on tö­we­re­gi gör­nü­şi ýa­şa­ýar. Şo­la­ryň ara­syn­da maý­myn­lar daş­ky keş­bi we he­re­ket­le­ri bi­len adam­la­ryň ün­sü­ni has-da özü­ne çek­ýär. Ýer ýü­zün­de maý­myn­la­ryň 160-dan gow­rak gör­nü­şi duş gel­ýär. Agaç­da ýa­şa­ýan bu jan­dar­lar adam­sy­pat maý­myn­lar we pri­mat­lar di­ýen iki uly to­pa­ra bö­lün­ýär.
Maý­myn­la­ryň «ate­li­dae» maş­ga­la­sy­na de­giş­li alouat­ta maý­myn­la­ry güýç­li se­si bi­len beý­le­ki­ler­den ta­pa­wut­lan­ýar. Gy­ky­lyk­çy maý­myn­lar iý­mit­len­mek, bi­rek-bi­re­k bi­len ha­bar­laş­mak üçin çir­kin ses­ çy­kar­ýar­lar.
Mek­si­ka­dan De­mir­ga­zyk Ame­ri­ka çen­li ara­lyk­da­ky to­kaý­lar­da ýa­şa­ýan bu maý­myn­la­ryň göw­re­si ki­çi­jik bo­lup, ujy eg­relip du­ran uzyn guý­ru­gy bar. Guý­ru­gy bi­len agaç­la­ra ýa­py­şyp bil­ýän bu maý­myn­lar sa­ry, ga­ra, go­ňur reňk­de bol­ýar­lar. Ag­ra­my 5-11 ki­log­ram ara­ly­gyn­da bo­lup, bo­ýy 50-70 san­ti­met­re ýet­ýär.
To­par bo­lup ýa­şa­ýan bu maý­myn­la­ryň se­si­ni 5 ki­lo­metr­den eşi­dip bol­ýar. Gy­ky­lyk­çy maý­myn­la­ryň her to­pa­ryn­da 10-15 ag­za bo­lup, her to­par 20-30 gek­tar meý­dan ara­ly­gyn­da ýa­şa­ýar­lar. Bu maý­myn­la­ryň öz ara­la­ryn­da­ky düz­gü­ne gö­rä, bir to­pa­ryň ýa­şa­ýan meý­da­ny­na beý­le­ki to­pa­ra gir­mek ga­da­gan edil­ýär.
Alouat­ta maý­myn­la­ry is­len­dik möw­süm­de kö­pe­lip bil­ýär­ler. Bu maý­myn­lar­da her jü­büt­de bir ça­ga maý­myn bo­lup, ene maý­myn ça­ga­sy­ny 12 aý süýt bi­len ek­le­ýär. Ki­çi­jik maý­myn­jyk 3 ýa­şyn­da kä­mil­lik ýa­şy­na ýet­ýär. Alouat­ta maý­myn­la­ry 20 ýyl tö­we­re­gi ýa­şa­ýar. Ösüm­lik­le­riň kö­pel­me­gi­ne ýar­dam ed­ýän bu jan­dar­lar mi­we­dir ösüm­lik­le­riň to­hu­my, ýap­rak­lar bi­len iý­mit­len­ýär­ler.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА