Bü­tin dün­ýä­niň äh­li ýur­dun­da di­ýen ýa­ly bel­le­ni­lip ge­çil­ýän Tä­ze ýyl baý­ram­çy­ly­gy­ny ar­ça­syz göz öňü­ne ge­tir­mek müm­kin däl. Bu baý­ram­çy­lyk­da ar­ça­ny be­ze­mek dür­li ýurt­lar­da dür­li ýyl­lar­da baş­lap­dyr. Maş­ga­la baý­ram­çy­ly­gyn­da bu aga­jyň saý­lan­ma­gy ýö­ne ýer­den däl­dir. Se­bä­bi gy­şyn-ýa­zyn pür­le­ri düş­me­ýän we ýap-ýa­şyl öwsüp otur­ýan ar­ça ga­dy­my Mü­sür­de, Hy­taý­da we beý­le­ki me­de­ni­ýet­ler­de ba­ky­ly­gyň nyşany ha­sap­la­nyp­dyr. Soň­lu­gy bi­len, bu däp Ýew­ro­pa ýurt­la­ry­na hem ge­çip­dir. Ger­ma­ni­ýa­da gyş pas­ly­na ga­bat gel­ýän baý­ram­çy­lyk­lar­da öýüň gi­rel­ge­si­nde ýa-da ja­ýyň için­de he­mi­şe ýa­şyl öw­süp otur­ýan agaç goý­mak dä­bi hem bar eken. Şol se­bäp­li hä­zir­ki wagt­da Tä­ze ýy­lyň be­ze­gi ha­sap­lan­ýan ar­ça­nyň Ger­ma­ni­ýa­nyň gün­ba­ta­ryn­da­ky halk­la­ryň me­de­ni­ýe­tin­den ge­lip çy­kan­dy­gy çak­la­nyl­ýar. Or­ta asyr­lar­da jen­net ba­gy­nyň sim­wo­ly ha­sap­lan­ýan ar­ça al­ma bi­len be­ze­lip­dir. Hä­zir­ki wagt­da hem ýur­duň köp ýe­rin­de 24-nji de­kabr gü­ni ar­ça aga­jy­ny ek­mek dä­bi do­wam ed­ýär. XIX asyr­da Tä­ze ýyl baý­ra­myn­da ar­ça be­ze­mek tu­tuş Ýew­ro­pa­da, Uzak Gün­do­gar ýurt­la­ryn­da ýoň bo­lup baş­la­ýar.
Tä­ze ýyl­da dün­ýä­niň äh­li şä­herin­de di­ýen ýa­ly be­zel­ýän ar­çala­ry­nyň has tä­sin gör­nüş­le­ri bar. Ola­ryň kä­si çüý­şe­den ýa­sal­ýan bol­sa, kä­bi­ri su­wuň ýüzün­de gur­lup­dyr. Ita­li­ýa­nyň uly bol­ma­dyk Gub­bio şä­he­rin­de bol­sa, dag ger­şi tu­tuş­ly­gy­na ar­ça­nyň şe­ki­lin­de yşyk­lan­dy­ryl­ýar. Ol iň uly Tä­ze ýyl ar­ça­sy­nyň şe­ki­li hök­mün­de 1991-nji ýyl­da Gin­ne­siň re­kord­lar ki­ta­by­na ady­ny ýaz­dyr­dy. Onuň tut­ýan meý­da­ny­nyň uzyn­ly­gy 650 metr, ini 350 metr. Şe­ki­li eme­le ge­tir­mek üçin dür­li reňk­li 3000 lam­pa ýa­ky­lyp, ol 8,5 ki­lo­met­ri öz içi­ne al­ýar. Şä­he­riň gap­da­lyn­da­ky da­gyň ýü­zün­dä­ki bu ar­ça 50 km uzak­lyk­dan gö­rün­ýär. Bu çy­ra­lar 1981-nji ýyl­dan bä­ri her ýy­lyň 7-nji de­kab­ryn­da ýa­kyl­ýar.
Tä­sin Tä­ze ýyl ar­ça­la­ry mun­dan baş­ga-da az däl. Köp ýer­­de äpet jaý­la­ryň ýo­kar­sy ba­şa­şak ar­ça­lar bi­len be­zel­ýär. Awst­ra­li­ýa­nyň Bris­ben şä­he­rin­de bol­sa, yşyk­la­ry Gün pa­nel­le­ri ar­ka­ly ýag­ty­lan­dy­ryl­ýan iň uly ar­ça bar. Gü­nor­ta ýa­rym­şar­da bo­la­ny üçin Tä­ze ýyl bu ýurt­da ho­wa­nyň ys­sy wag­ty­na ga­bat gel­ýän­di­gi sebäpli ol örän ne­ti­je­li iş­le­ýär. Bra­zi­li­ýa­nyň Rio-De-Ža­neý­ro şä­he­rin­de her ýyl­da uzyn­ly­gy 86 metr­lik ar­ça gu­rul­ýar. Ke­nar­dan uzak bol­ma­dyk ýer­de gur­lan bu ar­ça ýüz­ýän iň uzyn ar­ça hök­mün­de Gin­ne­siň re­kord­lar ki­ta­by­na ady­ny ýaz­dyr­dy. Mek­si­ka­nyň paý­tag­ty Me­hi­ko­da bol­sa, 111 metr­lik ar­ça hä­zir­ki wagt­da iň uzyn ar­ça hök­mün­de re­kor­dy elin­de sak­la­ýar. Ýa­po­ni­ýa­nyň paý­tag­tyn­da­ky “Suns­hi­ne” ak­wa­riu­myn­da su­wuň aşa­gyn­da­ky ar­ça dün­ýä­niň dür­li ýer­le­rin­den myh­man­la­ry özü­ne çek­ýär. Bo­li­wi­ýa­nyň La-Pas şä­he­rin­de gur­lan ar­ça­ny ýag­ty­lan­dyr­mak üçin onuň gap­da­lyn­da goý­lan iki we­lo­si­pe­diň pe­dal­la­ry­ny aý­la­ma­ly. Adam güý­ji bi­len dö­re­di­len ener­gi­ýa ol ýe­re ba­rýan­lar­da has üýt­ge­şik tä­sir gal­dyr­ýar.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА