Ta­ry­hyň do­wa­myn­da adam­lar nä­bel­li we dü­şün­me­dik zat­la­ryn­dan öz­le­ri­ni howp­suz duý­mak üçin, şeý­le hem gor­ku­ly ýag­daý­lar­dan çy­kal­ga göz­läp dür­li yrym­la­ry dö­re­dip­dir­ler. Ir­ki za­man­lar­da ýa­şap ge­çen adam­la­ryň yna­nan zat­la­ry­nyň kä­bi­ri­niň ha­ky­ka­ta la­ýyk gel­me­gi bi­len yrym­lar dur­muş ýö­rel­ge­si­ne, hat­da köp hal­kyň mil­li däp-des­sur­la­ry­na öw­rü­lip­dir. Her bir hal­kyň özü­ne mah­sus yrym-ynanç­la­ry bar. Yrym­lar öz dö­rän döw­ri bi­len, şol dö­wür­ler­dä­ki ynanç­lar bi­len bag­ly bo­lup, yl­ma esas­lan­ma­ýar. Ha­ky­ka­ta la­ýyk gel­me­ýän­di­gi­ne ga­ra­maz­dan bu dur­muş ýö­rel­ge­le­ri­niň ula­ny­ly­şy şu gün­ler­de hem do­wam ed­ýär. Ge­liň, kä­bir halk­da ne­sil­den-nes­le ge­çip gel­ýän yrym­lar bi­len ta­nyş bo­la­lyň!
Bar­mak­la­ry­ňy ke­siş­dir­mek. Gün­ba­tar Ýew­ro­pa­da or­ta we sü­ýem bar­ma­gy­ňy gaý­çy şe­ki­lin­de ke­siş­dir­mek is­len­dik ýag­daý­da şow­lu­lyk ge­tir­ýär di­ýen yrym bar. Bu ynanç Ýew­ro­pa ýurt­la­ry­na hris­ti­an­lar­dan öň, but­pa­raz­lar döw­rün­de ýaý­rap baş­lap­dyr. Ýew­ro­pa­ly­lar bar­mak­la­ry­ny ata­nak­la­ýyn bir­leş­dir­mek bi­len, kö­mek edi­ji güýç­le­riň şol ýe­re jem­len­ýän­di­gi­ne we ar­zuw­la­ryň ba­sym ama­la aş­jak­dy­gy­na yna­nyp­dyr­lar. Yry­ma ynan­ýan­lar il­ki­baş­da iki sü­ýem bar­ma­gy­ny ata­nak­la­ýyn bir­leş­di­ren bol­sa­lar, soň­lu­gy bi­len her eli­niň or­ta we sü­ýem bar­mak­la­ry­ny aý­ra­tyn­lyk­da ke­siş­di­rip, üs­tün­lik ga­za­nyp bol­jak­dy­gy­na dü­şü­nip­dir­ler. Hä­zir­ki wagt­da hem do­wam ed­ýän bu ynanç, esa­san, ýaş­la­ryň ara­syn­da has ýör­gün­li ula­nyl­ýar.
Ga­ra pi­şik. Esa­san, Ýew­ro­pa ýurt­la­ryn­da ýoň bo­lan ga­ra pi­şik me­se­le­si şu gün­ler hem do­wam ed­ýär. As­lyn­da Ýew­ro­pa­da pi­şik şow­lu­lyk ge­tir­ýän jan­dar ha­sap­lan­ýar. Ýö­ne yrym­çy­la­ryň kö­pü­si pi­şi­giň ga­ra reňk­li bol­ma­gy­ny ga­raň­ky­lyk bi­len bag­la­nyş­dy­ryp, «er­bet­lik­le­riň keş­bi» di­ýip ala­mat­lan­dyr­ýar. Ga­dy­my Rim­de dö­rän bu yry­myň düýp ma­ny­syn­da ga­ra pi­şik er­bet­lik, bet­bagt­lyk we şow­suz­lyk ge­tir­ýär di­ýen ynanç bar. Köp ýer­de gi­je­si­ne ga­ra pi­şik gör­mek, ýo­lu­ňy ga­ra pi­şi­giň ke­sip geç­me­gi er­bet ýag­daý ha­sap­lan­ýar.
Nal as­mak. Ga­dy­my Rim­li­ler at­dyr at es­bap­la­ry­nyň şow­lu­lyk ge­tir­ýän­di­gi­ne yna­nyp­dyr­lar. Şeý­le­lik bi­len olar ga­py­syn­dan nal asyp go­ýup­dyr­lar. Soň­lu­gy bi­len nal as­mak dä­bi Ýew­ro­pa me­de­ni­ýe­ti­ne hem ara­la­şyp­dyr. Şol dö­wür­ler nal er­bet güýç­ler­den go­ra­ýan, şol öýe bagt ge­tir­ýän gym­mat ba­ha­ly me­tal ha­sap­la­nyp­dyr. Ga­py­dan, öýüň gör­nüp du­ran ýe­rin­den nal as­mak dä­bi hä­zir­ki gün­ler­de hem köp halk­da do­wam ed­ýär.
Döw­len aý­na. Köp halk­da döw­len aý­na se­ret­mek bet­bagt­lyk ge­tir­ýär di­ýen yrym bar. «Dö­wül­mek» ýa­kyn­la­ryň haý­sy­dyr bi­ri­ne zy­ýan ýet­jek­di­gi­ni öňün­den ha­bar ber­ýär di­ýen ma­ny­da dü­şü­nil­ýär. Grek mi­fo­lo­gi­ýa­syn­dan ge­lip çyk­ýan bu ynan­ja gö­rä, döw­len aý­na eýe­si­ne 7 ýyl bet­bagt­lyk ge­tir­ýär­miş. Umu­man grek­ler­de hem döw­len aý­na se­ret­mek, aý­na­nyň çat aç­ma­gy ha­lan­ma­ýar. Ýew­ro­pa­da bol­sa, edil çat açan aý­na ýa­ly, ýer­de-de (ýol­da, how­lu­da, meý­dan­da) ýa­ryk­la­ryň bol­ma­gy we on­dan kim­dir bi­ri­niň bas­ma­gy er­bet­lik ge­tir­ýär di­ýen ynanç bar.
Teň­ňe. Teň­ňä­ni ýo­ka­ry ok­la­nyň­da ýüz (su­rat­ly) ta­ra­py­na düş­me­gi şow­lu­lyk ge­tir­ýär di­ýen ynanç bar. Bir işiň şow­ly ýa-da şow­suz bol­jak­dy­gy­ny öňün­den kes­git­le­mä­ge müm­kin­çi­lik ber­ýän teň­ňe zyň­mak yry­my köp hal­kyň me­de­ni­ýe­ti­ne or­na­şyp­dyr. Ýew­ro­pa­ly­lar ýol­dan ýö­räp bar­ýar­ka ýüz ta­ra­py­na ýa­tan teň­ňe tap­sa­lar, üstünlik ga­zan­jak­dy­gy­na, bag­tyny tap­jak­dy­gy­na ynan­ýar­lar. Eger-de san­ly ta­ra­py­na ga­çan teň­ňe tap­sa­lar, on­dan ara­ny aç­ýar­lar. Olar teň­ňä­niň san­ly ta­ra­py­na dur­ma­gy şow­suz­lyk ge­tir­ýär di­ýip dü­şün­ýär­ler.
Duz ok­la­mak. Gün­ba­tar­da iň köp ýaý­ran yrym­la­ryň bi­ri hem ada­myň eg­ni­ne duz ok­la­mak­dyr. Ýew­ro­pa­ly­lar duz ok­la­mak bi­len şol ada­myň eg­nin­de otu­ran er­bet güýç­le­ri kow­ýa­rys di­ýip dü­şün­ýär­ler. Bu yry­ma gö­rä, er­bet­lik­le­riň köp bol­şy ýa­ly duz bö­le­jik­le­ri­niň hem köp­dü­gi, duz sep­mek ar­ka­ly er­bet güýç­le­riň gö­zü­niň kör bol­ýan­dy­gy gör­ke­zil­ýär. Leo­nar­do da Win­çi­niň «Soň­ky ag­şam na­ha­ry» kar­ti­na­syn­da hem şu ynan­ja mah­sus ala­mat­lar su­rat­lan­dy­ryl­ýar.
Tag­ta kak­mak. Yrym­la­ryň ara­syn­da iň köp ýaý­ra­ny tag­ta­ny 3 ge­zek tyr­kyl­dat­mak bo­lup, bu yrym her me­de­ni­ýet­de baş­ga­ça ula­nyl­ýar. Hin­di-ýew­ro­pa me­de­ni­ýe­tin­den göz­baş al­ýan bu yry­myň aňyr­syn­da er­bet güýç­le­riň agaç­dan ýa­sa­lan öý es­bap­la­ryn­da ýa­şa­ýan­dy­gy göz öňün­de tu­tul­ýar. Ha­çan­da gep-gür­rü­ňiň ara­syn­da, öý­de ýe­ke­lik­de gor­ku­ly ýagdaýa dü­şen wag­tyň tag­ta 3 ge­zek kak­mak gor­ku­ly güýç­le­ri kow­ýar diý­lip dü­şü­nil­ýär.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА