Daş-tö­we­re­gi­mi­ze ýa-da te­le­ýaý­lym­da­ gör­ke­zil­ýän te­bi­gat bi­len bag­ly gep­le­şik­le­re to­ma­şa ede­ni­miz­de Ýer ýü­zün­de dür­li gör­nüş­li guş­la­ryň ýa­şa­ýan­dy­gy­na göz ýe­tir­ýä­ris. Guş­la­ryň kä­bi­ri suw­da, kä­bi­ri gu­ry ýer­de, kä­si çöl­de, kä­si bol­sa dag­da ýa­şa­ýar. Ola­ryň kö­pü­si uçup bil­ýär, kö­pü­si iň ök­de ýü­zü­ji­ler ha­sap­lan­ýar. Ýer ýü­zün­dä­ki iň tä­sin guş­la­ryň bi­ri hem dü­ýe­guş­dyr. Ola­ryň ara­syn­da Af­ri­ka dü­ýe­gu­şy iň ulu­sy ha­sap­lan­ýar. Bu üýt­ge­şik jan­da­ryň bo­ýu­nyň uzyn­ly­gy 2,5 met­re, ag­ra­my 150 ki­log­ra­ma ýet­ýär. Em­ma bu guş­lar uçup bil­me­ýär. Uç­ýan guş­la­ryň ara­syn­da bol­sa iň ulu­sy tok­lu­taý­dyr. Ag­ra­my 22 ki­log­ram bo­lan bu guş o di­ýen uzak ara­ly­ga uçup bil­me­ýär. Mun­dan baş­ga-da, bu­la­ryň ara­syn­da ag­ra­my 11 ki­log­ram bo­lan kon­do­ry we ag­ra­my 8 ki­log­ram bo­lan al­bat­ro­sy (de­ňiz gu­şy) ag­za­mak bolýar.
Af­ri­ka dü­ýe­gu­şy dün­ýä­de iň uzyn we iň agyr guş bol­mak bi­len bir ha­tar­da ýyn­dam­ly­gy bi­len hem ta­pa­wut­lan­ýar. Bu guş «Straus» ady bi­len bel­li bo­lup, grek di­lin­de «ser­çe-dü­ýe» diý­me­gi aň­la­dyp, köp halk­da oňa dü­ýe­guş di­ýil­ýär. Dü­ýe­guş sa­gat­da 50 ki­lo­metr, käbir ha­lat­lar­da 70 ki­lo­metr tiz­lik­de yl­gap bil­ýär. Berk we ýa­sy iki bar­mak­ly bo­lan bu guş­lar yl­gan­la­ryn­da ädim­le­ri­ni 3,5-4 met­re çen­li aç­ýar­lar. Be­de­ni­niň gur­lu­şy dü­ýe­le­re meň­ze­ýän­di­gi se­bäp­li bu­la­ra dü­ýe­guş (la­tyn­ça: «Strut­hio came­lus») di­ýil­ýär. Bu guş­la­ryň dü­ýe­le­re meň­zeş ýe­ne bir aý­ra­tyn­ly­gy suw­suz­ly­ga çy­dam­ly­ly­gy­dyr. Af­ri­ka dü­ýe­gu­şy Af­ri­ka­nyň gu­rak ýer­le­rin­de ýa­şa­ýar. Öň­ki dö­wür­ler Ýa­kyn Gün­do­gar­da hem ýa­şan dü­ýe­guş­lar soň­ky ýyl­lar­da bu se­bit­de ep-es­li aza­lyp­dyr. Af­ri­ka dü­ýe­gu­şy bu yk­ly­myň äh­li ýe­rin­de duş gel­ýär. So­ma­li, Efio­pi­ýa we De­mir­ga­zyk Ke­ni­ýa­da so­ma­li dü­ýe­guş­la­ryna («S. c. Mo­lyb­dop­ha­nes»), yk­ly­myň gü­nor­ta-gün­ba­ta­ryn­da awst­ra­li­ýa dü­ýe­guş­la­ry­na («S. c. Aust­ra­lis»), de­mir­ga­zy­gyn­da bol­sa gy­zyl bo­kur­dak­ly ma­saý dü­ýe­guş­la­ry­na («S. c. Mas­saicus») duş gel­mek bol­ýar. Bu guş­lar di­ňe aýak­la­ry­nyň berk­li­gi bi­len däl, eý­sem, gür kir­pik­ler bi­len ör­tü­len uly göz­le­ri bi­len hem geň gal­dyr­ýar.
Af­ri­ka dü­ýe­guş­la­ry kö­pel­mek möw­sü­min­de 20-25 ýu­murt­ga taş­lap, 40-45 gün­läp ba­syr­ýar­lar. Bu guş­la­ryň ýu­murt­ga­sy­nyň ulu­ly­gy 15-21 san­ti­met­re, ag­ra­my 1,5-2 ki­log­ra­ma ýet­ýär. Dü­ýe­gu­şuň jüý­je­si çalt ulal­ýar. Eý­ýäm 4 aý­lyk­da bu guş­la­ryň ag­ra­my 18-19 ki­log­ra­ma ýet­ýär. Af­ri­ka dü­ýe­guş­la­ry 60-70 ýyl tö­we­re­gi ýa­şa­ýar­lar. Dü­ýe­gu­şuň ýe­lek­le­ri be­zeg üçin eşik­ler­de, zenanlaryň başgap­la­ryn­da hem-de saç­la­ra ti­mar ber­mek­de ula­nyl­ýar. Bu guş­la­r eti we ýu­murt­ga­sy üçin ýö­ri­te fer­ma­lar­da hem ýetişdirilýär.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА