Hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­mi­ziň “Türk­me­nis­tan – Be­ýik Ýü­pek ýo­lu­nyň ýü­re­gi” at­ly ki­ta­byn­da Kö­ne­der­ýa düz­lü­gi we Sa­ry­ga­myş çäk­le­ri ba­ra­da aja­ýyp ta­ry­hy wa­ka­lar be­ýan edi­lip­dir.
Sa­ry­ga­myş – ýur­du­my­zyň de­mir­ga­zy­gyn­da, Da­şo­guz we­la­ýa­ty­nyň gün­ba­ta­ryn­da, Sa­ry­ga­myş çö­ket­li­gin­de ýer­leş­ýän köl. Onuň uzyn­ly­gy 125 ki­lo­metr, ini 90 ki­lo­metr. Sa­ry­ga­my­şyň düý­bi de­ňiz de­re­je­sin­den 38 metr aşak­da ýer­leş­ýär. Ga­dy­my Amy­der­ýa Ga­ra­gu­myň içi bi­len, Ha­zar deň­zi­ne gu­ýup­dyr. Amy­der­ýa­nyň su­wy ägirt köp muk­dar­da gyr­man­ça­la­ry ge­ti­rip­dir. Ga­dy­my Amy­der­ýa öz ha­na­sy­ny öz­ger­dip, onuň bir bö­le­gi Aral deň­zin­de we beý­le­ki go­ly bol­sa, Dow­dan we Der­ýa­lyk ha­na­la­ry bo­ýun­ça Sa­ry­ga­myş çö­ket­li­gi­ni dol­du­ryp, Sa­ry­ga­myş­dan çy­kyp, hä­zir­ki Uz­bo­ýyň ug­ry bo­ýun­ça Ha­zar deň­zi­ne akyp­dyr.
XV-XVII asyr­lar­da türk­men­le­riň kö­pü­si Sa­ry­ga­myş kö­lü­niň ke­nar­la­ryn­da me­kan tu­typ­dyr. Alym­la­ryň pi­ki­ri­çe, Sa­ry­ga­my­şa Amy­der­ýa­nyň su­wu­nyň gel­me­gi XVII asy­ryň ahy­ryn­da ke­sil­ýär we ol tu­tuş­la­ýyn Ara­la akyp baş­la­ýar. Der­ýa­lyk we Döw­dan ha­na­la­ry bo­ýun­ça Amy­der­ýa­nyň aky­my­nyň ke­sil­me­gi we Sa­ry­ga­myş kö­lü­niň gu­rap baş­la­ma­gy bu ýer­ler­de ýa­şa­ýan türk­men ila­ty eke­ran­çy­lyk ho­ja­ly­gy­ny alyp bar­mak­dan mah­rum bo­lan­soň, öz­le­ri­niň me­kan tu­tan ýer­le­ri­ni taş­lap, git­mä­ge mej­bur bol­ýar­lar. 1878-nji ýyl­da Amy­der­ýa­nyň su­wu­nyň jo­şup gel­me­gi se­bäp­li Sa­ry­ga­myş çö­ket­li­gi­ne az wagt­la­ýyn akyp­dyr. Şon­dan soň ol gu­rap, şor çö­ket­li­ge öw­rü­lip­dir. 1961-nji ýyl­dan baş­lap Der­ýa­lyk we Köl zeý aka­ba­la­ry bo­ýun­ça Sa­ry­ga­myş çö­ket­li­gi­ne Da­şo­guz we­la­ýa­ty­nyň we Öz­be­gis­ta­nyň Ho­rezm we­la­ýa­ty­nyň eke­ran­çy­lyk zeý suw­la­ry ak­dy­ry­lyp baş­lan­ýar. Ne­ti­je­de, Sa­ry­ga­myş çö­ket­li­gi ýe­ne-de kö­le öw­rül­ýär. Hä­zir­ki wagt­da Sa­ry­ga­myş kö­lü­niň meý­da­ny 4000 ine­dör­dül ki­lo­metr tö­we­re­gin­de­dir. “Al­tyn asyr” Türk­men kö­lü­ne Sa­ry­ga­my­şyň zeý su­wu­nyň bir bö­le­gi­niň ak­dy­ryl­ma­gy bi­len bu köl bir dur­ky­ny sak­la­ýar. Hä­zir­ki wagt­da hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­mi­ziň Ka­ra­ry­na la­ýyk­lyk­da bu çäk­de 20 müň gek­tar meý­dan­da to­kaý zo­la­gy dö­re­dil­ýär.

Ök­tem Is­mai­low,
Da­şo­guz we­la­ýa­ty­nyň S.A. Ny­ýa­zow adyn­da­ky
et­ra­by­nyň 25-nji or­ta mek­de­bi­niň mu­gal­ly­my.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА