Ça­ga­nyň uçar­da do­gul­ma­gy seý­rek duş gel­ýän wa­ka­la­ryň bi­ri­dir. Esa­san hem, as­man­da dog­lan bä­be­giň haý­sy ýur­duň ra­ýa­ty bol­jak­dy­gy köp­le­riň ün­sü­ni özü­ne çek­ýär. Ho­wa ula­gyn­da dog­lan ça­ga­nyň ra­ýat­ly­gy ata-ene­si­niň ra­ýat­ly­gy, ça­ga­nyň haý­sy ýur­duň üs­tün­de uçup bar­ýar­ka dog­lan­dy­gy we uça­ryň haý­sy ýur­da de­giş­li­di­gi bi­len bag­ly kes­git­le­nip bil­ner.
Köp ýurt­da ra­ýat­lyk iki esa­sy ýö­rel­gä esas­lan­mak ar­ka­ly kes­git­len­ýär. Ola­ryň bi­rin­ji­si top­ra­gyň hu­ku­gy (jus so­li), ikin­ji­si ga­na bo­lan hu­kuk (jus san­gui­nis) bo­lup, uçar­da dog­lan ça­ga şu ýö­rel­ge­ler esa­syn­da ra­ýat­lyk be­ril­ýär. «Jus so­li» ýö­rel­ge­si­ne gö­rä, bir ýur­duň ho­wa gi­ňiş­li­gin­de ýa-da çä­gin­de ça­ga dün­ýä in­se, şol ýur­duň ra­ýat­ly­gy­ny al­ýar. Bu ýö­rel­ge, esa­san, ABŞ we Ka­na­da ýa­ly ýurt­lar­da ula­nyl­ýar. Eger-de ho­wa ula­gy ABŞ-nyň çä­gin­den uçup bar­ýar­ka bä­bek dün­ýä in­se, ol ça­ga gür­rüň­siz ABŞ-nyň ra­ýa­ty bol­ýar. «Jus san­gui­nis» ýö­rel­ge­sin­de bol­sa, ça­ga­nyň ata-ene­si­niň ge­lip çy­ky­şy­na bag­ly­lyk­da ra­ýat­lyk kes­git­len­ýär. Ýag­ny ikin­ji ýö­rel­gä la­ýyk­lyk­da, bä­bek hos­sar­la­ry­nyň ra­ýat­ly­gy­ny al­ýar. Eger-de ça­ga­nyň ata-ene­si­niň ra­ýat­ly­gy ba­ra­da­ky mag­lu­mat­lar üýt­gän bol­sa, uça­ryň bel­li­ge al­nan ýur­du­nyň ra­ýat­ly­gy­ny alyp bil­ýär.
My­sal­lar we dur­muş ha­ky­kat­la­ry
Uçar­da ça­ga­nyň do­gul­ma­gy durmuşda seý­rek duş gel­ýän ýag­daý. Mu­nuň esa­sy se­bä­bi bol­sa, awia­kom­pa­ni­ýa­la­ryň kö­pü­si­niň göw­re­li zenanlaryň uçu­şy­ny çäk­len­dir­me­gi bi­len bag­la­ny­şyk­ly­dyr. Adat­ça, al­ty aý­lyk göw­re­li­lik­den soň ze­nan­la­ra uça­ra mün­mä­ge rug­sat be­ril­me­ýär. Mag­lu­mat­la­ra sal­gy­lan­sak, 2019-njy ýy­lyň iýul aýyn­da Do­ha – Beý­rut ara­ly­gyn­da­ky uçuş­da bir ça­ga dün­ýä in­di. 2021-nji ýy­lyň sent­ýabr aýyn­da Stam­bul – Çi­ka­go ara­ly­gyn­da­ky uçuş­da ýe­ne bir ça­ga­nyň buş­luk ha­ba­ry alyn­dy. Şol ýy­lyň aw­gust aýyn­da Du­baý – Bir­min­gem ara­ly­gyn­da­ky ho­wa gat­na­wyn­da ýe­ne bir ça­ga dün­ýä in­di. Ge­çen ýy­lyň ap­rel aýyn­da hem Daş­kent – Stam­bul ara­ly­gyn­da­ky ho­wa gat­na­wyn­da tä­ze dog­lan bä­be­jik ba­ra­da­ky ha­bar köp­çü­li­ge ýetirildi.
Bä­bek­ler uçarda nä­me üçin ag­la­ýar­lar?
Ho­wa ula­gyn­daky kör­pe ýo­lag­çy­lar ba­sy­şyň üýt­ge­me­gi se­bäp­li kyn­çy­lyk çe­kip bi­ler­ler. Bu ýag­da­ý ça­ga­nyň hos­sar­la­ry­nyň keý­pi­ni ga­çy­ryp, al­jy­raň­ňy ýag­da­ýa sal­ma­gy müm­kin. Uça­ra mü­nen ça­ga­lar­da, esa­san hem, bä­bek­ler­de gu­la­gy­nyň we kel­le­si­niň agyr­ma­gy ýa­ly ala­mat­lar has köp duş gel­ýär. Ho­wa sy­ýa­ha­ty wag­tyn­da ýü­ze çyk­ýan ba­sy­şyň ýo­kar­lan­ma­gy is­len­dik ýaş­da­ky ýo­lag­ça tä­sir ed­ýär. Şol se­bäp­li ýo­lag­çy­la­ra ga­ty süý­ji be­ril­ýän­di­gi uça­ra mü­nüp gö­ren­le­re mä­lim­dir. Ba­sy­şyň üýt­ge­me­gi gu­lak per­de­le­ri­niň do­ly açyl­man­dy­gy se­bäp­li bä­bek­le­re has kyn düş­ýär. Şol se­bäp­li ça­ga­lar uçar­da özü­ni bi­yn­ja­lyk du­ýup ag­lap baş­la­ýar­lar.
Eşi­diş tur­ba­la­ry or­ta gu­la­gy (per­de) bo­kur­dak bi­len bir­leş­dir­ýär. Ba­syş üýt­gän­de eşi­diş tur­ba­la­ry ýa­pyl­ýar we çeý­ne­mek ýa-da ýuw­dun­mak ar­ka­ly açyl­ýar. Şol se­bäp­li uça­ra mü­nen ça­ga­la­ra em­zik, em­zik­li çüý­şe­de suw ber­mek mas­la­hat be­ril­ýär. Çeý­ne­mek ýa-da ýuw­dun­mak ar­ka­ly gu­lak per­de­le­ri he­re­ke­te ge­lip, gu­la­gyň ga­pyl­ma­gy, gy­jyn­ma­gy we ýü­re­giň bu­lan­ma­gy ýa­ly ala­mat­la­ryň öňü­ni alyp bol­ýar. Mun­dan baş­ga-da, uça­rda barýan ça­ga­la­ra ga­ty süý­ji ýa-da luk­ma­nyň bel­län ra­hat­lan­dy­ry­jy se­riş­de­le­rini be­rip bi­ler­si­ňiz.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА