Ar­heo­log­lar Sa­ud Ara­bys­ta­nyn­da­ky Haý­bar oa­zi­sin­de 4400 ýyl mun­dan ozal­ky ga­dy­my şä­her­çä­ni tap­dy­lar. 1,5 gek­tar meý­da­ny eýe­le­ýän Al-Na­ta at­ly şä­her­çe­de mi­la­dy­dan ozal­ky 2400-nji ýyl­larda 500-den gow­rak adam ýa­şap­dyr. Bu ba­ra­da “Plos One” žur­na­lyn­da ne­şir edi­len ma­ka­la­da aý­dyl­ýar. Fran­si­ýa­nyň Mil­li yl­my-bar­lag mer­ke­zin­den Gu­ýo­ma Şar­lu­wyň ýol­baş­çy­ly­gyn­da iş­le­ýän bar­lag­çy­lar bu ýer­den azyn­dan 50 sa­ny pal­çyk ja­ýyň ga­lyn­dy­la­ry­ny, ke­ra­mi­ka­nyň köp san­ly bö­lek­le­ri­ni we ýyl­ma­nan daş­la­ry tap­dy­lar. Aý­ra­tyn hem bu şä­he­riň mer­ke­zin­de 2 sa­ny uly bi­na ýer­le­şip, ol do­lan­dy­ryş ja­ýy bo­lup hyz­mat eden bol­ma­gy müm­kin. Şeý­le hem gün­ba­tar­da tä­sin bas­gan­çak­ly ma­zar­la­ry bo­lan nek­ro­pol ýer­leş­ýär. Mun­dan baş­ga-da, bu ýer­de ýaz­ma­ça su­but­na­ma­la­ryň ýok­du­gy­na ga­ra­maz­dan, ta­py­lan ar­te­fakt­lar Al-Na­ta­nyň ga­dy­my ýa­şaý­jy­la­ry­nyň ösen me­de­ni­ýe­ti­niň, şeý­le hem ýa­şa­ýyş dur­mu­şy­nyň bo­lan­dy­gy­ny aý­dyň gör­kez­ýär. Şä­he­riň da­şy­na ila­ty çar­wa­la­ryň hü­jü­min­den go­ra­mak mak­sa­dy bi­len 14,5 km uzyn­lyk­da­ky di­war hem çe­ki­len. Al-Na­ta, tak­my­nan, b.e. öň­ki 1500-1300-nji ýyl­lar­da taş­la­nyp­dyr. Bu ga­dy­my şä­he­riň bo­şap gal­ma­gy­nyň se­bäp­le­ri en­tä­gem syr bol­ma­gyn­da gal­ýar. 4400 ýyl­lyk bu ga­dy­my şä­he­riň ta­pyl­ma­gy Arap ýa­ry­ma­da­sy­nyň ta­ry­hy­na dü­şün­mä­ge aý­ra­tyn go­şant goş­ýar.
Mäh­rem BA­BA­MY­RA­DO­WA, TMÝG-nyň Ho­jam­baz et­rap Ge­ňe­şi­niň Ýaş­lar gu­ra­ma­sy­nyň iş­jeň ag­za­sy.