zak Gün­do­gar­dan göz­baş alyp, Gün­ba­tar­da Or­ta­ýer deň­zi­ne çen­li uzap gid­ýän Be­ýik Ýü­pek ýo­ly Türk­me­nis­ta­nyň çä­gin­de hem bir­nä­çe şä­her­le­riň, ga­la­la­ryň, ker­wen­sa­raý­la­ryň üs­tün­den ge­çip­dir. Bu bol­sa türk­men top­ra­gyn­da ýer­le­şen şä­her­le­riň äh­li ta­rap­la­ýyn gül­läp ös­me­gi­ne amat­ly şert dö­re­dip­dir. Ber­ka­rar döw­le­ti­mi­ziň bag­ty­ýar­lyk döw­rün­de hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­mi­ziň ta­gal­la­sy bi­len hal­ky­my­zyň baý ta­ry­hy­ny öw­ren­mä­ge we ýaş ne­sil­le­ri­mi­ze wa­gyz et­mä­ge uly äh­mi­ýet be­ril­ýär. 2018-nji ýy­lyň “Türk­me­nis­tan – Be­ýik Ýü­pek ýo­lu­nyň ýü­re­gi” diý­lip at­lan­dy­ryl­ma­gy hem mu­nuň aý­dyň my­sa­ly­dyr.
Be­ýik Ýü­pek ýo­lu­nyň ker­wen ýol­la­ry­nyň köp ugur­la­ry Ýew­ro­pa­ny we Azi­ýa­ny ke­sip ge­çip, Or­ta­ýer deň­zin­den tä Hy­ta­ýa çen­li ba­ryp, ol ga­dy­my geç­miş­de we or­ta asyr­lar­da söw­da gat­na­şyk­la­ry­ny hem-de Gün­ba­tar bi­len Gün­do­ga­ryň me­de­ni­ýet­le­ri­niň ara­bag­la­ny­şy­gy­ny üp­jün edip­dir. Be­ýik Ýü­pek ýo­lu­nyň has köp bö­le­gi Or­ta Azi­ýa­nyň, şol san­da Türk­me­nis­ta­nyň çä­gin­den ge­çip­dir. Şol wagt­lar­dan mi­ras ga­lan en­çe­me ta­ry­hy ýa­dy­gär­lik­le­riň ara­syn­da ÝU­NES­KO-nyň Bü­tin­dün­ýä mirasynyň sa­na­wy­na gi­ren ga­dy­my we or­ta asyr bi­na­gär­li­gi­niň mer­jen­le­ri – Ga­dy­my Nu­saý, Kö­ne­ür­genç we Ga­dy­my Merw ýa­dy­gär­lik­le­ri bar. Göz­leg iş­le­ri­niň ne­ti­je­sin­de ga­dy­my ta­ryh di­kel­dil­ýär, dür­li et­ni­ki jem­gy­ýet­le­riň dö­reý­şi we ösü­şi, yk­dy­sa­dy­ýe­ti, ýa­şaý­şy, me­de­ni­ýe­ti şeý­le-de öza­ra me­de­ni tä­sir­le­ri we hal­ka­ra hyz­mat­daş­ly­gy öw­re­nil­ýär.
Türk­me­nis­ta­nyň or­ta asyr şä­her­le­ri di­ňe bir ha­ryt do­lan­şy­gy­na, söw­da­nyň ös­me­gi­ne däl, eý­sem, mil­li däp-des­sur­la­ryň, al­nyp ba­ryl­ýan iş­le­riň we dür­li ugur­la­ryň kä­mil­leş­me­gi­ne oňyn tä­si­ri­ni ýe­ti­rip­dir. Or­ta Azi­ýa­nyň, Or­ta Gün­do­ga­ryň we Ýew­ro­pa­nyň ara­syn­da­ky söw­da we me­de­ni gat­na­şyk­la­ry­nyň ös­me­gin­de Ho­rez­miň mer­ke­zi şä­he­ri bo­lan Ür­genç uly äh­mi­ýe­te eýe bo­lup­dyr. Arap çeş­me­le­rin­de ha­ryt­ly ker­wen­le­riň Bul­gar­dan Ho­rez­me we yzy­na he­mi­şe gat­naw­da bo­lan­dyk­la­ry ba­ra­da­ky mag­lu­mat­lar bar. Ta­ry­hy çeş­me­ler­de Sa­rahs hem söw­da­nyň ösen ýer­le­ri­niň bi­ri ha­sap­la­nyp­dyr. Al-As­tah­ri­niň mag­lu­mat­la­ry­na gö­rä, Sa­rahs Mer­wiň ýar­ysy ýa­ly bo­lup, ol Ho­ra­sa­nyň şä­her­le­rin­den de­mir­ga­zy­ga ta­rap geç­ýän ker­wen­le­riň ýük ýaz­dyr­ýan ýe­ri bo­lup­dyr. Söw­da şä­he­ri hök­mün­de Sa­rahs özü­niň dä­ne önüm­le­ri bi­len bel­li bo­lup­dyr.
Ber­ka­rar döw­le­ti­mi­ziň bag­ty­ýar­lyk döw­rün­de türk­men hal­ky­nyň asyr­la­ryň do­wa­myn­da dö­re­dip, dün­ýä gi­ňiş­li­ginde be­ýik yk­rar­na­ma eýe bo­lan mil­li gym­mat­lyk­la­ry­na be­lent sar­pa go­ýul­ma­gy has-da buý­san­dy­ry­jy­dyr. Öz döwrün­de Be­ýik Ýü­pek ýo­ly Gün­ba­ta­ryň we Gün­do­ga­ryň öza­ra gat­na­şy­gyn­da uly or­ny eýe­läp, ha­ryt­la­ryň söw­da­syna, ylym we bi­lim­le­riň, me­de­ni hem-de ru­hy gym­mat­lyk­la­ryň ýaý­ra­ma­gy­na uly iter­gi be­rip­dir. Be­ýik Ýü­pek ýo­lunyň geç­ýän ugur­la­ry sy­ýa­sy yla­la­şy­gyň, öza­ra dü­şü­niş­me­giň, yk­dy­sa­dy dip­lo­ma­ti­ýa­nyň mö­hüm se­riş­de­si bolup­dyr. Eger bir­ma­hal­lar bu ýer­den gül­läp ös­ýän şä­her­le­riň ara­syn­da ýer­le­şen çä­ge­lik­le­riň üs­tün­den ker­wen ýol­la­ry ge­çen bol­sa, hä­zir­ki wagt­da bu ýollar ajaýyp aw­tou­lag ýol­la­ry hem-de döw­re­bap de­mir ýol­lar, gaz ge­çi­ri­ji­ler çek­mek ar­ka­ly gaý­ta­dan di­kel­dil­ýär. Türk­me­nis­ta­nyň yk­ly­myň ýol­la­ry­nyň çat­ry­gyn­da ge­og­ra­fi­ki taý­dan amat­ly ýer­leş­me­gi­niň ar­tyk­maç­lyk­la­ry ýur­du­myz­da yk­dy­sa­dy gat­na­şyk­la­ryň ös­me­gin­de mil­li ulag se­riş­de­le­rin­den amat­ly peý­da­lan­ma­ga müm­kin­çi­lik ber­ýär.

My­rat Açi­low,
Mag­tym­gu­ly adyn­da­ky Türk­men
döw­let uni­wer­si­te­ti­niň dün­ýä ta­ry­hy
ka­fed­ra­sy­nyň mu­gal­ly­my.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА