Ruhubelentlik kyssalary

Nä­hi­li adam­lar ýa­şa­ýar?
Bir ge­zek bir go­ja ýa­kyn Gün­do­gar ýurt­la­ry­nyň bi­ri­niň gi­rel­ge­si­ne go­laý jül­ge­de otu­ran eken. Onuň ýa­ny­na bir og­lan ge­lip:
– Men bu ýer­de ozal bir sa­pa­ram bol­ma­dym. Eý­sem, bu şä­her­de nä­hi­li adam­lar ýa­şa­ýar­ka?! – di­ýip so­rap­dyr. Go­ja on­dan:
– Eý­sem, se­niň ýa­şap gaý­dan şä­he­riň­de nä­hi­li adam­lar ýa­şa­ýar­dy?! – di­ýip so­rap­dyr.
– Olar­my, hon­danbär­si, er­bet adam­lar­dy. Şoň üçi­nem ol ýer­den gaýt­ma­ga mej­bur bol­dum.
– Sen bu ýer­de hem edil şeý­le adam­la­ra ga­bat ge­ler­siň – di­ýip, go­ja jo­gap be­rip­dir.
Köp wagt geç­män­kä, baş­ga bir adam bu ýe­re ge­lip, şol bir so­wal bi­len ýüz­le­nip­dir:
– Meň bu ýe­re il­kin­ji gel­şim. Ýa­şu­ly aýt­sa­ňyz­laň, eý­sem, bu şä­her­de nä­hi­li adam­lar ýa­şa­ýar?!
Go­ja oňa şeý­le di­ýip­dir:
– Og­lum, sen şol ýa­şap gaý­dan şä­he­riň­dä­ki adam­la­ryň nä­hi­li­di­gi­ni aýt­sa­na?
– Olar ju­da göw­na­çyk, myh­man­sö­ýer, oňat adam­lar­dy. Dog­ru­sy, ol ýer­de me­niň köp san­ly dost­la­rym gal­dy, ma­ňa olar­dan jy­da düş­mek ýe­ňil düş­me­di.
– Sen şeý­le adam­la­ry bu ýer­den hem ta­par­syň – di­ýip, go­ja jo­gap be­rip­dir.
Şol ýer­de dü­ýe­le­ri­ni su­wa ýa­kyp du­ran tä­jir bu gür­rüň­le­ri eş­idip, ikin­ji ýo­lag­çy ýo­la dü­şen ba­dy­na go­ja ýüz­le­nip, şeý­le di­ýip­dir:
– Sen nä­dip şol bir so­ra­ga bü­tin­leý ta­pa­wut­ly jo­gap bermegi ba­şar­dyň?
– Og­lum, her bir adam ýü­re­gin­de öz dün­ýä­si­ni gö­ter­ýär. Gaý­dan ýe­rin­den go­wu­lyk tap­ma­dyk adam, bu ýer­de­nem ta­pyp bil­mez. Ter­si­ne, beý­le­ki şä­her­de dost­la­ry bo­lan, bu ýer­den hem has ynam­ly, yg­ty­bar­ly dost­la­ry ta­par. Çün­ki bi­ziň töweregimizdäki adam­lar bi­ziň olar­dan tap­ýan za­dy­my­za öw­rül­ýär­ler.

Mak­sat­la­ryň üçin gö­reş
Bir sa­par og­ly ka­ka­sy­nyň ýa­ny­na mas­la­ha­ta ge­lip­dir:
– Ka­ka, gör­ýän we­lin, meň­ki ýe­ne-de ug­ru­na bo­la­nok. Bu tür­gen­le­şik­ler di­ňe sur­nuk­dyr­ýar, ne­ti­je­ler bol­sa, üýt­gä­nok. Göw­nü­me bol­ma­sa, men fut­bol üçin ýa­ra­dyl­ma­dyk ýa­ly, me­niň ar­zuw­la­rym bol­sa, ama­la aş­ja­ga meň­zä­nok.
Ka­ka­sy og­lu­na mä­hir bi­len se­re­dip şeý­le di­ýip­dir:
– Bil­ýäň­mi, og­lum, dur­muş­da her bir ada­myň ar­zu­w-islegleri, mak­satlary bol­ýar. Hut şo­lar hem bi­ze söý­ýän işi­mi­zi et­mä­ge hyruç ber­ýär, se­bä­bi ol şeý­le hem bo­laý­ma­ly. Öz ynan­ýan, ha­la­ýan za­dyň üçin gö­reş­mek ge­rek. Eger şeý­le et­me­seň, di­ňe syn­mak bi­len bo­lar­syň. Bir ýy­kyl­dyň­my, on­soň ga­lyp bil­mer­siň. Äh­li za­dy taş­lap, so­ňu­na çen­li alyp git­mez­lik iň aň­sa­dy, çün­ki ýol­lar çar­kan­dak­ly, bi­zem oňaý­syz­lyk bi­len öw­re­niş­me­dik. Biz äh­li za­dyň ýe­ňil­jek we des­si­ne bol­ma­gy­ny is­le­ýä­ris. Şunlukda, bi­ziň ar­zuw­la­ry­myz öl­ýär, mak­sat bol­sa, el­ýe­ter­den has uzak­da gal­ýar. Dur­muş kem-kem­den ma­ny­syz boş bir za­da dön­ýär. Ne­ti­je­de, biz äh­li za­dy unu­dyp, tä­ze­den baş­la­ma­gy ýü­re­gi­mi­ze düw­ýä­ris hem-de dur­mu­şy­my­zy baş­ga­ça gu­ra­mak mak­sa­dy bi­len tä­ze bir gü­ne ga­raş­ýa­rys. Ýö­ne bi­ziň ýo­lu­myz­da tä­ze päs­gel­çi­lik­ler peý­da bol­ýar we biz ýe­ne-de sä­gin­ýä­ris. On­soň bi­zi öz gow­şak­ly­gy­myz se­bäp­li la­py­keç­lik, sus­su­pes­lik we ga­har-ga­zap gur­şap al­ýar. Şo­nuň üçin hiç ha­çan bo­ýun syn­ma­ly däl­di­gi­ňi, öň­de go­ýan mak­sat­la­ry­ňa ýet­mek üçin gö­reş­me­li­di­gi­ňi unut­ma­ly däl­siň. Se­niň haý­sy­dyr bir bäs­le­şik­de utu­lan­ly­gyň mö­hüm däl. Dur­muş do­wam ed­ýär. Se­niň iň uly duş­ma­nyň se­niň içiň­dä­ki iş­ýak­maz­ly­gyň, gor­kyň, şüb­häň, ýaý­dan­jaň­ly­gyň­dyr. Öz ar­zuw-is­leg­le­riň es­ge­ri, mak­sat­la­ryň serkerdesi bol­gun og­lum!

Bür­güt
Bür­güt 70 ýyl ýa­şa­ýar, ýö­ne ol bu ýa­şa ýet­mek üçin 40 ýa­şa ba­ran­da çyn­la­kaý, agyr sy­na­gy baş­dan ge­çir­me­li bol­ýar. Şol ýaş­da onuň dyr­nak­la­ry bür­şüp ýum­şa­ýar, as­man­da öz awu­ny alyp bil­me­ýär. Onuň uzyn­dan ýi­ti çüňk­le­ri syp­jy­ry­lyp, bur­lup ug­ra­ýar. Onuň ga­nat­la­ry toz­ýar, per­le­rin­de top­la­nan ýag se­bäp­li ag­ra­my art­ýar. Ga­nat kak­magy kyn­la­şyp ug­ra­ýar. Bür­gü­diň öňün­de iki ýol gal­ýar: öl­me­li ýa-da 150 gü­ne çek­ýän agy­ra döz gel­me­li. Eger-de bür­güt dur­mu­şy saý­lap al­sa, on­da da­gyň be­lent­li­gi­ne gö­te­ri­lip, uçut ga­ýa­da­ky hö­würt­ge­de uzak wagt­lap gal­ma­ly bol­ýar. Bür­güt şol ýer­de çüň­kü­ni tä döw­lüp gaç­ýan­ça ga­ýa ur­ýar. On­soň ol tä­ze çüňk çyk­ýan­ça ga­ra­şyp, tä­ze­si bi­len kö­ne dyr­nak­la­ry­ny go­par­ýar. Tä­ze dyr­nak­la­ry çy­kyp ug­ran­da, kö­ne ýe­lek­le­ri­ni ýo­lup baş­la­ýar. Şeý­le­lik­de, do­ly tä­ze­le­nin­den 5 aý ge­çen­soň, il­kin­ji uçu­şy­ny ama­la aşy­ryp, ýe­ne-de 30 ýyl ýa­şa­ýar.
Biz ýa­şaý­şy­my­zy do­wam et­dir­mek üçin özü­mi­zi öz­gert­me­li bol­ýa­rys, kä­wagt bu ýag­daý ýe­ňil düş­me­ýär. Şeý­le­lik­de, geç­mi­şiň ýa­ra­maz ýat­la­ma­la­ryn­dan, en­dik­le­rin­den hem-de goý­be­ren ýal­ňyş­lyk­la­ry­myz­dan sap­lan­ýa­rys. Di­ňe geç­mi­şiň gaý­gy­ly ýü­kün­den ha­las bol­mak bi­ze ýa­şa­ma­ga, dur­mu­şyň hö­zi­ri­ni gör­mä­ge, ge­le­je­ge özü­mi­zi taý­ýar­la­ma­ga we ynam­ly ga­ra­ma­ga müm­kin­çi­lik ber­ýär.

Ýyl­gy­ry­şyň sy­ry
– Ha­ly­pa, siz he­mi­şe ýyl­gy­ryp gez­ýär­si­ňiz, hiç ha­çan si­ziň gaý­ga ba­typ ýö­re­ni­ňi­zi gör­me­dim. Mu­ny he­mi­şe siz­den so­ra­jak bol­ýan, ýö­ne hiç ug­ru­ny ta­pa­mok. Eý­sem, bu si­ze nä­dip ba­şard­ýar?
Go­ja şeý­le jo­gap be­rip­dir:
– Mun­dan en­çe­me ýyl­ ozal, on ýe­di ýa­şym­da­kam çuň­ňur has­rat bi­len ha­ly­pa­myň ýa­ny­na bar­ypdym. Ha­ly­pam şon­da ýet­miş ýa­şyn­da­dy, ýö­ne gör­nüp du­ran bel­li bir se­bä­bi bol­ma­sa-da ça­la­ja ýyl­gyr­ýar­dy. Onuň ýü­zün­de gaý­gy-has­ra­tyň hiç hi­li ala­mat­la­ry du­ýul­ma­ýar­dy. Men on­dan “Bu si­ze nä­dip ba­şard­ýar?” di­ýip so­rap­dym. Ol bol­sa, di­ňe ýyl­gy­ryp oňaý­dy. Ol ga­ma ula­şar ýa­ly hiç bir se­bäp gör­me­ýän­di­gi­ni aý­dyp­dy.
Şon­da men şeý­le ne­ti­jä ge­lip­dim. Bu di­ňe me­ň saý­lan ýo­lum. Her gün ir­den gö­zü­mi aça­nym­da, men şu gün haý­sy­sy­ny saý­la­ma­ly – tu­kat­lan­magymy ýa-da ýyl­gyr­magy di­ýip özümden soraýaryn. Şeý­le­lik­de, men he­mi­şe ýyl­gyr­ma­gy saý­la­ýa­ryn.

Wagtyň gymmaty
Ha­ma­la, her gün ir­den si­ziň ha­sa­by­ňy­za 86 400 manat ge­çi­rip, her gi­je hem gü­nüň do­wa­myn­da ula­nyl­man ga­lan se­riş­de­le­ri­ňi­zi do­ly öçür­ýän bank bar di­ýip göz öňü­ne ge­ti­re­liň. Şon­da siz nä­me­ler eder­di­ňiz? El­bet­de, her gün­de ha­sa­by­ňyz­dan gü­nüň ahy­ry­na çen­li soň­ky teň­ňä­ňi­ze çen­li ba­ry­ny alar­dy­ňyz. Bi­ziň her bi­ri­miz­de şeý­le serişde bar. Her gün ir­den bank bi­ziň ha­sa­by­my­za 86 400 se­kunt goý­ýar. Her gi­je ha­sa­by­myz­daky haý­sy­dyr bir go­wu­lyk üçin ula­nyl­ma­dyk wag­ty­my­zy öçü­rip goý­ber­ýär. Bu bank ga­lan wag­ty sak­la­ma­ýar. Her gün bi­ze tä­ze ha­sap aç­ýar we her gi­je gü­nüň ha­sa­by­ny ara­dan aýyr­ýar. Eger-de go­ýu­my gü­nüň do­wa­myn­da ula­nyp bil­me­sek, on­da biz ýit­gi çek­ýä­ris. Hiç za­dy yzy­na gaý­ta­ryp bol­ma­ýar, hiç za­dy üýt­ge­dip bol­ma­ýar, ga­lyn­dy­la­ry hem er­ti­re ge­çi­rip bol­ma­ýar. Biz di­ňe şu gün­ki gü­nüň ha­ky­ky go­ýu­my bi­len ýa­şap bil­ýä­ris. Şo­nuň üçin wagty, müm­kin­ga­dar, sag­ly­ga, bag­ty­ýar­ly­ga we üs­tün­li­ge has köp­räk sarp et­me­li. Wagt geç­ýär. Şo­ňa görä, ony gü­nüň do­wa­myn­da netijeli ula­na­lyň. Ha­ky­kat­da, wag­tyň ba­ha­sy­ny du­ýup, aňyp bol­ýar. Is­len­dik ta­lyp ýyl­lyk sy­nag­la­ry­ny tab­şyr­ýar­ka okuw ýy­ly­nyň, is­len­dik ene dog­ran ça­ga­sy­nyň bi­rin­ji aýy­nyň, is­len­dik aşyk öz mag­şu­gy bi­len gö­rüş­mek üçin ga­ra­şan bir sa­ga­dy­nyň, ot­lu­dan gi­jä ga­lan is­len­dik ýo­lag­çy bir mi­nu­ty­nyň, has­sa­ha­na­da ýa­tan is­len­dik adam bir se­kun­dy­nyň, is­len­dik çem­pi­on se­kun­dyň ýüz­den bir bö­le­gi­niň nä­derejede gymmatlydygyny oňat bilýän bolsa gerek.
Wagt hiç ki­me ga­raş­ma­ýar. Şo­ňa gö­rä, wag­tyň her bir pur­sa­dy­ny ar­zy­la­ma­gy öw­ren­me­gi­miz ge­rek. Wagt – öwe­zi­ni dol­du­ryp bol­ma­ýan gym­mat­lyk­dyr. Düýn eý­ýäm ta­ryh, er­tir syr, şu gün bol­sa, peş­geş­dir.

Bul­ka­jyk
Är-aýal otuz ýyl­lap bi­le­lik­de ýa­şa­ýan eken. Bi­le­lik­dä­ki ýa­şaý­şy­nyň 30 ýyl­ly­gy gü­ni aýa­ly däp bo­lup gel­şi ýa­ly, sä­her bi­len bul­ka bi­şir­ipdir. Ol er­tir­lik na­ha­ryn­da ony ke­se­li­gi­ne ke­sip, iki­si­ni­ňem ýü­zü­ne mes­ge ça­lyp­dyr. Ol bul­ka­nyň üst ta­ra­py­ny adam­sy­na uzat­mak­çy bo­lan­da, bir zat ýa­dy­na dü­şen ýa­ly, bir­den sak­la­nyp­dyr. Ol öz ýa­nyn­dan: “Men otuz ýyl­lyk bi­le­lik­dä­ki ýa­şaý­şy­my­zyň şu gü­nün­de bul­ka­jy­gyň gy­za­ran­ja ýe­ri­ni özüm iýe­sim gel­ýär. Ga­ly­ber­se-de, men onuň 30 ýyl­lap ynam­ly, oňat söý­gü­li aýa­ly bol­dum, ony ogul­ly-gyz­ly et­dim. Ho­ja­ly­gy ýö­ret­dim, maş­ga­la­myň abat­ly­gy üçin ja­ny­my gaý­gyr­ma­dym” di­ýip, öz ýa­nyn­dan pi­kir ýö­re­dip­dir.
Ol şeý­le ka­ra­ra ge­lip, bul­ka­jy­gyň aşa­ky bö­le­gi­ni adam­sy­na uzad­ýar, 30 ýyl do­wam edip gel­ýän düz­gü­ni bo­zan­ly­gy üçin hem el­le­ri tit­räp ug­rap­dyr. Adam­sy bol­sa, bul­ka­jy­gy alyp, şeý­le di­ýip­dir:
– Ezi­zim, sen şu gün ma­ňa ba­ha­sy­na ýe­tip bol­ma­jak sow­gat et­diň. Men 30 ýyl­lap, özü­miň iň go­wy gör­ýän za­dy­my – bul­ka­nyň aşa­ky bö­le­ji­gi­ni iý­me­dim. Se­bä­bi ol düz­gün bo­ýun­ça sa­ňa de­giş­li­dir öýd­ýär­dim.

Bil­bil
Bir ame­ri­ka­ly öz in­deý dos­ty bi­len Nýu Ýor­kuň kö­çe­le­ri­niň bi­rin­den bar­ýan eken. Bir­de­nem, in­deý duý­dan­syz:
– Men bil­bi­liň saý­ra­ýan se­si­ni eşid­ýän – di­ýip gy­gy­ryp­dyr. Ame­ri­ka­ly şä­he­riň adam­dan do­ly mer­ke­zi kö­çe­si­ne ser sa­lyp:
– Sen aky­lyň­dan aza­şyp­syň öýd­ýän – di­ýip­dir. Şol wagt äh­li ýer­de aw­tou­lag­lar he­re­ket ed­ýär­di, adam­la­ryň gal­ma­ga­ly kö­çä­ni gap­lap alyp­dy.
– Ýö­ne, ha­ky­kat­dan hem, men bil­bi­liň saý­ra­ýan se­si­ni eşid­ýän – di­ýip, in­deý öz di­ýe­ni­ni tu­tup­dyr hem-de haý­sy­dyr bir eda­ra­nyň öňün­dä­ki açy­lyp otu­ran gül­le­riň üs­tü­ne eg­lip­dir. Ol ösüm­lik­le­riň ýap­rak­la­ry­nyň ara­sy­ny açyş­dy­ryp, öz dos­tu­na ol ýer­de geň-ena­ýy saý­rap otu­ran bir bil­bi­li gör­ke­zip­dir.
– Geň ga­laý­ma­ly – di­ýip, dos­ty ses­le­nip­dir.
– Se­niň gu­la­gyň ga­ty ýi­ti öýd­ýän.
– Ýok. Äh­li zat se­niň me­ýil­le­riň nä­mä gö­nük­di­ri­len­li­gin­de – di­ýip, in­deý dü­şün­di­rip­dir. In­di se­nem ony eşi­dip bi­ler­siň. Dost­lar gül­ler­den uzak­la­şyp­dyr­lar.
– Geň ga­laý­ma­ly! In­di me­nem bil­bi­liň saý­ra­ýşyny aý­dyň eşid­ýä­rin – di­ýip, ame­ri­ka­ly ge­ňir­ge­nip­dir.

Ýag­şy­ly­gyň par­ça­la­ry
Bir maş­ga­la dynç alyş gü­nü­ni de­ňiz ke­na­ryn­da ge­çi­rip­dir. Ça­ga­lar de­ňiz­de su­wa dü­şüp­dir­ler hem-de çä­ge­den geň-ena­ýy jaý­ja­gaz­la­ry ýa­sap­dyr­lar. Bir­de­nem, uzak­dan bir gar­ry kem­pi­riň ga­ra­sy gör­nüp­dir.
Onuň çal saç­la­ry ýe­le yk­jap, egin-eşik­le­rem kö­ne, ýyr­tyk-irikdi. Ol öz ýa­nyn­dan hü­mür­däp, kä­wagt aşak eg­lip, ýer­den bir zat­lar alyp, tor­ba­sy­na okla­ýar­dy. Ene-ata­la­ry ça­ga­la­ry­ny ýa­ny­na ça­gy­ryp, bu gel­ýän gar­ry­dan ga­ça­rak dur­ma­gy tabşyryp­dyr­lar. Ol ça­ga­la­ryň go­laýyndan ge­çip bar­ýar­ka, ýer­den zat çöp­läp bar­şy­na olara ga­rap, ýyl­gy­ryp­dyr, ýö­ne onuň ýyl­gy­ry­şy­na hiç kim üns ber­män­dir.
Soň bir gün olar bu gar­ry kem­pi­riň, ça­ga­la­ryň aýa­gy­ny gy­ýaý­ma­syn di­ýip, he­mi­şe deň­ziň ke­na­ryn­da­ky çüý­şe gy­ý­çak­la­ry­ny çöp­le­ýän­di­gi­ni bi­lip ga­lyp­dyr­lar.

Ter­ji­me eden Ýe­gen­mäm­met Taý­ly­ýew,
“Za­man-Türk­me­nis­tan”.