Port­la­ryň äh­mi­ýe­ti

Hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­mi­ziň ýol­baş­çy­ly­gyn­da bi­na edi­len Türk­men­ba­şy Hal­ka­ra de­ňiz por­tu­nyň ula­nyl­ma­ga be­ril­me­gi bi­len ýur­du­myz iri port­ly ýurt­la­ryň ha­ta­ry­na go­şul­dy. Ha­zar deň­zi­niň türk­men ke­na­ryn­da gur­lan de­ňiz por­ty Mer­ke­zi Azi­ýa we Ha­zar deň­zi se­bi­ti­niň äh­li ýurt­la­ry üçin uly äh­mi­ýe­te eýe bol­dy. Umu­man, de­ňiz port­la­ry ýurt­la­ryň ara­syn­da­ky söw­da we yk­dy­sa­dy gat­na­şyk­la­ryň has-da iş­jeň­leş­me­gi­ne uly go­şant goş­ýar.
Ga­ze­ti­mi­ziň şu sa­nyn­da dün­ýä­niň iri port­la­ry hem-de ola­ryň äh­mi­ýe­ti ba­ra­da gy­zyk­ly mag­lu­mat­la­ry si­ze ýe­tir­me­gi ma­kul bil­dik.
Ýur­duň yk­dy­sa­dy­ýe­ti­ne uly go­şant goş­ýan port­lar ulag­la­ryň beý­le­ki gör­nüş­le­rin­den, ýag­ny ho­wa, aw­to­mo­bil we de­mir ýol ulag­la­ryn­dan ne­ti­je­li peý­da­lan­mak üçin ge­rek­li inf­rast­ruk­tu­ra bi­len üp­jün edi­len bol­ma­ly. Bu ýag­daý ulag­la­ryň äh­li gör­nüş­le­ri­niň saz­la­şyk­ly ut­gaş­ýan bi­te­wi mer­ke­zi­ni eme­le ge­ti­rip, por­tuň esa­sy lo­gis­ti­ki mer­ke­ze öw­rül­me­gi­ne go­şant goş­ýar. Hy­taý bilen Gü­nor­ta Ko­re­ýa im­port we eks­port ha­ryt­la­ry­nyň ha­sa­by­na de­ňiz ýük gat­na­wy­ny kö­peld­ýän bol­sa, Rot­ter­dam we Ant­wer­pen ýa­ly şä­her­le­riň port­la­ry de­mir ýol­la­ry, der­ýa­lar­dyr ka­nal­lar ar­ka­ly Ýew­ro­pa se­bi­ti­niň iç­ki bö­lek­le­ri­ne ýük da­şa­ma­ga müm­kin­çi­lik ber­ýän­li­gi se­bäp­li äh­mi­ýe­ti­ni art­dyr­ýar.
Iri de­ňiz port­la­ry dür­li gör­nüş­li – gu­ry, su­wuk, ür­gün, hi­mi­ki se­riş­de­ler ýa­ly ýük­le­ri ýük­läp-dü­şür­mä­ge ni­ýet­le­nen, şeý­le hem ýo­lag­çy ter­mi­na­lyny, gä­mi­le­re teh­ni­ki ideg ed­ýän des­ga­la­ry özün­de jem­le­ýär. Gä­mi du­ral­ga­la­ryn­da ýük ka­bul et­mek, sak­la­mak, ýük­le­mek we dü­şür­mek üçin peý­da­la­nyl­ýan ulag se­riş­de­le­ri­niň teh­no­lo­gik we aw­to­mat­laş­dy­ry­lan usul­da bol­ma­gy ýük­le­riň gys­ga wagt­da dü­şü­ril­me­gi­ne we ýük­le­nil­me­gi­ne hem-de ha­ryt­la­ryň bar­ma­ly men­zi­li­ne has ir bar­ma­gy­na ýar­dam ed­ýär. Şeý­le hem bel­li ulu­lyk­da­ky gä­mi­le­ri ka­bul et­mek üçin deň­ziň ýe­ter­lik de­re­je­de çuň ýa-da çu­ňal­dy­lan bol­ma­gy ze­rur­dyr.
Dür­li gör­nüş­li ýük­le­ri da­şa­ma­ga müm­kin­çi­lik ber­ýän kon­teý­ner­le­riň peý­da bol­ma­gy gä­mä has köp ýü­ki syg­dyr­ma­ga we bir ge­zek­de da­şa­ma­ga müm­kin­çi­lik ber­di. Şol se­bäp­li soň­ky ýyl­lar­da kon­teý­ner ar­ka­ly da­şal­ýan ýük­le­riň muk­da­ry bar­ha art­ýar. So­wa­dy­jy­ly kon­teý­ner­ler bol­sa, azyk ha­ryt­la­ry­ny we beý­le­ki so­wuk sak­lan­ma­gy ze­rur bo­lan ha­ryt­la­ry da­şa­mak­da giň­den peý­da­la­nyl­ýar. De­ňiz­ler­de kon­teý­ner gat­nat­mak­da öň­de­ba­ry­jy kom­pa­ni­ýa­la­ryň ara­syn­da Da­ni­ýa­nyň “Maersk Li­ne”, Şweý­sa­ri­ýa­nyň “Me­di­ter­ra­ne­an Ship­ping Com­pa­ny”, Fran­si­ýa­nyň “CMA CGM S.A.”, Hy­ta­ýyň COSCO we Ger­ma­ni­ýa­nyň “Ha­pag-Lloyd” kom­pa­ni­ýa­la­ry bar. Ýa­po­ni­ýa, Gü­nor­ta Ko­re­ýa, Hin­dis­tan we beý­le­ki ýurt­lar­da hem de­ňiz gat­naw­la­ry­ny ama­la aşyr­ýan iri kom­pa­ni­ýa­lar bar. Hä­zir­ki wagt­da kon­teý­ner gä­mi­le­ri­niň iň ulu­la­ry­nyň uzyn­ly­gy 400 met­re, ýük gö­te­ri­ji­li­gi 20 müň TEU-a (şert­li stan­dart kon­teý­ne­ri) go­laý­la­ýar.