Ra­fa­el, “Ýaş ýi­gi­diň port­re­ti” 1513-1514 ý.ý.: Ol ba­sy­ba­ly­jy­la­r ta­ra­pyn­dan Pol­şa­dan ogur­la­nyp­dyr. Hä­zir hem onuň ýe­ri nä­bel­li. Bu su­rat uruş ýyl­la­ryn­da ýi­ten eser­le­riň ara­syn­da has äh­mi­ýet­li­si bo­lup, alym­lar Ra­fae­liň bu ese­ri­ni aw­to­port­ret ha­sap­la­ýar­lar. Onuň 2012-nji ýyl­da ta­py­lan­dy­gy hem met­bu­gat sa­hy­pa­la­ryn­da bel­le­nip ge­çil­di. Ýö­ne bu ba­ra­da has iç­gin mag­lu­mat be­ril­me­di.
And­re­as Şlýu­ter, “Ýan­tar ota­gy” XVIII asyr: “Ýan­tar ota­gy” ese­ri And­re­as Şlýu­ter ta­ra­pyn­dan Prus pa­ty­şa­sy Frid­rih I üçin dö­re­di­lip­dir. 1709-njy ýyl­da iş ta­mam­la­nan­dan soň­ra go­wy ber­ki­dil­me­dik ýan­tar pan­no­sy ýe­re gaç­ýar. Pa­ty­şa mu­ňa ga­har­la­nyp, us­sa­ny ýur­dun­dan kow­ýar. Pa­ty­şa­nyň og­ly Frid­rih Wil­gelm I bu ese­ri Pýotr I sow­gat edip­dir. Ol to­mus ba­gyn­daky köşgünde sak­la­nyp­dyr. Uruş ýyl­la­ryn­da ol hem ogur­la­nyp­dyr.
Win­sent wan Gog, “Su­rat­keş Ta­ras­kon ýo­lun­da” 1888 ý.: bu su­rat­ke­şiň meş­hur eser­le­ri­niň bi­ri­dir. Ol Ta­ras­ko­na gi­dip bar­ýan pur­sa­ty­ny jan­lan­dy­ryp­dyr. Su­rat­da gü­neş­li gün­de kel­le­sin­de pa­pa­gy bo­lan su­rat­ke­şiň meý­da­nyň gy­ra­sy bi­len py­ýa­da­lap bar­ýan­dy­gy çe­ki­lip­dir. Onuň Mag­de­burg şä­he­rin­de uruş wag­ty dörän ýan­gyn­da ýa­nan­dy­gy aý­dyl­ýar.
Jo­wan­ni Bel­li­ni, “Ma­don­na ýaş ça­ga bi­len” 1430 ý.: bu eser 1940-njy ýyl­da Ber­lin mu­ze­ýin­den al­nyp­dyr we soň­ra ýok edi­lip­dir. Ol 1941-1945-nji ýyl­la­ryň Be­ýik Wa­tan­çy­lyk ur­şy ýyl­la­ryn­da ýi­ten gym­mat­ly eser­le­riň bi­ri ha­sap­la­nyl­ýar.
Gus­taw Klimt, “Tru­di Ştaý­ner port­re­ti”, 1900 ý.: bu su­rat Jen­ni Ştaý­ne­riň gy­zy­nyň su­ra­ty. Su­rat ese­ri ba­sy­ba­ly­jy­la­r ta­ra­pyn­dan ele ge­çi­ri­lip­dir. 1941-nji ýyl­da ady nä­bel­li bi­ri­ne sa­ty­lyp­dyr. Hä­zir ol ba­ra­da hiç hi­li mag­lu­mat ýok.
Remb­randt, “Ti­tu­suň aý­ra­tyn­lyk­la­ry bi­len pe­riş­de”: Remb­randt og­ly Ti­tu­sy go­wy gö­rüp­dir we onuň köp san­ly su­ra­ty­ny çe­kip­dir. Onuň ça­ga we ýet­gin­jek­lik döw­rün­dä­ki su­rat­la­ry bar. Ti­tus 30 ýa­şa­man, ara­dan çy­kyp­dyr. Su­rat­ke­şiň og­lu­nyň ýet­gin­jek wag­ty çe­ken su­ra­ty Fran­si­ýa­da köşk­le­riniň bi­rin­de sak­la­nyp­dyr. 1943-nji ýyl­da ol Pa­ri­že ge­ti­ri­lip­dir. Soň­ra ony Git­le­riň mu­ze­ýin­de 332 eser bi­len bi­le­lik­de go­ýup­dyr­lar. Uruş­dan soň­ra bu mu­zeý­dä­ki 162 eser ta­pyl­ýar, em­ma beý­le­ki­le­r bi­len bir ha­tar­da, Remb­rand­tyň su­ra­ty ta­pyl­ma­ýar.
Ru­bens, “Ço­kun­mak”: bu eser Pi­ter Pa­ul Ru­ben­siň iň go­wy dö­re­di­ji­lik iş­le­ri­niň bi­ri­dir. Eser­de ço­kun­mak däp-des­su­ry su­rat­lan­dy­ry­lyp­dyr. 1935-nji ýyl­da Ber­lin­de nä­bel­li aly­ja sa­ty­lan eser hä­zir­ki wagt­da ýi­ti­ri­len ha­sap edil­ýär.
Ka­na­let­to, “San­ta-Mar­ga­ri­ta meý­da­ny”: bu eser hu­su­sy kol­lek­sio­ner Žak Guds­tik­ke­riň mu­ze­ýin­de sak­la­nyp­dyr. Onuň mu­ze­ýi 1940-njy ýyl­da Gol­lan­di­ýa­dan ga­çyp gi­de­nin­de bo­şa­dy­lyp­dyr. Guds­tik­ke­riň mi­ras­dü­şer­le­ri­ne kol­lek­si­ýa­la­ryň bel­li bir bö­le­gi gaý­ta­ry­lyp ber­lip­dir, ýö­ne ita­li­ýa­ly us­sa­dyň işi ýi­tip­dir.
Ed­gar De­ga, “Tans ed­ýän 5 ze­nan”: eser ba­ron Mo­ra Li­po­ta Ger­so­gyň kol­lek­si­ýa­syn­da sak­la­nyp­dyr. Ol hem duş­man­la­ryň eli­ne ge­çip­dir. Mo­ra Li­po­ta­nyň mi­ras­dü­şer­le­ri Weng­ri­ýa­dan onuň kol­lek­si­ýa­sy­nyň bel­li bir bö­le­gi­ni gaý­ta­ryp ber­me­gi­ni so­rap­dyr, ýö­ne şol eser en­tek hem ta­pyl­ma­ýar.
Pis­sa­ro, “Mon­martr bul­wa­ry. Ala­ga­raň­ky”: bu eser hem uruş döw­rün­de kol­lek­si­ýa­dan al­nyp sa­ty­lyp­dyr. Uruş­dan soň­ra bir­nä­çe ge­zek ta­py­lyp­dyr, ýö­ne soň ni­re­de sak­la­nan­dy­gy ba­ra­da hiç hi­li mag­lu­mat ýok.

Azatmyrat BABAÝEW,
S. A. Ny­ýa­zow adyn­da­ky TO­HU-nyň talyby.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА