Yn­san sag­ly­gy­ny äh­li zat­dan ile­ri tut­ýan, adam ba­ra­da­ky ala­da­ny il­kin­ji orun­da goý­ýan hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­mi­ziň ýol­baş­çy­ly­gyn­da ýur­du­myz­da tem­mä­kä gar­şy gö­reş­mek bo­ýun­ça bi­möç­ber iş­ler dur­mu­şa ge­çi­ril­ýär. Bu bol­sa, hal­kyň sag­ly­gy­na howp sal­ýan çi­lim­keş­li­ge gar­şy gö­re­şi me­ýil­na­ma­ly, yzy­gi­der­li we köp­çü­lik­le­ýin, has ne­ti­je­li ama­la aşyr­ma­ga iter­gi ber­di.
Adam be­de­nin­de çi­li­miň he­läk­leý­ji tä­si­ri­ne du­çar bol­man gal­ýan ýe­ke­je-de ag­za ýok­dur. Onuň dü­zü­min­dä­ki ni­ko­tin iý­mit siň­di­riş, ýü­rek-da­mar, gan aý­la­nyş, dem alyş ul­gam­la­ry­na ägirt uly zy­ýan ýe­tir­ýär. Iş­dä­ňi kes­ýär, iý­mit siň­me­gi­ni kyn­laş­dyr­ýar, aş­ga­za­nyň, gy­zy­lö­de­giň we beý­le­ki iý­mit siň­di­riş ag­za­la­ryn­da ýa­ra­la­ryň, howp­ly tä­ze dö­re­me­le­riň ýü­ze çyk­ma­gy­na ge­tir­ýär. Çi­lim­keş­le­riň ara­syn­da do­da­gyň, bo­ga­zyň, di­liň we öý­ke­niň rak ke­se­li, mio­kar­dyň in­farkt­la­ry, ate­rosk­le­oz giň­den ýaý­ran­dyr. Mu­nuň özi çi­li­miň tüs­se­sin­de iň zy­ýan­ly hi­mi­ki bir­leş­me­le­ri bo­lan kan­se­ro­gen mad­da­la­ryň – nit­ro­za­nin­le­riň we ben­zo­pi­re­niň has köp bol­ma­gy bi­len dü­şün­di­ril­ýär. Bu ýer­de gü­nä­li­niň “odu­na ýan­ýan” bi­gü­nä­ler, ýag­ny iş ýe­rin­de ýa-da maş­ga­la­da çi­lim­ke­şiň ýa­nyn­da bol­ma­ly bol­ýan “pas­siw çi­lim­keş­ler” ba­ra­da hem gür­rüň goz­ga­mak ze­rur­ly­gy ýü­ze çyk­ýar. Se­bä­bi çi­lim çek­ýä­niň özü­ne ga­ran­yňda, gap­da­lyn­da­ky­la­ra 20% ar­tyk zy­ýan ýet­ýän­di­gi alym­lar ta­ra­pyn­dan su­but edil­di. “Pas­siw çi­lim­keş­lik” ylaý­ta-da ki­çi ýaş­ly ça­ga­lar, ösüp gel­ýän ýet­gin­jek­ler we göw­re­li­ler üçin has howp­lu­dyr. Yl­my mag­lu­mat­la­ra gö­rä çi­lim çek­ýän maş­ga­la­da ça­ga­lar şeý­le zy­ýan­ly en­di­gi bol­ma­dyk maş­ga­la­da­ky ça­ga­la­ra ga­ra­nyň­da demgys­ma we beý­le­ki ýo­ka­ry dem alyş ýol­la­ry­nyň ke­sel­le­ri bi­len iki es­se ýy­gy ke­sel­le­ýär­ler. Çi­li­miň iň uly dü­ze­dip bol­ma­jak ze­pe­ri, onuň nes­le geç­ýän hro­mo­som mu­ta­si­ýa­la­ry­ny dö­ret­mä­ge ukyp­ly bol­ma­gy­dyr. Ni­ko­tin aýal-gyz­la­ryň, gel­jek­ki ene­le­riň, göw­re­li ge­lin­le­riň we ça­ga em­dir­ýän aýal­la­ryň, bä­bek­le­riň sag­ly­gy­na um­ma­syz zy­ýan­ly­dyr. Se­bä­bi göw­re­li­lik döw­rün­de pla­sen­ta göw­re­dä­ki ça­ga­ny enä­niň be­de­nin­dä­ki dür­li zy­ýan­ly tä­sir­ler­den go­ra­ýar, em­ma ni­ko­tin pla­sen­ta­dan hem gö­ni geç­ýär, bäş se­kun­dyň do­wa­myn­da eý­ýäm ýat­gy­nyň gan da­mar­la­ry da­ral­ýar, ça­ga bi­len pla­sen­ta­nyň ara­syn­da­ky gan aý­la­nyş bo­zul­ýar, ça­ga be­de­ni­ne bar­ýan kis­lo­ro­dyň we beý­le­ki peý­da­ly mad­da­la­ryň muk­da­ry azal­ýar. Yzy­gi­der­li gaý­ta­lan­ýan şeý­le ýag­daý­lar dürli hadysalara ge­ti­rip bil­er.
Bi­ziň gül­läp ös­ýän Di­ýa­ry­myz­da sag­dyn ýa­şa­ma­ga äh­li müm­kin­çi­lik­le­riň dö­re­dil­ýän­di­gi­ni na­za­ra al­mak bi­len, sag­dyn dur­muş ýö­rel­ge­le­ri­ne eýe­rip ýa­şa­mak­ly­gy en­dik edi­ne­liň!

Ejeş Ama­no­wa,
Gö­rog­ly et­rap has­sa­ha­na­sy­nyň bö­lüm mü­di­ri.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА