Arylar we ösümlikleriň tozanlanmak hadysasy bolmadyk bolsa gündelik iýmit sanawymyzda ýeralma, käşir, sogan, burç, kofe, ýertudana, pomidor we alma bolmazdy.
Şu ýylyň 20-nji maýynda ilkinji gezek arylaryň bütindünýä güni bellenip geçildi. Bu baýramçylygyň geçirilmeginiň maksady arylaryň ýok bolup gitmek howpuna üns çekmekden ybarat. Şeýle hem ilata arylaryň ähmiýetini we olary goramagyň usullaryny düşündirmek göz öňünde tutuldy.
Birleşen Milletler Guramasynyň Azyk we oba hojalyk guramasy (FAO) we daşky gurşawy goramak boýunça BMG-niň Maksatnamasynyň (ÝUNEP) hünärmenleri arylaryň ýok bolup gitmeginiň öňüni almak babatda birnäçe gezek beýanat bilen çykyş etdiler. Hünärmenler miwe getirýän gülleriň tozanlanmagyna mümkinçilik berýän bu mör-möjekler synpynyň wekilleriniň azalmagynyň ählumumy azyk howpsuzlygyny üpjün etmek babatdaky işlerde kynçylyk döretmeginiň mümkindigini belleýärler.
Arylaryň bütindünýä güni mynasybetli çap edilen beýanatlardan görnüşi ýaly, dünýädäki azyk önümleriniň 75 göteriminden gowragy belli bir derejede tozanlanma bagly bolup durýar. Tozanlandyryjylar – arylar, guşlar hat-da uçýan syçanlar ösümlikleriň köpelmegine ýardam edýär.
Arylar maşgalasynyň azalmagy Ýewropada 1960-njy ýyllaryň ahyrynda ýüze çykyp başlady. 1998-nji ýylda ol has-da ýokarlandy. Bu görkeziji Belgiýa, Fransiýa, Germaniýa, Italiýa, Gollandiýa we Beýik Britaniýa ýaly ýurtlarda has-da görnetin görünýär.
Tutuş dünýäde arylardan we beýleki tozanlaýjylardan gelýän peýda bir ýylda 500 trillion dollara golaýlaýar.
Ogulhajat JUMAGULYÝEWA,
S. A. Nyýazow adyndaky TOHU-nyň mugallymy.