Hem­me­ler go­wy bi­lim al­ma­ga is­leg bil­dir­ýär­ler. Ene-ata­lar ça­ga­la­ry­nyň has go­wy bi­lim al­ma­gy ug­run­da ala­da ed­ýär­ler. Mu­nuň üçin ola­ryň kä­bi­ri iň go­wy mu­gal­lym­la­ry saý­lap al­ýar­, kä­bi­ri bol­sa, baş­ga ýur­da göç­mek bi­len, ça­ga­la­ry­nyň kä­mil bi­lim­li bol­ma­gy üçin hiç bir za­dy gaý­gyr­ma­ýar­. Azi­ýa we Skan­dina­wi­ýa ýurt­la­ry bi­lim ba­bat­da has ösen ýurt­lar ha­sap­lan­ýar. Dün­ýä­de bi­lim ul­ga­myn­da ösen ýurt­la­ryň we ola­ryň döw­let býu­je­tin­den bi­lim pu­da­gy üçin sarp edil­ýän se­riş­de­ler ba­ra­da mag­lu­mat ber­me­gi ma­kul bil­dik.

1Gü­nor­ta Ko­re­ýa – Ýa­po­ni­ýa bi­len Gü­nor­ta Ko­re­ýa bi­lim ul­ga­myn­da­ky sa­naw­da bi­rin­ji­li­gi eýe­le­mek üçin he­mi­şe bäs­deş­lik ed­ýär­ler. Ýö­ne en­tek Gü­nor­ta Ko­re­ýa Ýa­po­ni­ýa­nyň bi­lim ul­ga­my­na has köp ma­ýa go­ýum goý­ýan­dy­gy­na ga­ra­maz­dan, öň­de­li­gi eýe­le­ýär. Bu ýurt­da okuw­çy­lar hep­de­de 7 gün mek­de­be gat­na­ýar­lar. 2018-nji ýyl­da döw­let býu­je­tin­den bi­lim pu­da­gy­na 429 tril­li­on won (382,6 mlrd $) möç­be­rin­de se­riş­de gö­nük­dir­mek tek­lip edil­di. Bu gör­ke­zi­ji 2017-nji ýyl bi­len de­ňeş­di­re­niň­de, 7,1 gö­te­rim köp. Ge­çen ýyl 400,5 tril­li­on won möç­be­rin­de se­riş­de goý­be­ri­lip­di. Ýurt­da so­wat­ly­ly­gyň de­re­je­si 97,9 gö­te­rim.
2Ýa­po­ni­ýa – bu ýurt teh­no­lo­gi­ýa ba­bat­da ösen ýurt. Ýaş­lar bu ugur­da bi­lim al­mak üçin Ýa­po­ni­ýa­ny saý­lap al­ýar­lar. Bu ýurt­da na­za­ry we ama­ly bi­lim çuň­laş­dy­ry­lyp öw­re­dil­ýär. 2018-nji ýyl­da bi­lim pu­da­gy üçin 5 tril­li­on ýen (35,6 mlrd $) se­riş­de goý­ber­mek göz öňün­de tu­tul­dy.
3Sin­ga­pur – bu ýurt baş­lan­gyç bi­lim ul­ga­my­nyň has güýç­lü­di­gi bi­len meş­hur­dyr. Şo­nuň üçin Singapur dün­ýä­niň bi­lim ul­ga­myn­da ösen ýurt­la­ryň sa­na­wyn­da üçün­ji or­ny eýe­le­ýär. 2017-nji ýyl­da ýur­duň hö­kü­me­ti döw­let býu­je­tin­den bi­lim ul­ga­my üçin 12,7 mil­liard sin­ga­pur dol­la­ry­ny goý­ber­di.
4Gon­kong – mek­dep bi­lim ul­ga­my Be­ýik Bri­ta­ni­ýa­nyň bi­lim ul­ga­my­na örän meň­zeş­dir. Baş­lan­gyç, or­ta we ýo­ka­ry bi­lim de­re­je­si hal­ka­ra de­re­je­sin­de örän ýo­ka­ry sep­git­le­re eýe­dir. Hy­taý we iň­lis di­lin­de bi­lim be­ril­ýär. Ýur­duň so­wat­ly­lyk de­re­je­si 94,6 gö­te­rim. 2017–2018-nji ýy­lyň döw­let býu­je­tin­den 88 507 mil­li­on gon­kong dol­la­ry möç­be­rin­de ma­li­ýe se­riş­de­le­ri bi­lim pu­da­gy­nyň ösü­şi üçin gö­nük­di­ril­di.
5Finl­ýan­di­ýa – bi­lim ul­ga­my iň kä­mil ýurt­la­ryň bi­ri ha­sap­lan­ýar. Ýö­ne Azi­ýa ýurt­la­ryn­dan yz­da gal­ýar. 2016-njy ýyl­da bi­lim ul­ga­my­nyň ýyl­lyk býu­je­ti 13063 mil­li­on ýew­ro deň bol­dy.
6Be­ýik Bri­ta­ni­ýa – Bir­le­şen Pa­ty­şa­lyk­da bi­lim ul­ga­my her se­bit­de öz­baş­dak he­re­ket ed­ýär. Şot­lan­di­ýa, Ang­li­ýa, Uels we De­mir­ga­zyk Or­lan­di­ýa öz­baş­dak bi­lim ul­ga­my­ny kä­mil­leş­dir­ýär. Ýö­ne bi­ler­men­le­riň ba­ha ber­me­gi­ne gö­rä, Be­ýik Bri­ta­ni­ýa­nyň bi­lim ul­ga­my Ýew­ro­pa­nyň iň öň­de­ba­ry­jy­la­ry­nyň bi­ri­dir. 2017-nji ýyl bo­ýun­ça bi­lim ul­ga­my­nyň ýyl­lyk býu­je­ti 84,9 mil­liard funt ster­lin­ge deň bol­dy.
7Ka­na­da – bu ýurt­da bi­lim iň­lis we fran­suz dil­le­rin­de be­ril­ýär. So­wat­ly­lyk de­re­je­si örän ýo­ka­ry bo­lup, 99 gö­te­ri­me deň­dir. Hök­ma­ny bi­lim 16 ýa­şa çen­li bo­lup, ýurduň di­ňe 2 we­la­ýa­tyn­da 18 ýa­şa çen­li­dir.
8Gol­lan­di­ýa – Ýew­ro­pa­da iň go­wy bi­lim ul­ga­my­na eýe bolan ýurt­la­ryň bi­ri­dir. 17 mil­li­on ilat­ly ýurt­da bir­nä­çe dil­de bi­lim be­ril­ýär. Baş­lan­gyç synp­lar­da da­şa­ry ýurt dil­le­ri­ni öw­ren­mek ýo­la goý­lup­dyr. So­wat­ly­lyk de­re­je­si 94 gö­te­rim­dir.
9Ir­lan­di­ýa – so­wat­ly­lyk de­re­je­si 99 gö­te­ri­me deň­dir. Baş­lan­gyç we or­ta mek­dep­ler­de bi­lim mugt. Ýew­ro­pa Bi­le­le­şi­gi­niň ta­lyp­la­ry Ir­lan­di­ýa­nyň ýo­ka­ry okuw mek­dep­le­rin­de oka­mak üçin pul tö­le­me­li bol­ýar­lar. Ir­lan­di­ýa­nyň hö­kü­me­ti her ýyl bi­lim ul­ga­my­na 8,759 mil­liard ýew­ro möç­be­rin­de se­riş­de gö­nük­dir­ýär.
10Pol­şa – ýur­duň Bi­lim mi­nistr­li­gi bi­lim pu­da­gy­na de­giş­li äh­li me­se­le­le­re gö­zeg­çi­lik ed­ýär. Ýew­ro­pa­nyň iň go­wy bi­lim ul­ga­my­na eýe bo­lan Pol­şa dün­ýä­de bi­rin­ji on­lu­ga gir­ýär. 2017-nji ýyl­da di­ňe ýo­ka­ry bi­lim ul­ga­my­ny kä­mil­leş­dir­mek üçin 16 mil­liard zlot (ýer­li pul bir­li­gi) möç­be­rin­de se­riş­de gö­nük­di­ril­di.

Ýeňiş MAMMOWOW,
S. A. Ny­ýa­zow adyn­da­ky TO­HU-nyň talyby.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА