Is­len­dik duý­gy­ny baş­dan ge­çir­ýän ma­ha­ly­myz aý­dym-saz bi­ziň iň ýa­kyn hem­ra­myz bol­ýar. Ol bi­zi gy­na­nan ma­ha­ly­myz şat­lan­dyr­ýar. Alym­la­ryň ge­çi­ren bar­lag­la­ry­na gö­rä, adam ha­la­ýan aý­dy­my­ny diň­län ýa-da hiň­le­nen ma­ha­ly beý­ni­dä­ki ýa­kym­ly duý­gu­la­ry ýü­ze çy­kar­ýar, gaý­gy-ala­da­dan uzak­laş­ýar. Adam psi­hi­ki we fi­zi­ki ýag­daý­da özü­ni oňat duý­ýar. Ir­ki dö­wür­ler­den bä­ri aý­dym-sa­zyň bir­nä­çe ke­se­liň öňü­ni al­ma­ga hem öz tä­si­ri­ni ýe­tir­ýän­di­gi aý­dyl­ýar. Ça­ga­la­ra ki­çi ýaş­da aý­dym-saz öw­ret­me­giň ola­ryň üns­lü­li­gi­ni güýç­len­dir­ýän­di­gi, köp­çü­lik­de deň-duş­la­ry bi­len gys­ga wagt­da düşünişmegine ýar­dam ed­ýän­di­gi anyk­la­nyp­dyr. Aý­dym-saz ça­ga­la­ryň öw­ren­mek uky­by­ny hem güýç­len­dir­ýär. Şeý­le hem pi­kir­len­mek, oka­mak we ýaz­mak ba­bat­da hem aý­dym-saz bi­len ýa­kyn­dan gy­zyk­lan­ýan ça­ga­lar has ök­de bol­ýar­lar. Ma­te­ma­ti­ka sa­pa­gyn­da iş­jeň­li­ge we ýat­keş­li­ge kö­mek ed­ýär.
Ger­ma­ni­ýa­nyň Fred­rih Şil­ler adyn­da­ky Ýe­na uni­wer­si­te­ti­niň hü­när­men­le­ri­niň ge­çi­ren yl­my-bar­la­gy­nyň ne­ti­je­sin­de, hö­wes­jeň ýa-da pro­fes­sio­nal ýag­daý­da aý­dym-saz bi­len meş­gul­lan­ýan adam­la­ryň beý­ni­si­niň has ulu­dy­gy anyk­la­nyp­dyr. Şeý­le hem yzy­gi­der­li saz gu­ra­ly­ny çal­ma­gyň beý­ni­niň gör­mek, duý­mak, he­re­ket et­mek we saz­la­şyk bi­len bag­ly bö­lüm­le­ri­niň ulal­ma­gy­ny üp­jün ed­ýän­di­gi anyk­lan­dy. Mun­da saz çal­mak üçin sag­la­kaý adam­la­ryň çep eli­ni hem saz­la­şyk­ly ulan­ma­ly bol­ýan­dy­gy­nyň tä­si­ri­niň bar­dy­gy­ny bel­le­ýär­ler.
Ge­çi­ri­len yl­my-bar­lag­lar esa­san nus­ga­wy saz­la­ryň ada­ma has go­wy tä­sir ed­ýän­di­gi­ni ýü­ze çy­kar­dy. Bu my­la­ýym saz­lar bä­bek­le­riň-de ru­hu­na oňyn tä­sir ed­ýär. Ki­çi ýaş­da nus­ga­wy saz diň­le­di­len ça­ga­lar ula­lan­soň, ga­har­jaň bol­ma­ýar­lar.
Gar­ward uni­wer­si­te­ti­niň Luk­man­çy­lyk fa­kul­te­tin­de ge­çi­ri­len bar­lag­lar hem sa­zyň ja­dy­ly tä­si­ri­niň bar­dy­gy­ny ýü­ze çy­ka­ryp­dyr. Bu ýer­de zäh­met çek­ýän Gottf­rid Şlug kä­bir syr­kaw­la­ryň aý­dym aýt­mak ar­ka­ly öz der­din­den sap­la­nan­dy­gy­ny bel­le­ýär. Ol aý­dym-sa­zyň ada­myň gaý­gy-ala­da­sy­ny azald­ýan­dy­gy­na ün­si çe­kip, is­len­dik ha­la­ýan aý­dy­my­ňy diň­le­me­giň hem-de hiň­len­me­giň peý­da­ly­dy­gy­ny bel­le­ýär.

Aýsoltan Uraýewa,
Türkmen döwlet medeniýet we sungat mekdebiniň mugallymy.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА