Te­bi­gat­da­ky kä­bir ha­dy­sa­lar yl­my taý­dan öw­re­ni­len­de, has geň galdyrýar. Ba­lyk­la­ryň, ary­la­ryň, guş­la­ryň ýa­şa­ý­şy syr­lar­dan do­ly. Şeý­le jan­dar­la­ryň bi­ri hem hökümdar ke­be­lek­leri­dir.
Ke­be­lek­le­riň bu gör­nü­şi Ka­na­da­da, ABŞ-da, Tä­ze Ze­lan­di­ýa­da, Gün­ba­tar Ýew­ro­pa­ ýurt­la­ryn­da we kä­bir ada­lar­da ýa­şa­ýar. Olar beý­le­ki ke­be­lek­ler­den giň ga­na­ty­ hem-de na­rynç-ga­ra, ak çy­zyk­ly na­gyş­la­ry bi­len ta­pa­wut­lan­ýar. Em­ma, bu jan­dar­la­ryň baş­ga bir tä­sin hä­si­ýet­i bar. Olar öm­rü­niň köp bö­le­gi­ni di­ňe sy­ýa­hat edip ge­çir­ýär­ler. Üs­te­si­ne-de, hiç gör­me­dik ýo­lun­dan, öň­ki ke­be­lek­le­riň ge­çip gi­den ýe­rin­den azaş­man bar­ma­ly ýe­ri­ne bar­ýar­lar.
Hö­küm­dar ke­be­lek­le­ri her ýy­lyň güý­zün­de Ka­na­da­dan Mek­si­ka­ ta­rap 4 müň ki­lo­metr­lik sy­ýa­ha­ta çyk­ýar­lar. Ba­har­da bol­sa, yzy­na do­lan­ýar­lar. Ola­ryň sy­ýa­ha­ty­na kä­ma­hal baş­ga ke­be­lek­ler hem go­şul­ýar. As­lyn­da, beý­le­ki jan­dar­la­ryň bir­nä­çe­si hem uzak ara­ly­ga göç­ýär, em­ma ola­ryň iň tä­si­ni bu ke­be­lek­le­riň­ki bol­sa ge­rek. Olar gün­de or­ta­ça 70 ki­lo­metr ýol geç­ýär. Ýol­da bar­ýar­ka­lar gül­le­riň nek­tar­la­ry bi­len iý­mit­len­ýär­ler. “Da­nai­dae” ke­be­lek­le­ri­niň maş­ga­la­sy­na de­giş­li bo­lan bu jan­dar­la­ryň esa­sy iý­mi­ti ýü­pek oty bo­lup, ola­ryň sy­ýa­hat ed­ýän döw­ri şol otuň gül­le­ýän wag­ty­na ga­bat gel­ýär. Uzak wagt­lap uçan­soň­lar Mek­si­ka­da­ky “Si­er­ra Mad­re” jül­ge­si­ne ba­ryp, dört aý­lap gyş uku­sy­na gid­ýär­ler. Ba­ha­ryň gel­me­gi bi­len oýa­nyp, Ka­na­da ta­rap uçup baş­la­ýar­lar. Ola­ryň Mek­si­ka­dan Ka­na­da ba­ryp ýet­me­gi üçin 4 aý ge­rek. Bu wag­tyň do­wa­myn­da ola­ryň üç nes­li ça­lyş­ýar. Ke­be­lek­le­riň bi­rin­ji, ikin­ji we üçün­ji ne­sil­le­ri 6 hep­de, dör­dün­ji ne­sli bol­sa, 6 aý ýa­şa­ýar. Ke­be­lek­le­riň bi­rin­ji nes­li ABŞ-nyň gü­nor­ta­sy­na, ikin­ji ne­sli Ka­na­da­nyň gü­nor­ta­sy­na bar­ýar. Üçün­ji nes­liň we­kil­le­ri Ka­na­da­nyň de­mir­ga­zy­gy­na bar­ýar we iýu­lyň ahy­ry­na çen­li ýa­şa­ýar. Bu ke­be­lek­le­riň nes­li bol­sa, okt­ýabr aýy­nyň ahy­ry­na çen­li Ka­na­da­nyň de­mir­ga­zy­gyn­dan ýe­ne-de Mek­si­ka uçup ba­rýar­lar.
Ke­be­lek­le­riň ozal gör­me­dik ýo­ly bi­len ýal­ňyş­man git­mek­le­ri we ne­sil ça­lyş­mak bi­len şol ara­lyk­da he­re­ket et­mek­le­ri alym­la­ry hem haý­ran gal­dyr­ýar. Bu sy­ry çöz­me­giň ala­da­sy­ny ed­ýän hü­när­men­ler hä­zi­re çen­li köp zat öw­ren­di­ler. Wa­şing­ton uni­wer­si­te­ti­niň hü­när­me­ni Eli Şil­zer­man ke­be­lek­le­riň iç­ki kom­pas­la­ry ar­ka­ly wag­ty we Gü­nüň göz­ýe­tim­dä­ki ýe­ri­ni anyk­la­ýan­dy­gy­ny, şeý­le­lik­de öz ugur­la­ry­ny tap­ýan­dy­gy­ny bel­le­ýär. Şol bir jan­da­ryň bir nes­li­niň 6 hep­de, beý­le­ki nes­li­niň 6 aý ýa­şa­ma­gy bol­sa, en­tä­gem alym­lar üçin syr bol­ma­gyn­da gal­ýar. Go­laý­da ge­çi­ri­len yl­my bar­la­gyň ne­ti­je­le­ri “Cell Re­ports” žur­na­lyn­da çap edil­di.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА