Di­no­zawr la­tyn­ça “de­inos – gor­kunç, howp­ly” hem-de “sau­ros – su­wul­gan” söz­le­rin­den eme­le ge­lip­dir.
Bi­lim dün­ýä­si di­no­zawr­lar barada XIX asy­ryň or­ta­la­ryn­da iň­lis aly­my Ri­çard Owe­niň açyş­la­ryn­dan soň­ra gy­zyk­la­nyp baş­la­ýar.
Ri­çard Owe­n 1841-nji ýyl­da “dino­zawr” sö­zü­ni or­ta at­ýar.
Hä­zi­re çen­li ýi­tip gi­den bu jan­dar­la­ryň ga­lyn­dy­la­ry­na sal­gy­la­nyp ge­çi­ri­len bar­lag­la­ryň ne­ti­je­sin­de 850 tö­we­re­gi di­no­zaw­r gör­nü­şi­niň bo­lan­dy­gy çak­la­nyl­ýar.
Di­no­zawr­la­ryň kö­pü­si soň­ky 20 ýyl­da anyk­la­nyp­dyr.
Bu jan­dar­lar Ýe­riň ýü­zün­de 160 mil­li­on ýyl tö­we­re­gi ýa­şap­dyr­lar.
Il­kin­ji ha­sa­ba al­nan di­no­zaw­ryň ga­lyn­dy­sy XVII asyr­da Ang­li­ýa­nyň gü­nor­ta­syn­da ta­pyl­ýar. Bu jan­da­ra “Me­ga­lo­sau­rus” ady bir­nä­çe ýyl­dan soň­ra be­ril­ýär.
Dün­ýä­niň dür­li ýer­le­rin­de di­no­zawr­la­ryň aýak yz­la­ry we süňk­le­ri sak­la­nyp ga­lyp­dyr.
Sak­la­nyp ga­lan di­no­zawr süňk­le­ri­ni gör­ke­z­ýän mu­zeý­ler ola­ryň ulu­ly­gy­nyň nä­hi­li bo­lan­dy­gy­ny bil­mä­ge müm­kin­çi­lik ber­ýär.
Bi­ziň ýur­du­myz­da Köý­ten­da­gyň de­mir­ga­zyk-gün­ba­tar eň­ňi­din­de mil­li­on­lar­ça ýyl ozal ýa­şap ge­çen di­no­zawr­la­ryň aýak yz­la­ry bar.
Di­no­zawr­la­ryň et hem-de ot bi­len iý­mit­len­ýän, uç­ýan, gu­ry ýer­de we suw­da ýa­şa­ýan gör­nüş­le­ri bo­lup­dyr.
Di­no­zawr ýu­murt­ga­sy­nyň
ulu­ly­gy nä­hi­li bol­du­ka?!
Ýer ýü­zün­de ýa­şa­ýan jan­ly-jan­dar­la­ryň ara­syn­da ýu­murt­ga­sy dü­ýe­gu­şuň­ky­dan ulu­sy ýok. Eý­sem, nes­li ýüz müň­ler­çe ýyl ozal ýi­tip gi­den di­no­zawr­la­ryň ýu­murt­ga­la­ry nä­hi­li bol­du­ka?! Di­no­zawr­la­ryň kö­pü­si ot bi­len iý­mit­le­nen bol­sa, kä­bi­ri beý­le­ki jan­dar­la­ry aw­lap­dyr. Iň ki­çi di­no­zawr (“Micro­rap­tor”) gar­ga ýa­ly­rak bo­lup­dyr. Onuň ýu­murt­ga­sy­nyň hem gar­ga­nyň­ka ba­ra­bar bo­lan­dy­gy bel­le­nil­ýär. Iň uly di­no­zaw­ryň ýu­murt­ga­sy bol­sa, fut­bol to­py ýa­ly bo­lup­dyr. Alym­lar top­dan uly ýu­murt­ga­nyň öz ag­ra­my­ny gö­te­rip bil­män, aň­sat­lyk bi­len dö­wül­jek­di­gi­ni bel­le­ýär­ler. Eger-de bel­li bir de­re­je­de ga­lyň bol­sa, on­da onuň içi­ne aras­sa ho­wa­nyň geç­me­jek­di­gi se­bäp­li için­dä­ki ça­ga­nyň ös­me­jek­di­gi­ne ün­si çek­ýär­ler.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА