Ýu­pi­te­ri öw­ren­mek mak­sa­dy bi­len uçu­ry­lan “Ju­no” eme­li hem­ra­sy iň uly pla­ne­ta­nyň or­bi­ta­sy­na gir­di. Los-An­je­les­dä­ki “Jet Pro­pul­si­on La­bo­ra­to­ry” la­bo­ra­to­ri­ýa­syn­da (JPL) bu ba­ra­da met­bu­gat iş­gär­le­ri­ne mag­lu­mat be­ril­di. Umu­my ba­ha­sy 1,1 mil­liard dol­lar bolan bu tas­la­ma­nyň çäk­le­rin­de 2011-nji ýy­lyň 5-nji aw­gus­tyn­da äpet en­jam kos­mo­sa uçu­ry­lyp­dy. Onuň ABŞ-nyň Ga­raş­syz­lyk gü­ni bolan 4-nji iýul­da Ýu­pi­te­riň at­mos­fe­ra­sy­na gir­me­gi meýilleşdiilip, şol se­ne­de uçu­rylyp­dy.

Ulu­ly­gy bas­ket­bol meý­dan­ça­sy­na ba­ra­bar bo­lan eme­li hem­ra Gün ul­ga­my­nyň iň uly pla­ne­ta­sy­nyň kos­mi­ki gur­lu­şy­ny, nä­dip dö­rän­di­gi­ni, iç­ki gur­lu­şy­ny, at­mos­fe­ra­sy­ny we Gün ul­ga­my­nyň dö­reý­şi­ni öw­ren­mä­ge ýar­dam eder. Ol pla­ne­ta­nyň da­şyn­dan 20 aýyň do­wa­myn­da 37 ge­zek aý­la­nar. Onuň he­re­ket­len­di­ri­ji­si Rus­si­ýa­da ön­dü­ri­lip­dir. Eme­li hem­ra Ýu­pi­te­riň mag­ni­tos­fe­ra­sy­na gi­re­nin­den soň­ra ses­le­ri ýaz­ga al­dy. Pla­ne­ta­nyň bu ho­wa gat­la­gy eme­li hem­ra üçin uly kyn­çy­lyk dö­ret­di. Bu gat­lak Ýu­pi­te­riň güýç­li mag­nit tä­si­ri ne­ti­je­sin­de dö­re­ýär. On­da ho­wa­da ga­ýyp ýö­ren maý­da­ja daşlaryň köp muk­da­ry bar. Bu bö­le­jik­ler pla­ne­ta­nyň ägirt köp muk­dar­da­ky gaz mas­sa­sy­ny Gü­nüň tä­si­rin­den go­ra­ýar. “Ju­no” bu gat­lak­dan ge­çe­nin­de, her 2,5 ine­dör­dül san­ti­met­re or­ta­ça, 16 bö­le­ji­ge de­gip­dir. Ol bu ýer­den geç­ýän ma­ha­ly ses ýaz­gy­sy­ny ama­la aşyr­dy. Ol se­si pla­ne­ta­nyň mag­nit meý­da­ny bi­len Gü­nüň tä­si­ri arkaly dö­re­ýän ýel eme­le ge­tir­ýär.
Gün ul­ga­my
ýa­kyn­dan öw­re­ni­ler
Ýu­pi­ter Ýer­den 869 mil­li­on ki­lo­metr uzak­da. Tas­la­ma on üç tap­gyr­dan yba­rat. Ýu­pi­te­riň or­bi­ta­sy­na ýer­leş­mek tas­la­ma­nyň se­ki­zin­ji tap­gy­ry­ny eme­le ge­tir­di. Onuň çäk­le­rin­de eme­li hem­ra Ýu­pi­te­re iň ýa­kyn no­ka­da bar­dy we tiz­li­gi pe­sel­di­lip, he­re­ket­len­di­ri­ji­si ot­lan­dy. “Ju­no”-nyň or­bi­ta ýer­leş­di­ril­me­gi 35 mi­nut­da ta­mam­lan­dy. Ýan­gyç tan­ke­rin­de bir müň 232 ki­log­ram ýan­gyç bo­lan eme­li hem­ra onuň 447 ki­log­ra­my­ny sarp et­di.
Ast­ro­nom­lar Ýu­pi­te­ri öw­ren­me­giň Gün ul­ga­my­ny öw­ren­mek üçin uly äh­mi­ýe­ti­niň bar­dy­gy­ny bel­le­ýär­ler.
Emeli hemra 27-nji iýulda indiki ýumuşyny ýerine ýetirip başlar. Ol planetanyň orbitasyndaky iň uzak nokada barar. Oktýabrda onuň hereketlendirijisi gaýtadan otlanar we 14 günläp orbitada hereket eder. Enjam ol ýerdäki ylmy barlaglarynyň çäklerinde planetadaky kislorodyň mukdaryny hem anyklar. Ol ýerde bar bolan kislorod planetadaky suw mukdaryny anyklamaga ýardam eder.
Ýe­re iň daş­da­ky pla­ne­ta Gün ener­gi­ýa­sy bi­len iş­le­ýän il­kin­ji eme­li hem­ra bol­ma­gy bi­len ta­pa­wut­lan­ýan “Ju­no”, hä­zi­re çen­li bir pla­ne­ta­nyň or­bi­ta­sy­na iň gys­ga wagt­da ýer­leş­di­ril­me­gi bi­len hem taryha ady­ny ýaz­dyr­dy. Şeý­le hem en­jam Ýu­pi­te­riň ra­dia­si­ýa­syn­dan go­ran­mak üçin ti­tan bi­len gap­lan­dy.
Kos­mos gä­mi­si 2018-nji ýy­lyň 20-nji few­ra­lyn­da öz işi­ni ta­mam­lar. Bu se­ne­de ol Ýu­pi­te­re gon­du­ry­lar we ýa­nyp ýok bo­lar.
Bäş ýy­lyň do­wa­myn­da Gün ul­ga­my­nyň iň uly pla­ne­ta­sy­na bar­mak üçin 2,8 mil­liard kilometr ýol kül­ter­län “Ju­no” özü­ne yna­ny­lan “ýum­şu­ny” ta­mam­la­ýan­ça, 3,4 mil­liard ki­lo­metr ýol ge­çer. Hä­zi­re çen­li bu pla­ne­ta ug­ra­dy­lan en­jam­lar ýüz­leý yl­my bar­lag­la­ra gat­naş­dy. “Ju­no” bu pla­ne­ta­ny has ýa­kyn­dan öw­ren­mä­ge ýar­dam eder. En­jam ýer­den buý­ruk ber­mez­den, äh­li iş­le­ri­ni öz­baş­dak eder ýa­ly edip taý­ýar­lan­dy.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА