Ha­ly­pa­nyň pen­di
Ha­ly­pa mu­gal­lym­la­ryň bi­ri öz okuw­çy­la­ry­na ba­şyn­dan ge­çi­ren dur­muş tej­ri­be­le­rin­den gür­rüň be­rip dur­dy. Onuň gür­rüň­le­ri­ne, gy­zyk­ly ýat­la­ma­la­ry­na im­ri­nip otu­ran okuw­çy­la­ryň bi­ri mu­gal­ly­my­na ýüz­le­nip:
– Bi­z hem edil si­ziň ýa­ry­ňyz­ça bo­lup bilsedik..! – diý­di.
Bu sö­ze ga­ty haý­py ge­len mu­gal­lym, okuw­çy­sy­na ýüz­le­nip:
– Eý­sem, sen me­niň ýa­rym­ça, se­niň okuw­çy­la­ryň­dyr, şä­girt­le­riň-de se­niň ýa­ryň­ça bol­sa, hü­när ýit­mez­mi..? Sen men­den has ök­de we ba­şar­nyk­ly bo­lup ýe­tiş­me­li­di­gi­ňi berk bel­le! – di­ýip, okuw­çy­sy­nyň eg­ni­ne ka­kyp­dyr.

Ber­ýän kep­gir däl
Sa­hy­lyk­da Ha­tam­ta­ýa ba­ra­bar bi­rin­den:
– Ga­ryp-ga­sar­la­ra, mä­täç­le­re ber­ýän zat­la­ryň se­niň kal­by­ňa ge­dem­lik, özü­ňe göw­nüýe­ti­ji­lik, kö­mek eden­le­ri­ňi özü­ňe borç­ly ha­sap­la­mak ýa­ly duý­gu­lar sal­ýar­my? – di­ýip so­rap­dyr­lar. Mad­dy baý­lyk bi­len bir ha­tar­da paý­has ha­zy­na­sy­na-da eýe bo­lan ol ki­şi:
– Ýok. Men özü­mi aş­pe­ziň elin­dä­ki kep­gir ýa­ly gör­ýä­rin. Be­ril­ýän zat kep­gir­den geç­ýä­n hem bol­sa, ber­ýän aş­pez­dir. Heý-de “kep­gir” “Na­har ber­ýän men” di­ýip, ulum­sy­lyk edip bi­ler­mi?! – di­ýip­dir.

Ýag­şy işiň peş­ge­şi
Ir za­man­lar­da uly bir ba­za­ra gir­ýän ýo­luň üs­tün­de goý­lan äpet da­şa ýo­lag­çy­lar pi­ti­wa hem et­män, on­dan aý­la­nyp ötüp­dir­ler. Hat­da baý tä­jir­ler, tej­ri­be­li ker­wen­ba­şy­lar hem da­şyň da­şyn­dan aý­la­nyp, ony aý­ra­ýy­n hem diý­män­dir­ler. Kö­pü­si bol­sa, ony ýol­dan aýyr­mak­dan ge­çen, gaý­tam bu bol­şy ha­la­man ige­ni­şip ge­çip­dir­ler. Ahy­ry bir pu­ka­ra ýi­git ol ýer­de peý­da bol­ýar. Bu ýi­git hem söw­da-sa­tyk bi­len meş­gul­lan­ýan eken. Ol ar­ka­syn­da­ky ýü­kü­ni ýaz­dy­ryp, da­şy bar güý­ji bi­len itip, kyn­lyk bi­len bir gy­ra aýyr­ýar. Ol ýü­kü­ni tä­ze­den ar­ka­sy­na al­mak­çy bo­lan­da, da­şy süý­şü­ren ýe­rin­de ýa­tan hal­ta­jy­ga gö­zi düş­ýär. Ol hal­ta­jy­gy açyp gör­se, içi do­ly al­tyn­myş. Ýa­nyn­da hem ýaz­gy­ly ka­gyz bar eken. On­da şeý­le söz­ler ýa­zy­lyp­dyr: “Bu al­tyn­lar da­şy ýol­dan aý­ra­nyň­ky­dyr”.
Şon­da bu ýi­git, bi­ziň kö­pi­mi­ziň ha­ba­ry­myz bol­ma­dyk dur­muş sa­pa­gy­ny al­ýar: “Is­len­dik bö­wet dur­mu­şy­my­zy öz­gerd­ýän güýç­dür”.

Akyl
Bir adam haý­sy­dyr bir ru­hy ke­sel­le­ri be­jer­ýän luk­ma­na ýüz­le­nip: – Si­ze ýüz tu­tup gel­ýän­le­riň ru­hy taý­dan sag­dyn­dy­gy­ny nä­hi­li anyk­la­ýar­sy­ňyz? – di­ýip so­rap­dyr.
Luk­man onuň so­wa­ly­na şeý­le jo­gap ber­ýär: – Biz onuň eli­ne çem­çe, bul­gur we bed­re tut­du­ryp, wan­na­ny hem suw­dan dol­dur­ýa­rys. Soň­ra bol­sa on­dan “Wan­na­nyň içi­ni haý­sy­sy bi­len bo­şat­jak?“ di­ýip so­ra­ýa­rys. Eý­sem, şeý­le ýag­daý­da siz nä­me eder­diňiz?
Gür­rüň­de­şi: – Hä, dü­şün­dim. Aky­ly ýe­rin­dä­ki adam bed­rä­ni saý­lar. Se­bä­bi, bed­re çem­çe­dir bul­gu­ra ga­ra­nyň­da, kö­p­räk suw tut­ýar – di­ýip­dir.
Luk­man: – Ýok, siz ýal­ňyş­ýar­sy­ňyz, aky­ly ýe­rin­dä­ki adam wan­na­nyň su­wu­ny sak­la­ýan düý­bün­dä­ki ga­pa­gy­ny aý­ryp goý­be­rer – di­ýip, jo­gap be­rip­dir.
Ne­ti­je: “Akyl bi­ze gör­ke­zi­len­le­rin­den baş­ga çöz­güt tap­mak­dyr”.

Ter­ji­me eden Maý­sa KY­ÝA­SO­WA.