Internetiň ösen zamanynda global tor medeni durmuşyň, esasan hem, söwda we medeni guramalaryň durmuşynyň möhüm bölegine öwrüldi. Ýakynda hormatly Prezidentimiziň geçiren sanly wideoaragatnaşyk arkaly Ministrler Kabinetiniň mejlisinde ýurdumyzyň eksport ugurly harytlarynyň we hyzmatlarynyň elektron (wirtual) sergisini döretmek hem-de Türkmenistanyň haly, dokma we söwda pudaklarynyň ösüşine bagyşlanan sergini geçirmek boýunça alnyp barylýan işler baradaky teklipler hödürlenildi. Bilşimiz ýaly, häzirki wagtda internet çeşmeleri boýunça wirtual ýol görkezijiler, maglumat çeşmelerine we elektron kataloglaryna onlaýn giriş, web taslamalar ýaly hyzmatlar eýýäm, internetden peýdalanyjylar tarapyndan bolaýmaly zat hökmünde garalýar.
Wirtual sergi internet arkaly belli bir wagtyň dowamynda onlaýn ýagdaýda berilýän wirtual wakanyň bir görnüşidir. Oňa söwda sergileriniň onlaýn görnüşi diýip bolar, ýöne oňa baryp görjekler gymmatly maglumatlary alyş-çalyş etmek üçin geografik ýerleşişe ýa-da uzak aralyga garamazdan, diňe internet arkaly birigip bilýärler.
Döreýşi
Wirtual sergi ilkinji gezek 1993-nji ýylyň aprelinde Nýu-Ýorkuň “Waldorf Astoria” myhmanhanasynda “Onstream” şereketiniň işgärleri Alan Saperşteýn we Rendi Selman tarapyndan “ConventionView” ady bilen tanyşdyrylýar. “ConventionView” ilkinji üstünlikleri gazanandan soňra, “Marketplace 365” ady bilen bazara girip, 2010-njy ýylyň noýabr aýynda “Vtradefair.com” atly multimediýa wirtual platformasy arkaly Hindistanda birnäçe sergileri gurap, üstünlik gazanýar.
Ulanyjylar wirtual gurluşly sergi zalyna belli hukuklardan we mümkinçiliklerden peýdalanyp, gaýybana gezelenç edip bilýärler. Oňa gatnaşýanlar, maslahat merkezlerindäki sergilerde bolşy ýaly, önümlerini ýa-da hyzmatlaryny görkezmek ýa-da olar bilen baglanyşykly maglumatlaryny müşderilerine ýetirmek üçin wirtual diwarlyklary döredýärler. Ulanyjylar bolsa, misli işewürler ýa-da myhmanlar ýaly wirtual gurşawyň çäklerinde köplenç özleriniň hereketini daşyndan synlamak üçin ýolbeletleri döredýärler. Wirtual söwda sergilerinde maslahatlary, seminarlary ýa-da beýleki okuw çykyşlaryny sanly wideoaragatnaşyk arkaly amala aşyryp bolýar. Şeýlelik bilen, wirtual sergi arkaly ulanyjylaryň arasynda birnäçe görnüşli (ýüzbe-ýüz, bir we birnäçe hem-de köplük bolup) göni özara gatnaşygy ýola goýup bolýar.
Synlamak üçin niýetlenen nyşanlar söwda sergisiniň guralyşyny kesgitlemäge mümkinçilik berýär. Wirtual söwda sergileri adatça, ýöriteleşdirilen web gurşawynda geçirilse-de, olaryň käbiri aşagyndan geçýän ýazgylar arkaly guralyp geçirilýär. Wirtual söwda sergileri halkara sergilerinde, işewürleriň gepleşiklerinde, satyn alyşlarda ýa-da önüm satuwlarynda ulanylýar. Şeýle hem bu tejribe arkaly wirtual bazarlar hem synagdan geçirilýär.
Gaýybanamy, hakyky?
“Exposition Services” hyzmatlar portaly tarapyndan geçirilen barlaglaryň netijesine görä, birleşigiň bazarynda dört adamdan biri sanly waka platformasyny ulanmagy meýilleşdirýän eken. Şeýle hem, geçirilen barlaglar pikir soralyşyga gatnaşanlaryň 70 göteriminiň wirtual çäreleri geçirmäge gyzyklanýandygyny görkezdi. Şeýle-de bolsa, hakyky wakalary wirtuala çalyşmak islemeýänleriň bardygy belli bolupdyr.
Nähili ulanylýar?
Wirtual söwda sergisine gelýänler, adatça, internet salgysyny döretmek üçin sahypadaky hasaba alyş blankyny doldurýarlar we wirtual diwarlyklara baryp görmek üçin sergi otaglaryna girýärler. Wirtual diwarlyklar köplenç ekran arkaly “TradeShow” dünýäsiniň hakyky keşbini açyp görkezýär. Wirtual diwarlykda adatça, syçanjygyň basylmagy arkaly dürli seslenişleri döredip biljek birnäçe alamatlary bar. Mysal üçin, myhmanlar dürli usullar arkaly şol sanda, şekilli jaňlar, habarnamalar arkaly sergini guraýjylar bilen bada-bat sorag-jogap alşyp bilýärler. Displeýiň nyşanlary wideo, ses habarnamalary ýa-da beýleki slaýd-şou ýaly multimediýa hyzmatlaryny hem berip bilýärler.
Artykmaçlyklary
Wirtual agzalar tomaşaçylara ýüzlenmek üçin onlaýn gurallary ulanýarlar. Wirtual sergilere, gatnaşylanda hakyky sergä gatnaşýan ýaly duýgularyň başdan geçirilmegi onuň esasy aýratynlygydyr. Wakalar diňe onlaýn görnüşinde amala aşyrylyp, wirtual “Tradeshow” arkaly hakyky wakalar beýan edilýär. Şeýle söwda sergilerini guramak, adatça, ozaldan gelýän sergileri guramakdan has arzan düşýär. Wirtual söwda sergileri oturan ýeriňden guralyp, ähli meseleler monitor arkaly çözülýär. Bu usul oňa gatnaşyjylara maliýe, wagt we zähmet çeşmelerini ep-esli tygşytlamaga mümkinçilik berip, kiçi we orta kärhanalaryň ösüşine ýardam edýär.