Saz, pi­kir­le­niş usul­la­ry­ny ös­dür­ýän iň oňat mu­gal­lym­dyr, aý­dym-saz bi­len ter­bi­ýe­le­nen beý­ni, özü­ne ze­rur zat­la­ryň hem­me­sin­den geregini alyp bil­ýär. Eger-de siz ça­ga­ňy­zy aý­dym-saz mek­de­bi­ne ber­mek ba­ra­da pi­kir ed­ýän bol­sa­ňyz, aý­dym-sa­zyň ça­ga­ňy­zyň dur­mu­şy­na peý­da­sy ba­ra­da bil­me­li­si­ňiz. Si­ziň ça­ga­ňyz ma­te­ma­ti­ka sa­pa­gy­na has oňat ýe­ti­şer, tu­tan­ýer­li­lik bi­len bir­lik­de köp peý­da­ly en­dik­le­re eýe bo­lup, dün­ýä has in­çe na­zar aý­la­ma­gy ba­şa­rar.
Ukyp­la­ry­ňy ös­dür­ýär
Saz çal­mak – ma­te­ma­ti­ka bi­len ýa­kyn­dan bag­la­ny­şyk­ly­dyr. Bel­lik­le­riň rit­mi­ne, tak­ti­ka­sy­na, no­ta­la­ryň do­wam­ly­ly­gy­na dü­şü­nip, ça­ga­lar böl­me­gi, drob­la­ry düz­me­gi we dür­li ele­ment­le­ri ta­na­ma­gy ba­şar­ýar­lar. Şo­nuň üçin aý­dym-saz ça­ga­ňy­zyň ma­te­ma­ti­ka­nyň has in­çe syr­la­ryn­dan baş alyp çyk­ma­gyna ýar­dam be­rer. Saz gu­ral­la­ry­ny çal­mak te­bi­ga­tyň ka­nun­la­ry ba­ra­da­ky ylym bo­lan fi­zi­ka­ny hem öw­red­ýär. My­sal üçin, ça­ga gi­ta­ra­nyň ki­riş­le­ri­ni yz­ly-yzy­na ka­kyp, ses­len­di­ren­de, gar­mo­ni­ki yr­gyl­dy ba­ra­da­ky dü­şün­jä akyl ýe­tir­ýär. Hat-da ki­riş­siz ýag­ny, ka­ky­lyp ça­lyn­ýan saz gu­ral­lary hem yr­gyl­da esas­lan­ýar. Ça­ga saz gu­ral­la­ry­ny ça­lyp, fi­zi­ka­nyň esa­sy ka­nun­la­ry­na göz ýe­tir­ýär.
Fi­zi­ki en­dik­le­ri ös­dür­ýär
Kä­bir saz gu­ral­la­ry­ny çal­mak (my­sal üçin ka­ky­lyp ça­lyn­ýan saz gu­ral­la­ry) ça­ga­nyň he­re­ke­ti­niň saz­la­şy­gy­ny ös­dür­mä­ge kö­mek ed­ýär, se­bä­bi şeý­le gu­ral­lar el­le­riň, gol­la­ryň we aýak­la­ryň saz­la­şyk­ly he­re­ke­ti­ni ta­lap ed­ýär. Bu bol­sa, has ça­la­syn ça­ga­lar üçin oňaý­ly­dyr. Ki­riş­li we kla­wiş­li gu­ral­la­ry çal­mak (skrip­ka, for­tep­ýa­no we ş.m.) şol bir wag­tyň özün­de el­le­riň dür­li he­re­ket­le­ri­ni ta­lap ed­ýär. Saz gu­ral­la­ry­ny çal­mak di­ňe iki eliň us­sat­ly­gy­ny deň ös­dür­män, eý­sem, ça­ga­nyň özü­ni ra­hat duý­ma­gy­na hem ýar­dam ber­ýär. Ça­ga­nyň he­re­ke­ti­niň saz­la­şy­gy­nyň ös­me­gi, tans ýa-da sport ýa­ly ugur­lar üçin ýol aç­ýar.
Jem­gy­ýet­çi­lik en­dik­le­ri­ni ös­dür­ýär
Synp­da to­par­la­ýyn aý­dym-saz bi­len meş­gul­lan­mak, deň-duş­la­ryň ara­syn­da­ky öza­ra gat­na­şy­gy ös­dür­ýär. Di­ňe bi­ri-bi­ri bi­len hyz­mat­daş­lyk­da ça­ga­lar saz eser­le­ri­niň ähe­ňi­ni ös­dü­rip bi­ler­ler. Eger-de bir ça­ga or­kestr­dä­ki beý­le­ki ça­ga­lar­dan has güýç­li ýa-da has tiz çal­sa, beý­le­ki­le­rem oňa eýer­me­li bol­ýar. Ça­ga­nyň uly to­par­da­ky öz äh­mi­ýe­ti­ne dü­şün­me­gi mö­hüm­dir. Bu tej­ri­be köp ba­bat­da ada­myň dur­muş­da duş gel­ýän so­si­al gat­na­şyk­la­ry­nyň ýag­da­ýy­na hem ça­lym ed­ýär.
Ter­tip-düz­gü­ni we
sa­byr­ly­ly­gy öw­red­ýär
Saz gu­ra­ly­ny çal­ma­gy öw­ren­mek, eden ta­gal­la­la­ryň üçin üs­tün­li­giň der­rew gel­me­ýän­di­gi­ni öw­red­ýär. My­sal üçin, skrip­ka çal­ma­gy öw­ren­mek ga­ty çyl­şy­rym­ly iş. Ça­ga il­kin­ji sa­zy çal­maz­dan ozal, skrip­ka­ny we ke­men­çä­ni nä­dip dog­ry tut­ma­ly­dy­gy­ny, çal­ýan wag­ty aýak­la­ry­ny nä­dip goý­ma­ly­dy­gy­ny we beý­le­ki ýag­daý­la­ry uzak wagt­lap öw­ren­me­li bol­ýar. Saz gu­ra­ly­ny çal­magy öwrenmek üçin uzak wagt­lap tu­tan­ýer­li zäh­met çek­me­li bolýar. Kä­wagt çyl­şy­rym­ly mak­sa­da ýet­mek üçin aý­lar, hat­da ýyl­lar ge­rek bol­ýar. Aý­dym-saz mek­de­bin­däki sapaklar hem sa­byr­ly­ly­gy ta­lap ed­ýär, se­bä­bi mu­gal­ly­myň saz ese­ri­ni gaý­ta­la­mak üçin hem no­ba­ty­ňa ga­raş­ma­ly. Mun­dan baş­ga-da, aý­dym-saz mek­de­bin­de ça­ga deň-duş­la­ry­nyň üs­tün­li­gi­ne hor­mat goý­ma­gy we üns­li bol­ma­gy öw­ren­ýär.

Saz gu­ral­la­ry­ny çal­ma­gy öw­re­nen ça­ga dür­li me­de­ni­ýet­ler­de aý­dym-sa­zyň nä­hi­li ornunyň bardygy bilen tanyşýar. My­sal üçin, bon­go saz guraly Af­ri­ka halk aý­dym-saz­la­ry we Ku­ba aý­dym-saz­la­ry bi­len ta­nyş­dyr­ýar. Skrip­ka saz guraly Ita­li­ýa­da oý­la­nyp ta­py­lan hem bol­sa, köp­lenç germaniýaly we awst­ri­ýaly kom­po­zi­tor­la­r ta­ra­pyn­dan nus­ga­wy saz­lar­da ula­nyl­ýar. Şonuň ýaly hem skrip­ka we for­tep­ýa­no ýa­ly saz gu­ral­la­ry ABŞ-nyň gü­nor­ta­syn­da dö­rän nus­ga­wy sazlar­a sa­zan­dar­lyk et­mek üçin ula­nyl­ýar. Ça­ga­nyň göz­ýe­ti­mi­niň giň­li­gi­ni ke­ma­la ge­tir­mek üçin ony ýaş­lyk­dan dür­li ýurt­la­ryň me­de­ni­ýet­le­ri bi­len ta­nyş­dyr­mak mö­hüm­dir.

Al­la­my­rat Dur­dy­gy­ly­jow,
Ma­ýa Ku­ly­ýe­wa adyn­da­ky Türk­men mil­li
kon­ser­wa­to­ri­ýa­sy­nyň ýa­nyn­da­ky ýö­ri­te saz­çy­lyk
mek­dep-in­ter­na­ty­nyň di­rek­to­ry­nyň saz bö­lü­mi
bo­ýun­ça orun­ba­sa­ry.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА