Geo­mag­lu­mat­lar mer­ke­zi bu ugur­da ama­la aşy­ryl­ýan uly äh­mi­ýet­li çä­re­le­riň bi­ri­dir, şeý­le mer­ke­ziň dö­re­dil­me­gi­niň ze­rur­dy­gy ba­ra­da hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­miz Mi­nistr­ler Ka­bi­ne­ti­niň şu ýy­lyň ýe­di aýy­nyň jem­le­ri­ne ba­gyş­la­nyp 14-nji aw­gust­da ge­çi­ri­len mej­li­sin­de nyg­ta­dy.
Bu mer­kez gi­ňiş­lik­ler hem-de onuň bi­len bag­la­ny­şyk­ly şä­her dü­zü­mi­niň äh­li des­ga­la­ry ba­ra­da­ky mag­lu­mat­la­ry top­la­ma­ga, sak­la­ma­ga, sel­jer­mä­ge we 3D nus­ga­sy­ny ul­gam­laş­dyr­ma­ga gö­nü­den-gö­ni ýar­dam be­rer.
Mil­li Li­de­ri­miz şä­her­ler­de san­ly ul­ga­my or­naş­dyr­ma­gyň ze­rur­dy­gy­na ün­si çe­kip, bu giň ge­rim­li iş­le­re paý­tag­ty­myz Aş­ga­bat­dan baş­la­ma­ly­dy­gy­ny bel­le­di. Şu­nuň bi­len bag­ly­lyk­da, de­giş­li ýol­baş­çy­la­ra ýur­du­my­zyň baş şä­he­ri­niň 3D nus­ga­sy­ny dö­ret­mek hem-de in­že­ner­çi­lik ul­gam­la­ry­ny, bi­na­la­ry hem-de ýer bö­lek­le­ri­ni san­ly­laş­dyr­mak bo­ýun­ça çä­re­le­ri gör­mek tab­şy­ryl­dy.
Döw­let Baş­tu­ta­ny­my­zyň bel­leý­şi ýa­ly, bu iş­le­riň äh­li­si bi­le­lik­de in­že­ner-kom­mu­ni­ka­si­ýa ul­gam­la­ry­na düş­ýän ag­ra­my kes­git­le­mä­ge, öň­de bol­jak şä­her­gur­lu­şyk iş­le­ri­ni mo­del­leş­dir­mä­ge, boş ýer bö­lek­le­ri­niň mö­hüm bin­ýa­dy­ny dö­ret­mä­ge kö­mek eder. Şeý­le­lik­de, ýer se­riş­de­le­rin­den aýaw­ly peý­da­lan­mak­da, ola­ryň mak­sa­da­la­ýyk ula­nyl­ma­ýan­dy­gy­ny ýü­ze çy­kar­mak­da beý­le­ki iş­le­ri ge­çir­mä­ge şert dö­re­der.
Baş­ga­ça aý­dy­lan­da, in­no­wa­si­ýa teh­no­lo­gi­ýa­la­ry ar­ka­ly türk­men paý­tag­ty­ny gel­jek­de hem ös­dür­mek we aba­dan­laş­dyr­mak üçin onuň dü­züm­le­ri ba­ra­da gi­ňiş­le­ýin dü­şün­je ber­ýän mag­lu­mat­lar ke­ma­la ge­ti­ri­ler hem-de ola­ra top­lum­la­ýyn ba­ha ber­ler. Ho­ja­lyk, önüm­çi­lik, do­lan­dy­ryş iş­le­ri­niň san­ly­laş­dy­ryl­ma­gy gel­jek­de «akyl­ly» şä­her­le­ri dö­ret­mä­ge müm­kin­çi­lik be­rer, olar­da ila­tyň ze­rur­lyk­la­ry has do­ly we des­sin ka­na­gat­lan­dy­ry­lar.
Hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­miz ra­ýat­la­ryň ýa­şa­ýyş-dur­mu­şy üçin amat­ly şert­le­ri dö­ret­mek me­se­le­le­ri­ne ün­si çe­kip, paý­tag­ty­my­zyň dur­muş üp­jün­çi­lik ul­gam­la­ry­ny kä­mil­leş­dir­mek, şä­he­riň san­ly gur­şa­wy­nyň dö­re­dil­me­gi­ne ýar­dam ber­ýän öň­de­ba­ry­jy teh­no­lo­gi­ýa­la­ry or­naş­dyr­mak bo­ýun­ça iş­le­riň üns mer­ke­zin­de sak­la­nyl­ma­ly­dy­gy­ny he­mi­şe bel­le­ýär.
Türk­me­nis­tan­da 2025-nji ýy­la çen­li san­ly yk­dy­sa­dy­ýe­ti ös­dür­me­giň Kon­sep­si­ýa­sy­nyň üs­tün­lik­li dur­mu­şa ge­çi­ril­me­gi halk ho­ja­lyk top­lu­my­nyň äh­li pu­dak­la­ry­nyň mun­dan beý­läk-de di­wer­si­fi­ka­si­ýa ýo­ly bi­len ös­dü­ril­me­gi­ne gö­nük­di­ri­len­dir. Bu ul­gam­da bel­le­ni­len mak­sat­na­ma­la­ýyn çä­re­ler bi­lim­li jem­gy­ýe­tiň ke­ma­la gel­me­gi, onuň mag­lu­mat­lar gi­ňiş­li­gi­niň dö­re­dil­me­gi, ha­ryt­la­ryň hem-de hyz­mat­la­ryň el­ýe­ter­li­li­gi­ni üp­jün et­mek we hi­li­ni ýo­kar­lan­dyr­mak ar­ka­ly, ra­ýat­la­ryň aba­dan­çy­lyk hem-de dur­muş de­re­je­si­niň ýo­kar­lan­dy­ryl­ma­gy­na, dür­li ul­gam­la­ryň do­lan­dy­ryl­ma­gy­nyň kä­mil­leş­di­ril­me­gi­ne gö­nük­di­ri­len­dir.
San­ly ul­ga­ma geç­mek yk­dy­sa­dy­ýe­tiň mil­li nus­ga­sy­ny ös­dür­me­giň mö­hüm tap­gy­ry­na öw­rül­di. Bu ul­ga­ma geç­mek döw­let Baş­tu­ta­ny­my­zyň anyk, çuň­ňur oý­la­ny­şyk­ly we yl­my taý­dan esas­lan­dy­ry­lan stra­te­gi­ýa­sy­nyň ne­ti­je­sin­de müm­kin bol­dy.

Bu stra­te­gi­ýa di­ňe bir dur­nuk­ly oňyn ösü­şi üp­jün et­mek bi­len çäk­len­män, eý­sem, yk­dy­sa­dy­ýe­ti­mi­ziň dün­ýä ba­za­ry­nyň öz­ger­me­gi­ne uý­gun­laş­ma­ga hem-de da­şar­ky ýag­daý­lar bi­len şert­len­di­ri­len tö­wek­gel­çi­lik­le­ri azalt­ma­ga müm­kin­çi­lik ber­di.
Bu ul­gam­da ka­da­laş­dy­ry­jy-hu­kuk bin­ýa­dy hem kä­mil­leş­di­ril­ýär. Şeý­le­lik­de, Türk­me­nis­ta­nyň Ka­nun­la­ry­nyň bir­nä­çe­si, şol san­da «Ara­gat­na­şyk ha­kyn­da» (2019-njy ýyl­da-re­je­le­nen gör­nüş­de), «Türk­me­nis­ta­nyň In­ter­net to­ru­nyň ösü­şi­ni we In­ter­net-hyz­mat­la­ry­ny et­me­gi hu­kuk taý­dan düz­gün­leş­dir­mek ha­kyn­da», «Mag­lu­mat we ony go­ra­mak ha­kyn­da», «Elekt­ron res­mi­na­ma, elekt­ron res­mi­na­ma do­la­ny­şy­gy we san­ly hyz­mat­lar ha­kyn­da» Ka­nun­lar we beý­le­ki­ler ka­bul edil­di. Şu ýy­lyň ýan­wa­ryn­da Türk­me­nis­tan­da san­ly yk­dy­sa­dy­ýe­ti ös­dür­mek bo­ýun­ça pu­da­ga­ra to­pa­ryň dö­re­dil­me­gi mö­hüm äh­mi­ýet­li çä­re­le­riň bi­ri bol­dy. Hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­mi­ziň ka­bul eden Ka­ra­ry­na la­ýyk­lyk­da, «Türk­me­na­ra­gat­na­şyk» agent­li­gi yg­ty­ýar­ly eda­ra hök­mün­de kes­git­le­nil­di.
Hä­zir­ki wagt­da mi­nistr­lik­ler hem-de pu­dak eda­ra­la­ry, döw­let we te­le­ke­çi­lik dü­züm­le­ri hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­mi­ziň tab­şy­ry­gy­ny ýe­ri­ne ýe­tir­mek bi­len, mad­dy-en­jam­la­ýyn bin­ýa­dy pug­ta­lan­dyr­mak hem-de ze­rur bo­lan ul­gam­la­ýyn bin­ýat­la­ry dö­ret­mek bo­ýun­ça ne­ti­je­li iş­le­ri alyp bar­ýar­lar, tä­ze web-saýt­la­ry iş­läp taý­ýar­la­ýar­lar we öň­den bar bo­lan­la­ry­nyň işi­ni kä­mil­leş­di­rip, ola­ra on­laýn gör­nü­şin­de hyz­mat­la­ry et­me­giň usul­la­ry­ny or­naş­dyr­ýar­lar.
Hä­kim­lik­le­riň, pu­dak eda­ra­la­ry­nyň önüm­çi­lik işi­ni aw­to­mat­laş­dyr­mak, bel­li­ge we ha­sa­ba al­mak iş­le­ri­ni ýe­ňil­leş­dir­mek mak­sa­dy bi­len, şeý­le hem ra­ýat­lar üçin amat­ly bo­lar ýa­ly Türk­me­nis­ta­nyň hyz­mat­lar ba­bat­da bi­te­wi döw­let saý­ty (e.gov.tm.) dö­re­dil­di. Bu por­tal elekt­ron usu­lyn­da döw­let hyz­mat­la­ry­ny et­mek üçin «Bir pen­ji­re» aw­to­mat­laş­dy­ry­lan mag­lu­mat ul­ga­my gör­nü­şin­de­dir. Hu­su­sy kär­ha­na­lar we ho­ja­lyk jem­gy­ýet­le­ri, döw­let kär­ha­na­la­ry hem-de jem­gy­ýet­çi­lik gu­ra­ma­la­ry bi­len öza­ra gat­na­şyk edip, ýö­ri­te yk­jam go­şun­dy­la­ry dö­red­ýär­ler. Şeý­le mak­sat­na­ma­la­ryň esa­sy ar­tyk­maç­ly­gy umu­my el­ýe­ter­li­lik­den hem-de ola­ry ulan­ma­gyň ýe­ňil­di­gin­den yba­rat­dyr. Ýur­du­my­zyň işe­wür­le­ri da­şa­ry ýurt döw­let­le­ri­niň tej­ri­be­si­ni iş­jeň öz­leş­dir­ýär­ler hem-de tu­tuş dün­ýä­de giň­den ýaý­ran döw­re­bap teh­no­lo­gi­ýa­la­ry ba­za­ra ge­tir­ýär­ler. Döw­let ta­ra­pyn­dan be­ril­ýän uly gol­daw döw­re­bap san­ly teh­no­lo­gi­ýa­la­ry iş­jeň or­naş­dyr­ma­ga gö­nü­den-gö­ni ýar­dam ed­ýär. Mi­nistr­ler Ka­bi­ne­ti­niň şu ýy­lyň few­ral aýy­nyň ba­şyn­da ge­çi­ri­len gi­ňiş­le­ýin mej­li­sin­de hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­mi­ziň Aş­ga­bat­da hem-de we­la­ýat­lar­da IT-mer­kez­le­ri­ni dö­ret­mek üçin ABŞ-nyň 10 mil­li­on dol­la­ry­nyň bö­lü­nip be­ril­ýän­di­gi­ni ha­bar be­ren­di­gi­ni bel­le­mek mö­hüm­dir.
Şeý­le­lik­de, hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­mi­ziň baş­lan­gy­jy bo­ýun­ça gö­rül­ýän ne­ti­je­li çä­re­ler mil­li yk­dy­sa­dy­ýe­ti­mi­ziň ok­gun­ly ös­me­gi­ne, döw­le­tiň we jem­gy­ýe­tiň dur­mu­şy­nyň äh­li ul­gam­la­ry­na in­no­wa­si­on teh­no­lo­gi­ýa­la­ry iş­jeň or­naş­dyr­mak ug­ry bi­len ynam­ly öňe bar­ýan Türk­me­nis­ta­nyň hem­me­ta­rap­la­ýyn dur­nuk­ly ösü­şi­ne ýar­dam eder.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА