Alp dag­la­ryn­da 70 mil­lio­na go­laý adam ýa­şa­ýar. «Al­pi­ne Space» mak­sat­na­ma­sy Ýew­ro­pa Bi­le­le­şi­gi ta­ra­pyn­dan ma­li­ýe­leş­di­ril­ýän 60-dan gow­rak tas­la­ma ar­ka­ly bu se­bi­tiň dur­nuk­ly ösü­şi­ni gol­da­ýar. Ita­li­ýa­nyň Do­lo­mi­ti be­lent­li­gi­niň tä­sin dag gur­luş­la­ry bu se­bi­tiň ta­ry­hy­nyň aý­ryl­maz bö­le­gi­dir. «Al­pi­ne Space» mak­sat­na­ma­sy­nyň bir bö­le­gi bo­lan «At­las» Ýew­ro­pa tas­la­ma­sy, Alp bi­na­gär­lik mi­ra­sy­ny go­rap sak­la­ma­gy mak­sat edin­ýär. 1819-njy ýyl­da gur­lan ja­ýy bol­sa, mu­ňa my­sal hök­mün­de ge­ti­rip bo­lar. Ol şol dö­wür­de elekt­rik to­gy bo­lan il­kin­ji hu­su­sy bi­na­la­ryň bi­ri­ne öw­rül­ip­di. Tas­la­ma­nyň gol­da­wy bi­len El­mar Gru­ber we onuň maş­ga­la­sy bi­na­ny abat­la­dy. Olar bi­na­nyň aý­ra­tyn­ly­gy­ny sak­la­mak bi­len bir­lik­de, ener­gi­ýa ne­ti­je­li­li­gi­ni ýo­kar­lan­dyr­ma­gyň höt­de­sin­den gel­di­ler.
– Bu ja­ýyň gur­lu­şy­ny müm­kin­ga­dar go­rap sak­la­ma­ga ça­lyş­dyk. Pen­ji­re­le­ri­ni tä­ze­le­dik, em­ma şol bir wag­tyň özün­de asyl gör­nü­şi­ni go­ra­mak ba­şart­dy. Ne­ti­je ga­ty go­wy. Kä­wagt kä­bir ka­rar­la­ra şüb­he­len­ýär­dik, ýö­ne ahy­ryn­da ba­şa­ran iş­le­ri­mi­ze özü­mi­zem geň gal­dyk.
– «At­las» tas­la­ma­sy­nyň hü­när­men­le­ri abat­lan­ma­ly bi­na­la­ryň mag­lu­mat ba­za­sy­ny dö­red­ýär­ler. Abat­la­ýyş iş­le­ri­niň nus­ga­la­ry­ny mag­lu­mat­lar bin­ýa­dy­na bir­leş­dir­ýä­ris, kö­ne bi­na­la­ry nä­dip di­kel­dip bol­jak­dy­gy­ny, ta­ry­hy­ly­gy­ny we özü­ne çe­ki­ji­li­gi­ni sak­la­mak bi­len bir ha­tar­da döw­re­bap amat­lyk­lar bi­len en­jam­laş­dy­ryp bol­jak­dy­gy­ny gör­kez­ýä­ris – di­ýip, tas­la­ma­nyň ut­gaş­dy­ry­jy­sy Fran­sis­ka Ha­as aýt­dy.
Bu abat­la­ýyş iş­le­ri oba­nyň, hä­kim­li­giň we se­bi­tiň te­bi­gy­ly­gy­ny sak­la­ma­ga hem kö­mek ed­ýär. «At­las» tas­la­ma­sy «Al­pi­ne Space» mak­sat­na­ma­sy­nyň 63 tas­la­ma­sy­nyň bi­ri­dir. Bu mak­sat­na­ma 2000-nji ýyl­da işe gi­ri­zil­di we Ýew­ro­pa­nyň je­bis­lik sy­ýa­sa­ty ta­ra­pyn­dan ho­wan­dar­lyk edil­ýär. Mak­sat­na­ma Alp dag sebitindäki Awst­ri­ýa, Fran­si­ýa, Ger­ma­ni­ýa ýa­ly ýe­di ýur­dy öz içi­ne al­ýar.
Ýew­ro­pa Bi­le­le­şi­gi­niň se­bit­dä­ki ta­gal­la­la­ry­nyň mak­sa­dy, tran­salp hyz­mat­daş­ly­gy­ny ös­dür­mek­den we Alp dag­la­ryn­da ýa­şa­ýyş de­re­je­si­ni ýo­kar­lan­dyr­mak­dan yba­rat­dyr. 2014-nji ýyl­dan 2020-nji ýy­la çen­li bu mak­sat­na­ma­nyň býu­je­ti 139 mil­li­on ýew­ro bol­dy. «Al­pi­ne Space» mak­sat­na­ma­sy­nyň çäk­le­rin­dä­ki tas­la­ma­nyň ýe­ne bi­ri «Al­pES» diý­lip at­lan­dy­ryl­ýar. Daş­ky gur­şaw bo­ýun­ça hü­när­men­ler ta­ra­pyn­dan ut­gaş­dy­ry­lan bu tas­la­ma dag ul­gam­la­ry­nyň tä­sin te­bi­gy gi­ňiş­lik­le­ri­ni go­rap sak­la­mak bo­ýun­ça tek­lip­le­riň iş­le­nip dü­zül­me­gi­ni öz içi­ne al­ýar. Lu­kas Er­gar­ter Wigl süý­ji suw ekoul­gam­la­ry­nyň Alp se­bi­ti üçin mö­hüm­di­gi­ni dü­şün­dir­ýär. – As­lyn­da, Alp dag­la­ry ýa­şaý­şyň bu ýer­dä­ki esa­sy­ny düz­ýär­ler. Bu ekoul­gam­la­ryň oňat ýag­daý­da bol­ma­gy üçin jo­gap­kär­çi­lik çek­ýä­ris, çün­ki olar gel­jek­ki ne­sil­le­re ze­rur bo­lup bi­ler – di­ýip, ol bel­le­di. «Al­pES» tas­la­ma­sy­na gat­na­şy­jy­lar se­bit­dä­ki süý­ji suw üp­jün­çi­li­gi­ne, şeý­le hem iň köp ba­ryl­ýan dag­lyk ýer­le­riň aba­dan­çy­ly­gy­na gö­zeg­çi­lik ed­ýär­ler. Umu­man ala­nyň­da, ola­ryň üns mer­ke­zin­de Alp se­bi­ti­niň 70 müň ýerli häkimiýeti we ýerli öz-özüňi dolandyryş edaralary bar.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА