Ýur­du­myz­da «Türk­me­nis­tan­da 2019-2025-nji ýyl­lar­da san­ly yk­dy­sa­dy­ýe­ti ös­dür­me­giň Kon­sep­si­ýa­sy» esa­syn­da hal­ka­ra ül­ňü­le­re la­ýyk gel­ýän döw­re­bap mag­lu­mat-ara­gat­na­şyk teh­no­lo­gi­ýa­la­ry­na da­ýan­ýan san­ly yk­dy­sa­dy­ýe­ti or­naş­dyr­mak göz öňün­de tu­tu­lan­dyr. Bu Kon­sep­si­ýa­da ýur­du­myz­da san­ly yk­dy­sa­dy­ýe­ti or­naş­dyr­mak we ony ös­dür­mek bi­len bag­ly we­zi­pe­ler tap­gyr­la­ra bö­lü­nip kes­git­le­nen­dir.
Hä­zir­ki wagt­da ýur­du­my­zyň mi­nistr­lik­le­ri­niň we pu­dak­la­ýyn eda­ra­la­ry­nyň köp san­ly­sy­nyň öz in­ter­net saýt­la­ry he­re­ket ed­ýär. Ýur­du­my­zyň äh­li eda­ra-kär­ha­na­la­ryn­da we hu­su­sy bir­lik­ler­de elekt­ron res­mi­na­ma­la­ry do­lan­dy­ryş ul­ga­my­nyň gi­ri­zil­me­gi bi­len üs­tün­lik­li do­lan­dy­ryl­ýan mil­li web-sa­hy­pa­la­ry­myz has-da iş­jeň, döw­re­bap ýag­da­ýa gel­ýär­ler we tä­ze elekt­ron hyz­mat­la­ry­ny hal­ky­my­za hö­dür­le­ýär­ler. Äh­li eda­ra-kär­ha­na­la­ryň in­ter­net ul­ga­my­na geç­me­gi olar bi­len ýur­du­my­zyň ila­ty­nyň we da­şa­ry ýurt­ly hyz­mat­daş­la­ryň ara­syn­da yk­jam ara­gat­na­şyk sak­la­ma­ga müm­kin­çi­lik be­rer we Türk­me­nis­ta­nyň tä­ze san­ly keş­bi­ni eme­le ge­ti­rer. Ýur­du­myz­da he­re­ket ed­ýän äh­li in­ter­net sa­hy­pa­la­ry­nyň amat­ly we bir umu­my ul­gam­da el­ýe­ter­li bol­ma­gy üçin «bir pen­ji­re­li» www.e.gov.tm. in­ter­net por­ta­ly dö­re­dil­di.
San­ly ul­ga­myň iş­jeň dur­mu­şa or­naş­dy­ryl­ýan döw­rün­de bank eda­ra­la­ry ta­ra­pyn­dan hem giň müm­kin­çi­lik­ler dö­re­dil­ýär. Ýa­ňy-ýa­kyn­da «Halk­bank» döw­let tä­jir­çi­lik ban­ky ta­ra­pyn­dan «Halk­bank ter­mi­nal» at­ly uzak ara­lyk­dan tö­leg­le­ri ge­çir­me­giň tä­ze yk­jam go­şun­dy­sy­ny işe gi­riz­mä­ge taý­ýar­lyk gö­rül­ýän­di­gi ba­ra­da ha­bar­lar be­ril­di. Bu yk­jam go­şun­dy söw­da no­kat­la­ryn­da hem-de hyz­mat­lar ul­ga­myn­da nagt däl ha­sap­la­şyk­la­ryň gör­nüş­le­ri­ni gi­ňelt­mek, ha­ryt­lar üçin ha­sap­la­şyk­la­ryň yg­ty­bar­ly­ly­gy­ny ýo­kar­lan­dyr­mak bo­ýun­ça çä­re­le­riň iş­jeň­leş­di­ril­me­gi­ne gö­nük­di­ri­len­dir. «Halk­bank ter­mi­nal» teh­no­lo­gi­ýa­sy­nyň işe gi­ri­zil­me­gi bi­len söw­da we hyz­mat­lar no­kat­la­ry­nyň yk­jam te­le­fon­la­ryn­da san­ly gör­nüş­de de­giş­li amal­la­ry ge­çir­mek üçin prog­ram­ma üp­jün­çi­li­gi­ni or­naş­dyr­mak me­ýil­leş­di­ril­ýär. Tö­leg­le­ri uzak ara­lyk­dan ge­çir­me­giň teh­no­lo­gi­ýa­la­ry­ny ýur­du­my­zyň söw­da ul­ga­myn­da or­naş­dyr­mak üçin köp iş­ler al­nyp ba­ryl­ýar. «Se­na­gat», «Rys­gal» ýa­ly bank eda­ra­la­ry uzak ara­lyk­dan tö­leg­le­ri ge­çir­mä­ge ni­ýet­le­nen kart­la­ry ula­ny­şa gi­riz­di­ler.
Iş­le­nip taý­ýar­la­ny­lan «Halk­bank ter­mi­nal» ara­lyk­dan tö­leg­ler ul­ga­my ha­ryt­la­ry sa­ty­jy­la­ryň ýa-da hyz­mat­la­ry ýe­ri­ne ýe­ti­ri­ji­le­riň ada­ty smart­fon­la­ryn­da go­ýul­jak­dy­gy hem-de hä­zi­re çen­li ula­ny­lan tö­leg ter­mi­nal­la­ry­nyň ýe­ri­ni tut­jak­dy­gy, şeý­le hem «Halk­bank ter­mi­nal» teh­no­lo­gi­ýa­sy­nyň ozal­ky tö­leg ul­ga­my­na hyz­mat et­mek bo­ýun­ça çyk­da­jy­la­ry ara­dan aýyr­ma­ga şert dö­ret­jek­di­gi mä­lim edil­ýär.
Hä­zir­ki wagt­da dün­ýä­de eme­le ge­len çyl­şy­rym­ly ýag­daý­lar ze­rar­ly jem­gy­ýet­çi­lik ýer­le­rin­de bel­le­ni­len ara­ly­gy ber­jaý et­mek düz­gü­ni­niň gi­ri­zi­len döw­rün­de şeý­le tö­leg amal­la­ry­ny peý­da­lan­mak aý­ra­tyn mö­hüm­dir. Söw­da no­ka­dy­na gö­nü­den-gö­ni bar­mak ze­rur­ly­gy ýü­ze çy­kan ha­la­tyn­da hem, nagt pul­la­ry ulan­ma­gy azalt­mak bi­len, uzak ara­lyk­dan tö­leg­le­ri peý­da­lan­mak oňaý­ly bo­lar. Nagt pul­lar bi­len iş sal­şa­nyň­dan soň­ra hök­ma­ny su­rat­da eli­ňi­zi zy­ýan­syz­lan­dy­ry­jy se­riş­de­ler bi­len aras­sa­la­mak, ýuw­mak ze­rur­dyr, se­bä­bi ka­gyz pul­la­ryň üs­ti bi­len haý­sy­dyr bir wi­rus­la­ryň geç­mek äh­ti­mal­ly­gy bar­dyr.
«Halk­bank» döw­let tä­jir­çi­lik ban­ky­nyň bu tä­ze en­ja­my­ny il­ki bi­len türk­men dok­ma önü­mi­niň aly­jy­la­ry we sa­ty­jy­la­ry bar­lap gör­dü­ler. Şeý­le teh­no­lo­gi­ýa­nyň paý­tag­ty­myz­da açy­lan ýur­du­my­zyň dok­ma se­na­ga­ty­nyň önüm­le­ri­niň tä­ze söw­da mer­ke­zin­de or­naş­dy­ryl­ma­gy söw­da hyz­mat­la­ryn­da san­ly ul­ga­myň yzy­gi­der­li or­naş­dy­ryl­ýan­dy­gy­nyň aý­dyň su­but­na­ma­la­ry­nyň bi­ri­dir. Soň­ky wagt­lar­da bu söw­da dü­kan­la­ry paý­tag­ty­my­zyň ýa­şaý­jy­la­ry­nyň we onuň myh­man­la­ry­nyň iň köp ge­lim-gi­dim­li ýe­ri­ne öw­rül­di. Bu ýer­de ar­zan hem-de amat­ly ba­ha­dan ýo­ka­ry hil­li türk­men dok­ma önüm­le­ri­ni sa­tyn al­mak üçin äh­li şert­ler dö­re­di­len­dir.
Mil­li Li­de­ri­mi­ziň bel­leý­şi ýa­ly, öň­de­ba­ry­jy san­ly teh­no­lo­gi­ýa­la­ryň äh­li ýer­ler­de or­naş­dy­ryl­ma­gy ýur­du­my­zyň mun­dan beý­läk-de yk­dy­sa­dy taý­dan ös­me­gi üçin esas bo­lar. Dö­re­ýän ýag­daý­la­ry sel­je­rip we päs­gel­çi­lik­le­ri yzy­gi­der­li ara­dan aý­ryp, tä­ze ýo­ka­ry teh­no­lo­gi­ýa­ly pu­dak­lar­da hyz­mat­daş­ly­gy ös­dür­mek bi­len biz dün­ýä ba­zar­la­ryn­da yk­dy­sa­dy­ýe­ti­mi­ziň bäs­deş­li­ge ukyp­ly­ly­gy­ny ep-es­li art­dy­ryp bi­le­ris.
Şeý­le­lik­de, hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­mi­ziň pa­ra­sat­ly baş­tu­tan­ly­gyn­da ýur­du­my­zyň yk­dy­sa­dy­ýe­ti­ni in­no­wa­si­on taý­dan ös­dür­mä­ge gö­nük­di­ri­len öz­gert­me­ler mak­sat­na­ma­sy ýur­du­my­zyň ila­ty­nyň dur­mu­şy­ny we hal-ýag­da­ýy­ny ep-es­li ýo­kar­lan­dyr­ma­ga müm­kin­çi­lik be­rer.

Jen­net BA­BA­ÝE­WA,
S. A. Ny­ýa­zow adyn­da­ky Türk­men oba
ho­ja­lyk uni­wer­si­te­ti­niň mu­gal­ly­my.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА