Daşky gurşawy goramak, tebigata aýawly çemeleşmek, onuň gözelligini we baýlygyny geljek nesiller üçin gorap saklamak ýurdumyzyň döwlet syýasatynyň ileri tutulýan ugurlarynyň biri bolup durýar. Ekologiýa, bioköpdürlüligi saklamak, çölleşmä garşy göreş bilen baglanyşykly meselelere möhüm ähmiýet berilýän ýurdumyzda bu ulgamda sebit we ählumumy hyzmatdaşlygyň ösdürilmegine mynasyp goşant goşulýar.
Hormatly Prezidentimiziň parasatly baştutanlygynda ekologiýa syýasaty üstünlikli ösdürilýär. Bu ugurda halkara hyzmatdaşlygy has-da işjeňleşdirilip, bu ugurdaky halkara şertnamalar binýady güýçlendirilýär. Hormatly Prezidentimiziň baştutanlygynda ekologiýa ulgamynda giň gerimli işler amala aşyrylýar we möhüm başlangyçlar öňe sürülýär. Şol başlangyçlar dünýä bileleşiginiň giň goldawyna mynasyp bolýar. Hormatly Prezidentimiziň Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasynyň mejlislerinde, «Rio+20» Bütindünýä sammitinde we beýleki iri forumlarda öňe süren başlangyçlary umumadamzat ähmiýetli wezipeleriň çözgüdine gönükdirilendir. Şolaryň hatarynda Aşgabatda Merkezi Aziýada howanyň üýtgemegi bilen baglanyşykly tehnologiýalar boýunça sebit merkezini açmak, BMG-niň Suw strategiýasyny işläp taýýarlamak, Aral deňziniň gurşawy üçin BMG-niň ýörite maksatnamasyny taýýarlamak we Birleşen Milletler Guramasynyň işinde Aral meselesine aýratyn ähmiýet bermek hakyndaky teklipler bar.
Häzire çenli ýurdumyz ekologiýa ugry boýunça halkara konwensiýalaryň hem-de köptaraplaýyn resminamalaryň 20-sine goşuldy. Munuň özi bellenilip geçilen ugurlarda milli, sebit we halkara derejesinde netijeli gatnaşyklary ýola goýmak üçin berk hukuk binýadynyň döredilmegine ýardam edýär. Diňe şu ýylyň dowamynda ýurdumyz daşky gurşawy goramak boýunça halkara resminamalaryň 4-sine goşuldy. Şeýle hem milli Liderimiziň başlangyjy boýunça Aral deňziniň sebiti üçin
BMG-niň Ýörite maksatnamasynyň Konsepsiýasynyň taslamasy işlenip taýýarlanyldy.
Ýurdumyzyň 2017-2019-njy ýyllarda Aral deňzini halas etmek boýunça Halkara gaznasyna başlyklyk edýän döwründe bu ugurda köp işler durmuşa geçirildi. Milli Liderimiziň tabşyrygy esasynda Aral deňziniň sebiti üçin BMG-niň Ýörite maksatnamasyny taýýarlamak işi amala aşyryldy.
2018-nji ýylyň 29-njy sentýabrynda döwlet Baştutanymyz Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasynyň 73-nji maslahatynda eden çykyşynda Aral deňzini halas etmek meselesini sebitiň ýurtlarynyň halkara bileleşik bilen hyzmatdaşlygynda örän möhüm meseleleriň hatarynda görkezdi. Araly halas etmek meselesine eýýäm köp wagtdan bäri diňe içerki, sebit meselesi hökmünde garalyp bilinmez diýip, milli Liderimiz häzirki wagtda bu meseläniň üstünlikli çözülmegi üçin dünýä bileleşiginiň goldawy, täze maksada gönükdirilen, toplumlaýyn halkara çemeleşilmesi, bu işe Birleşen Milletler Guramasynyň işjeň we yzygiderli gatnaşmagy talap edilýär diýip belledi. Şonuň üçin bu ugurda taýýarlanan Ýörite maksatnamany döretmek boýunça resminamanyň taslamasyna BMG-niň Aziýa we Ýuwaş umman boýunça Ykdysady we durmuş komissiýasynyň
(ESKATO) 2021-nji ýylyň maý aýynda geçiriljek mejlisinde garalmak göz öňünde tutulýar.
Mundan başga-da, ekologiýa babatda halkara hyzmatdaşlygynda Hazar deňziniň ekologiýa ýagdaýyna hem uly ähmiýet berilýär. Bu babatda hem täze Hazar ekologiýa maksatnamasynyň Konsepsiýasynyň taslamasy taýýarlanyldy. Bu resminama Hazaryň deňiz gurşawyny goramak baradaky Çarçuwaly konwensiýa agza ýurtlaryň nobatdaky mejlisinde seretmek göz öňünde tutulýar.
Hormatly Prezidentimiziň ekologiýa diplomatiýasyny ilerletmek we bu ulgamda halkara-hukuk binýadyny pugtalandyrmak baradaky netijeli başlangyçlaryny durmuşa geçirmek maksady bilen, ýurdumyzyň BMG-niň Biologik dürlülik hakyndaky konwensiýasynyň Nagoý Teswirnamasyna goşulmagy göz öňünde tutulýar. Türkmenistan ekologiýa ulgamynda halkara borçnamalary we milli hukuk namalaryny ýerine ýetirmäge aýratyn üns berýär. Degişli işleri yzygiderli geçirmek üçin ýurdumyzda Ekologiýa meseleleri boýunça iş toparyny döretmek hem meýilleşdirilýär.
Umuman, ýurdumyz BMG-niň tebigaty goramak babatdaky esasy resminamalaryny, şol sanda Biologik köpdürlülik hakyndaky, Ozon gatlagyny goramak hakyndaky, Çölleşmäge garşy göreşmek baradaky Konwensiýalary, Howanyň üýtgemegi boýunça Pariž Ylalaşygyny tassyklap, öz üstüne alan borçnamalaryny üstünlikli ýerine ýetirýär. Milli Liderimiziň baştutanlygynda «ýaşyl» ykdysadyýetiň standartlaryny ornaşdyrmak, işiň ähli ugurlarynda ýokary ekologiýa talaplaryny berjaý etmek, sebit we dünýä derejesinde Durnukly ösüş maksatlaryna ýetmek ugrunda edilýän işler ekologiýa syýasatynyň iş ýüzünde durmuşa geçýändiginiň subutnamasydyr.
Salyh HUDAÝBERENOW,
Halkara nebit we gaz uniwersitetiniň
mugallymy.