Dün­ýä­niň meş­hur tans­la­ry

Her mil­le­tiň özü­ne mah­sus baý me­de­ni mi­ra­sy bar. Me­de­ni­ýet şol hal­kyň ta­ry­hy­ny, däp-des­sur­la­ry­ny­ we yrym-ynanç­la­ry­ny eme­le ge­tir­ýär. Her mil­le­tiň me­de­ni­ýe­ti­ni gör­kez­ýän zat­la­ryň bi­ri hem tans­dyr. Her mil­let öz ta­ry­hyn­da he­mi­şe di­ýen ýa­ly tans sun­ga­ty­ny kä­mil­leş­di­rip­dir, döw­re­bap­laş­dy­ryp­dyr. Tans hem şol mil­le­tiň däp-des­sur­la­ry bi­len berk bag­la­ny­şyk­ly bol­ýar. Dün­ýä­niň has meş­hur tans­la­ry­nyň kä­bi­ri­ni si­ziň dyk­ga­ty­ňy­za ýe­tir­ýä­ris.
Küşt­dep­di: bu tans ýur­du­myz­da giň­den tu­tul­ýan her bir toý­dur baý­ram­çy­lyk­lar­da ýe­ri­ne ýe­ti­ril­ýär. Soň­ky ýyl­lar­da bu tan­sy beý­le­ki do­gan­lyk halk­lar hem has go­wy bil­ýär­ler. Halk dö­re­di­ji­li­gi­niň mil­li öwüş­gi­ni bo­lan küşt­dep­di tan­sy 2017-nji ýyl­da ÝU­NES­KO-nyň (Bir­le­şen Mil­let­ler Gu­ra­ma­sy­nyň Bi­lim, ylym we me­de­ni­ýet me­se­le­le­ri bo­ýun­ça gu­ra­ma­sy) mad­dy däl me­de­ni mi­ra­sy­nyň sa­na­wy­na gi­ri­zil­me­gi onuň meş­hur­ly­gy­ny dün­ýä de­re­je­si­ne çy­kar­dy. Şol ýyl Gü­nor­ta Ko­re­ýa­nyň Çed­žu şä­he­rin­de ÝU­NES­KO-nyň Adam­za­dyň mad­dy däl me­de­ni mi­ra­sy­ny go­ra­mak bo­ýun­ça hö­kü­me­ta­ra 12-nji mej­li­si ge­çi­ril­di. Mej­li­siň çäk­le­rin­de Türk­me­nis­ta­nyň baş­lan­gy­jy bi­len türk­men hal­ky­nyň ga­dy­my küşt­dep­di tan­sy Adam­za­dyň mad­dy däl me­de­ni mi­ra­sy­nyň sa­na­wy­na gi­ri­zil­di. Küşt­dep­di joş­gu­nyň, owa­dan­ly­gyň, çalt we çe­ýe he­re­ke­tiň tan­sy. Şo­nuň üçin hem ol köp­lenç ýaş­lar ta­ra­pyn­dan ýe­ri­ne ýe­ti­ril­ýär. Tans hoş la­byz­ly ýe­ri­ne ýe­ti­ril­ýän «ga­zal» bi­len baş­lan­ýar. Tö­we­rek­dä­ki­ler bol­sa, saz­la­şyk­ly ça­pak çal­mak bi­len, bu hy­juw­ly he­re­ke­te go­şul­ýar­lar.
Wals: ze­nan we er­kek jü­büt­le­riň ýe­ri­ne ýe­tir­ýän bu tan­sy bel­li bir no­kat­da ýa-da ýaý şe­kil­li aý­law­da aý­lan­mak­ gör­nü­şin­de ýe­ri­ne ýe­ti­ril­ýär. Örän tä­sir­li çy­kyş­la­ryň bi­ri ha­sap­lan­ýan wals saz sun­ga­ty­nyň hem kä­mil­leş­me­gi­ne öz tä­si­ri­ni ýe­ti­rip­dir. Bu tan­syň wa­ta­ny Awst­ri­ýa ha­sap­lan­ýar.
Sal­sa: as­lyn­da, dür­li ys­ly ot­lar­dan taý­ýar­la­nan hu­ru­şa sal­sa di­ýil­ýär. Jü­büt­le­riň ara­syn­da ýe­ri­ne ýe­ti­ril­ýän bu tans­da hem Ame­ri­ka, Ýew­ro­pa we Ka­rib de­ňzi­niň me­de­ni­ýe­ti bir­le­şip­dir. Er­kin gör­nüş­de ýe­ri­ne ýe­ti­ril­ýän tan­syň esa­sy aý­ra­tyn­ly­gy­nyň bi­ri hem he­re­ket­le­riň ozal bel­le­nen ter­tip­de däl-de, ýü­zug­ra ýe­ri­ne ýe­ti­ril­me­gi­dir. Şol se­bäp­li bu tans­da şol bir he­re­ket köp gaý­ta­lan­ma­ýar.
Tan­go: ar­gen­ti­na mah­sus bo­lan tans 1860-njy ýyl­lar­da Bue­nos-Aý­res­de peý­da bol­ýar. Bu tan­sy Gü­nor­ta Ame­ri­ka ýurt­la­ry­na gö­çüp ba­ran ýew­ro­pa­ly­lar dö­red­ýär. Tans­da ada­myň is­leg-ar­zuw­la­ry, umyt­la­ry he­re­ket­ler ar­ka­ly be­ýan edil­ýär.
Gum­but: bu tans Gü­nor­ta Af­ri­ka Res­pub­li­ka­sy­na mah­sus bo­lup, il­ki gym­mat­ly mag­dan­la­ry çy­kar­ýan iş­çi­le­riň ara­syn­da dö­räp­dir. Hä­zir­ki wagt­da meş­hur­ly­gy ar­tan bu tans dür­li da­ba­ra­lar­da mek­dep okuw­çy­la­ry ta­ra­pyn­dan köp­çü­lik­le­ýin ýe­ri­ne ýe­ti­ril­ýär. Ça­la­syn he­re­ke­ti ta­lap ed­ýän tans ýö­ri­te ädik geý­mek ar­ka­ly ýe­ri­ne ýe­ti­ril­ýär. Tans­da ädik­le­riň we el­le­riň se­si he­re­ke­te go­şu­lyp, onuň joş­gu­ny­ny art­dyr­ýar.
Hu­la: Ga­wai­niň ýer­li ýa­şaý­jy­la­ry­nyň ýe­ri­ne ýe­tir­ýän tan­syn­da de­ňiz tol­kun­la­ry­nyň ala­mat­la­ry­ny gör­mek bol­ýar. Ga­wai me­de­ni­ýe­ti­niň bir bö­le­gi ha­sap­lan­ýan bu tans ada­lar top­lu­my­na bar­ýan da­şa­ry ýurt­ly myh­man­la­ryň öňün­de hem ýe­ri­ne ýe­ti­ril­ýär.

Je­mal Ha­ýy­do­wa,

Aş­ga­bat şä­her Me­de­ni­ýet mü­dir­li­gi­niň Gök­je me­de­ni­ýet öýü­niň tans go­ýu­jy­sy.