Af­ri­ka yk­ly­my­nyň er­kin söw­da yla­la­şy­gy (Af­rican Con­ti­nen­tal Free Tra­de Ag­ree­ment AfCFTA) şu ýy­lyň 1-nji ýan­wa­ryn­dan do­ly güý­je gir­di we 1,27 mil­liard­dan gow­rak ila­ty bo­lan 50-den gow­rak ýurt­da ýe­ke-täk söw­da zo­la­gy­ny eme­le ge­tir­di. Gü­nor­ta Af­ri­ka­nyň Pre­zi­den­ti, Af­ri­ka Bi­le­le­şi­gi­niň baş­ly­gy Si­ril Ra­ma­fo­sa­nyň pi­ki­ri­çe, AfCFTA yk­ly­myň yk­dy­sa­dy ýag­da­ýy­ny düýp­gö­ter üýt­ge­der. Ol bu ba­ra­da bi­le­le­şi­ge ag­za döw­let­le­riň mas­la­ha­tyn­da:
– Men işe­wür­le­ri bu ta­ry­hy wa­ka­nyň dö­red­ýän köp san­ly müm­kin­çi­lik­le­rin­den peý­da­lan­ma­ga ça­gyr­ýa­ryn – di­ýip bel­le­di.
AfCFTA-nyň çäk­le­rin­de nyrh­la­ryň we söw­da päs­gel­çi­lik­le­ri­niň ýa­ty­ryl­ma­gy göz öňün­de tu­tul­ýar. Zo­la­gy dö­ret­mek ba­ra­da­ky şert­na­ma 2018-nji ýy­lyň ýa­zyn­da gol çe­ki­lip, 54 ýur­duň hä­ki­mi­ýet­le­ri ta­ra­pyn­dan tas­syk­la­ny­lan­dan soň­ra 2019-njy ýy­lyň 7-nji iýu­lyn­da güý­je gir­di. Şol bir wag­tyň özün­de, zo­la­gyň ama­ly taý­dan işe baş­la­ma­gy­ny göz öňün­de tu­tup, 2020-nji ýy­lyň 1-nji iýu­lyn­dan baş­lap yla­la­şyk ga­za­nyl­dy, ýö­ne bu möh­let dün­ýä­de eme­le ge­len çyl­şy­rym­ly ýag­daý­lar se­bäp­li 2021-nji ýy­lyň ýan­wa­ry­na süý­şü­ril­di. AfCFTA ag­za ýurt­la­r sa­ny bo­ýun­ça dün­ýä­dä­ki iň uly er­kin söw­da se­bi­ti­ne öw­rül­di. Gel­jek ýyl AfCFTA-nyň kö­me­gi bi­len Af­ri­ka ýurt­la­ry­nyň ara­syn­da­ky söw­da do­la­ny­şy­gy bir ýa­rym es­se ýo­kar­la­nar diý­lip çak­la­nyl­ýar.

Af­ri­ka Bi­le­le­şi­gi­niň 55 ýur­dun­yň 54-si üçin ýe­ke-täk erkin söw­da zo­la­gy dö­re­dil­di
Bu wa­ka meý­da­ny bo­ýun­ça Ýer to­ga­la­gy­nyň ikin­ji yk­ly­my­nyň ýa­şaý­jy­la­ry üçin ta­ry­hy tä­ze­lik­dir. Af­ri­ka yk­ly­my­nyň er­kin söw­da ba­ra­da­ky yla­la­şy­gy­ny ga­zan­mak mak­sa­dy bi­len Af­ri­ka bi­le­le­şi­gi uzak ýyl­lar­dan bä­ri ýe­ňil bol­ma­dyk gep­le­şik­le­ri ge­çi­rip gel­ýär. Bi­ler­men­le­riň bel­le­me­gi­ne gö­rä, söw­da zo­la­gy­nyň müm­kin­çi­lik­le­ri­ne öňün­den ba­ha ber­mek kyn me­se­le­le­riň bi­ri bo­lup dur­ýar. Bu söw­da zo­la­gy ila­ty we meý­da­ny bo­ýun­ça iň uly zo­lak­la­ryň bi­ri­dir. Em­ma tä­ze bi­le­le­şi­giň je­mi içer­ki önü­mi 3,4 tril­li­on dol­la­ra deň bo­lup, ol ýew­ro­zo­la­gyň­ky­dan 4 es­se, Hy­ta­ýyň­ky­dan bol­sa 6 es­se az­dyr. Bi­le­le­şi­gi dö­re­di­ji­ler gel­jek bir­nä­çe ýy­lyň için­de söw­da­nyň ge­ri­mi­ni 60 gö­te­ri­me ýe­tir­me­gi mak­sat edin­ýär­ler. Ýö­ne onuň bir­nä­çe kyn­çy­lyk­lar bi­len ýüz­be-ýüz bol­jak­dy­gy­ny hem çak­la­ýar­lar.
Af­ri­ka­da umu­my ba­za­ry dö­ret­mek pi­ki­ri 60 ýyl mun­dan ozal dö­räp, ol yk­lym­da ga­raş­syz­ly­gy­ny alan il­kin­ji ýurt­la­ryň ara­syn­da ýü­ze çy­kyp­dy. Af­ri­ka ýurt­la­ry­n­da söw­da päs­gel­çi­lik­le­ri­niň ara­dan aý­ryl­ma­gy, goň­şy ýurt­la­ryň ara­syn­da se­na­gat we oba ho­ja­lyk ha­ryt­la­ry­nyň çäk­len­dir­me­siz sa­tyl­ma­gy­na müm­kin­çi­lik be­rer. Bu bol­sa, ýer­li yk­dy­sa­dy­ýe­tiň iş­jeň­li­gi­ni art­dyr­ma­ga ba­dal­ga be­rer. Eger-de äh­li zat ug­ru­gyp git­se, on­da af­ri­ka­ly­lar ýa­kyn 10 ýyl­­da öz yk­dy­sa­dy müm­kin­çi­lik­le­ri­ni düýp­li art­dy­rar­lar. Şeý­le­lik­de, er­kin söw­da zo­la­gy bi­le­le­şi­giň her bir ag­za­sy­na tä­ze müm­kin­çi­lik­le­ri dö­re­der.
Af­ri­ka bi­le­le­şi­gi 1963-nji ýy­lyň ma­ýyn­da dö­re­di­lip, il­ki Af­ri­ka ag­zy­bir­lik gu­ra­ma­sy diý­lip at­lan­dy­ryl­ýar. Ol hä­zir­ki ady­na 2001-nji ýyl­da eýe bol­dy. Gu­ra­ma­nyň dü­zü­min­de 54 döw­let bar. Mag­lu­mat­la­ra gö­rä, Af­ri­ka yk­ly­my­nyň er­kin söw­da zo­la­gy 1,27 mil­liard­dan gow­rak ilat­ly yk­ly­myň iň uly er­kin söw­da zo­la­gy bo­lar.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА