Türk­men top­ra­gy dür­li mi­we­dir peý­da­ly ösüm­lik­le­re baý. Ýur­du­my­zyň dür­li kün­je­gin­de ýe­tiş­ýän mi­we­ler hem-de der­man­lyk ösüm­lik­le­ri adam bed­eni­ne tä­sir­li­li­gi bi­len ta­pa­wut­lan­ýar. Adam he­mi­şe öz be­de­ni­niň dur­ku­ny sak­la­ma­ga hem-de onuň dür­li ke­sel­le­re gar­şy gö­re­şi­ji­lik uky­by­ny ös­dür­mä­ge ça­lyş­ma­ly­dyr. Mu­nuň üçin esa­sy zat dog­ry hem-de sag­dyn iý­mit­len­mek­dir.
Ka­da­ly we dog­ry iý­mit­len­mek adam be­de­nin­dä­ki köp san­ly ýa­ra­maz tä­sir­le­riň öňü­ni al­ma­ga ýar­dam ber­ip, aşa se­miz­lik, ýü­rek ke­sel­le­ri we beý­le­ki ke­sel­ler bi­len ke­sel­le­mez­lik üçin hem wa­jyp­dyr.
Şo­nuň üçin ýur­du­myz­da ýe­tiş­di­ril­ýän eko­lo­gi­ýa taýd­an aras­sa mi­we­le­ri hem-de gök önüm­le­ri iý­mek has peý­da­ly­dyr. Türk­men sa­ça­gy­nyň be­zeg­i bo­lan mi­we­ler­iň ha­ta­ryn­da ar­mydyň peý­da­sy­ny ag­za­man geç­mek bol­maz.
Ar­myt gül­gü­ne maş­ga­la­sy­na de­giş­li bo­lup, dür­li gör­nüş­de, se­lek­sio­ner­ler ta­ra­pyn­dan ýö­ri­te ös­dü­ri­lip ýe­tiş­di­ri­len gör­nüş­le­re eýe bol­ýar­lar. Ar­my­dyň ka­lo­ri­ýa muk­da­ry 100 gram önüm üçin 42 kkal deň­dir.
Ar­myt ýo­kum­ly mad­da­la­ra baý, dü­zü­min­de ar­bu­tin we pek­tin, fo­liý kis­lo­ta­sy, be­ta-ka­ro­tin, A, B1, B2, B5, B6, B9, C, E, K, H we PP wi­ta­min­le­ri, şeý­le hem adam be­de­ni üçin ze­rur mi­ne­ral­lar bar: ka­liý, kal­siý, mag­niý, sink, mis we mar­ga­nes, de­mir, kü­kürt, ýod, ftor, fos­for we nat­riý. Şo­nuň üçin ol mik­rob­la­ra gar­şy gö­reş­mek­de peý­da­ly bo­lup, aş­ga­zan-içe­ge ul­ga­my­nyň bo­zul­ma­la­ry, esa­sa­n hem, mik­rof­lo­ra bi­len bag­la­ny­şyk­ly ke­sel­ler üçin luk­man­çy­lyk iý­mi­ti­niň bir bö­le­gi ha­sap­lan­ýar.
Ar­my­dyň be­de­niň bak­te­ri­ýa­la­ra we wi­rus­la­ra gar­şy­ly­gy­ny ýo­kar­lan­dy­ryp bil­ýän peý­da­ly ta­ra­py­nyň hem bar­dy­gy mä­lim edil­ýär. Ar­my­dyň süý­jü­li­gi fruk­to­za bi­len be­ril­ýär (me­se­lem, al­ma ýa­ly glýu­ko­za däl), şo­nuň üçin bu mi­we aş­ga­zan­as­ty mä­zin­de kem­çi­lik bo­lan adam­lar üçin peý­da­ly­dyr. Ar­myt­da­ky efir ýag­la­ry be­de­niň go­ra­gy­ny ýo­kar­lan­dyr­ýar we çiş­me ke­sel­le­ri­ne gar­şy tä­si­ri ýo­ka­ry­dyr.
Ar­my­dyň iň köp ýaý­ran gör­nüş­le­ri­niň bi­ri dýu­şes­dir. Onuň 50-den gow­rak gör­nü­şi­niň bar­dy­gy aý­dyl­ýar. Ar­myt sa­tyn al­nan­da ola­ry ys­ga­mak ýe­ter­lik bo­lar. Eger on­dan hoş­boý ys gel­se, on­da ar­myt­lar ýe­ti­şen­dir. Mi­we­le­riň bu gör­nü­şi hor­lan­mak üçin hem iýil­ýär.
Ar­myt dür­li ta­gam­la­ryň hem-de iş­däa­çar­la­ryň taý­ýar­lan­ma­gy üçin hem giň­den peý­da­la­nyl­ýar. Onuň şirelerden baş­ga-da, süýjülikler bişirilende ula­nyl­ýan­dy­gy­na duş gel­mek bol­ýar.
Ar­myt gu­ra­dy­lyp hem sak­lan­ýar, dür­li süý­jü­li iç­gi­ler­de hem peý­da­la­nyl­ýar. Bu miwe ada­ty gör­nüş­dä­ki ýa­ly, gaý­ta­dan iş­le­ni­len­de hem öz mi­ne­ral dü­zü­mi­ni ýi­tir­män sak­la­ýar.
Ar­myt ir­ki dö­wür­ler­de Hy­taý­da ös­dü­ri­lip ýe­tiş­di­ri­lip­dir. Ar­myt ha­kyn­da ga­dy­my hy­taý poe­zi­ýa­syn­da ag­za­lyp ge­çil­ýär. Şeý­le-de ga­dy­my grek­le­riň ar­myt ös­dü­rip ýe­tiş­dir­me­gi go­wy gören­di­gi barada taryhy maglumatlara duş gelmek bolýar.

Be­genç GA­RA­ÝEW,
S. A. Ny­ýa­zow adyn­da­ky
Türk­men oba ho­ja­lyk
uni­wer­si­te­ti­niň mu­gal­ly­my.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА