Ho­wa sam­mi­ti­ne ça­gyr­dy. ABŞ-nyň Prezidenti Jo­zef Baý­den 22-23-nji ap­rel­de ge­çi­ril­jek ho­wa sam­mi­ti­ne dün­ýä­niň 40 döw­le­ti­niň Li­der­le­ri­ni ça­gyr­dy. «Ýyg­nak on­laýn ýag­daý­da ge­çi­ri­ler» diý­lip, Ak Ta­myň be­ýa­na­tyn­da tas­syk­lan­ýar. Mun­dan ozal Jo­zef Baý­den žur­na­list­le­re ýa­kyn wagt­da ge­çi­ril­jek kli­mat sam­mi­ti­ne ça­gy­ry­lan­la­ryň ara­syn­da Rus­si­ýa­nyň we Hy­ta­ýyň li­der­le­ri­niň bar­dy­gy­ny aý­dyp­dy. Ak Ta­myň be­ýa­na­tyn­da mas­la­ha­ta Rus­si­ýa­nyň, Hy­ta­ýyň, Be­ýik Bri­ta­ni­ýa­nyň, Hin­dis­ta­nyň, Tür­ki­ýä­niň we Ýa­po­ni­ýa­nyň li­der­le­ri ça­gy­ry­lyp­dyr.

Ka­zan­da du­şu­şar­lar. Ýew­ra­zi­ýa yk­dy­sa­dy bi­le­le­şi­gi­ne ag­za ýurt­la­ryň baş­tu­tan­la­ry­nyň däp bo­ýun­ça du­şuş­ýan Ýew­ra­zi­ýa hö­kü­me­ta­ra ge­ňe­şi­niň ýyg­na­gy 30-njy ap­rel­de Ka­zan­da ýüz­be-ýüz ýag­daý­da ge­çi­ri­ler. Bu ba­ra­da Ýew­ra­zi­ýa yk­dy­sa­dy ko­mis­si­ýa­sy­nyň baş­ly­gy­nyň kö­mek­çi­si Iýa Mal­ki­na mä­lim et­di. Onuň pi­ki­ri­çe, ýyg­na­gyň gün ter­ti­bi 2025-nji ýy­la çen­li se­na­gat hyz­mat­daş­ly­gy­nyň esa­sy ugur­la­ry­ny ara alyp mas­la­hat­laş­ma­gy, şeý­le hem or­ga­ni­ki oba ho­ja­lyk önüm­le­ri­niň er­kin ýol­lan­ma­gy­ny üp­jün et­mek üçin «ýol kar­ta­sy­ny» öz içi­ne al­ýar.

Uly ne­bit ýa­ta­gy ta­pyl­dy. Mek­si­ka­nyň döw­let ne­bit we gaz kom­pa­ni­ýa­sy «Pe­mex» ýur­duň Ta­bas­ko şta­tyn­da uly ne­bit ýa­ta­gy­ny tap­dy. Bu se­bit­de ne­bit göz­le­mek bo­ýun­ça iş­le­riň 2018-nji ýy­lyň ahy­ryn­dan bä­ri al­nyp ba­ryl­ýan­dy­gy bel­le­nil­ýär. Ne­bit­çi­ler göw­rü­mi 500-600 mil­li­on bar­re­le ba­ra­bar bo­lan üçün­ji uly ýa­ta­gy tap­ma­gy ba­şar­dy­lar. Mun­dan öň Mek­si­ka­nyň Pre­zi­den­ti And­res Ma­nu­el Lo­pes Ob­ra­dor ýur­duň ne­bit pu­da­gy­na aý­ra­tyn üns ber­jek­di­gi­ni aýt­dy. Ol 2024-nji ýy­la çen­li Mek­si­ka­da «ga­ra al­tyn» önüm­çi­li­gi­niň gün­de iki mil­li­on bar­rel­den geç­me­jek­di­gi­ni aýt­dy.

Tä­ze ha­sa­ba­ty­ny ýaý­rat­dy. «World Hap­pi­ness Re­port»-yň tä­ze ha­sa­ba­tyn­da Finl­ýan­di­ýa dün­ýä­niň iň aba­dan ýurt­la­ry­nyň sa­na­wyn­da bi­rin­ji orun­da dur­ýar. Bu ha­sa­bat BMG-niň Dur­nuk­ly ösüş çöz­güt­le­ri bö­lü­mi ta­ra­pyn­dan her ýyl dü­zül­ýär. On­da dün­ýä­niň 149 ýur­du­na ba­ha ber­lip, öm­rüň do­wam­ly­ly­gy, so­si­al gol­daw we beý­le­ki ýag­daý­lar göz öňün­de tu­tul­ýar. Is­lan­di­ýa, Da­ni­ýa, Şweý­sa­ri­ýa, Ni­der­land­lar, Şwe­si­ýa, Ger­ma­ni­ýa, Nor­we­gi­ýa, Tä­ze Ze­lan­di­ýa we Awst­ri­ýa hem iň aba­dan ýurt­la­ryň ara­syn­da bo­lup, ABŞ 14-nji, Ang­li­ýa 18-nji, Fran­si­ýa 20-nji ýer­de dur­ýar.

Soltan Süleýmanyň portreti satyldy. Osman imperiýasynyň sol­ta­ny Sü­leý­ma­nyň port­re­ti Be­ýik Bri­ta­ni­ýa­nyň «Sot­he­by’s» auk­sio­nyn­da 350 müň funt ster­lin­ge sa­tyl­dy. XVI-XVII asyr­la­ra de­giş­li su­rat baş­lan­gyç ba­ha­syn­dan 4 es­se gym­mat sa­tyl­dy. Öl­çe­gi 22,7×17,5 san­ti­metr bo­lan kar­ti­na­da Os­man imperiýasynyň 43 ýaş­ly hö­küm­da­ry Sü­leý­man şe­kil­len­di­ril­ýär. Bu su­rat fran­suz maş­ga­la­sy­nyň şah­sy ýy­gyn­dy­syn­da sak­la­nyp ga­lyp­dyr.

Mü­sür säh­ra­ly­gyn­dan ta­pyl­dy. Fran­suz we nor­weg ar­heo­log­lar to­pa­ry Mü­sür säh­ra­lyk­la­ryn­da bi­ziň eý­ýa­my­my­zyň V asy­ry­na de­giş­li ga­dy­my ki­li­sä­ni tap­dy­lar. Ba­ha­ri­ýa oa­zi­sin­de ge­çi­ri­len ga­zuw-ag­ta­ryş iş­le­rin­de 19 des­ga­nyň ha­ra­ba­ly­gy ta­pyl­dy. Bi­na­la­ryň kä­bi­ri ba­zalt­dan, beý­le­ki­le­ri pal­çyk ker­piç­den ýa-da ga­ýa­dan oýu­lyp gur­lup­dyr. Grek di­lin­dä­ki di­war ýaz­gy­la­ry, gum gat­la­gy­nyň ara­syn­da abat sak­la­nyp­dyr. Ar­heo­log­lar bu açyş­la­ryň alym­la­ryň ir­ki hris­ti­an­çy­lyk ba­ra­da­ky bi­lim­le­ri­ne go­şant go­şup bil­jek­di­gi­ne ynan­ýar­lar.

Düýr­le­nen gol­ýaz­ma­lar. Iki müň ýyl mun­dan ozal­ky düýr­le­nen gol­ýaz­ma­la­ryň par­ça­la­ry, şeý­le-de ta­ry­hy, tak­my­nan, 10,5 müň ýy­la uza­ýan şa­ýy­lyk­lar, ösüm­lik­den do­ka­lan se­bet­ler Ys­ra­ýyl ar­heo­log­la­ry ta­ra­pyn­dan Öli de­ňiz se­bi­tin­dä­ki go­wak­la­ryň bi­rin­den ta­pyl­dy. Ar­heo­log­lar ýü­ze çy­ka­ry­lan grek di­lin­dä­ki gol­ýaz­ma par­ça­la­ry­nyň ta­ryh­çy­la­ry bi­parh goý­ma­jak­dy­gy­ny aýd­ýar­lar. Ys­ra­ýy­lyň ga­dy­my­ýet gul­lu­gy eý­ýäm köp ýyl­lar­dan bä­ri, Iu­deý çö­lün­de we Öli de­ňiz se­bi­tin­dä­ki go­wak­lar­da ar­heo­lo­gi­ýa ba­bat­da uly iş­le­riň al­nyp ba­ryl­ýan­dy­gy­ny ha­bar ber­ýär.

Uzak ýaş­lylaryň sany artýar. Ma­rok­ko Pa­ty­şa­ly­gyn­da 100 we on­dan ýo­ka­ry ýaş­ly, tak­my­nan, 3826 ra­ýat bar. 2004-nji ýyl­da Ma­rok­ko­nyň umu­my ila­ty­nyň ba­ry-ýo­gy 8 gö­te­ri­mi­ni 60 we on­dan ýo­ka­ry ýaş­ly adam­lar dü­zen bol­sa, 2020-nji ýyl­da ola­ryň pa­ýy 11,5 gö­te­rim bol­dy. Ýe­ne-de 10 ýyl­dan, 2030-njy ýyl­da bu paý 15,4 gö­te­ri­me ýe­tip, 5,8 mil­li­on ada­ma ýet­me­li. Ma­rok­ko­da öm­rüň do­wam­ly­ly­gy 76,1 ýyl.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА