Gaý­ta­dan ula­nyl­ýan elekt­ro­ni­ka

Bir­le­şen Mil­let­ler Gu­ra­ma­sy­nyň kö­ne­li­şen elekt­ron en­jam­lar ba­ra­da­ky mag­lu­mat­na­ma­syn­da dün­ýä­de her ýyl­da jan ba­şy­na 7,3 ki­log­ram elekt­ron en­jam ula­nyş­dan gal­ýar. Oýun oý­nal­ýan en­jam­la­ryň, smart­fon­la­ryň her ýyl­da tä­ze nus­ga­sy çyk­ýar. Te­le­wi­zor­la­ryň tä­ze nus­ga­la­ry­nyň çyk­ma­gy bi­len adam­lar te­le­wi­zor­la­ry­ny gys­ga wagt­dan tä­ze­le­me­gi kem gö­re­nok­lar. San­ly ul­ga­myň çalt dep­gin­ler bi­len ös­me­gi ne­ti­je­sin­de elekt­ron en­jam­la­ryň ula­nyş möh­le­ti hem gys­ga bol­ýar. Bu bol­sa elekt­ron zy­ňyn­dy­la­ryň has köp peý­da bol­ma­gy­na ge­tir­ýär.
Elekt­ron en­jam­la­ryň dü­zü­min­de al­tyn, pal­la­diý, kü­müş, mis, al­ýu­min ýa­ly gym­mat­ly ma­te­ri­al­lar bol­ýar. Her ýyl ula­nyş­dan gal­ýan elekt­ron en­jam­lar­da şeý­le ma­te­ri­al­la­ryň 57 mil­liard dol­lar­lyk muk­da­ry­nyň bar­dy­gy çak­la­nyl­ýar. Adat­ça daş­ky ga­ba­ra­sy plast­mas­sa­dan ön­dü­ril­ýän elekt­ron en­jam­la­ryň ag­ra­my­nyň 49 gö­te­ri­mi­ni me­tal­lar, 33 gö­te­ri­mi­ni plast­mas­sa, 12 gö­te­ri­mi­ni aý­na we beý­le­ki ma­te­ri­al­lar eme­le ge­tir­ýär. Soň­ky ýyl­lar­da kö­ne­li­şen elekt­ron en­jam­la­ry­ny gaý­ta­dan iş­le­mek­de uly öňe­gi­diş­lik­ler ga­za­nyl­dy. Adam­lar ulan­ma­ýan elekt­ron en­jam­la­ry­ gaý­ta­dan iş­le­ýän de­giş­li kär­ha­na­la­ra tab­şyr­ma­ga hö­wes­len­di­ril­di. My­sal üçin «To­kio 2020» to­mus­ky Olim­pi­ýa oýun­la­ry üçin taý­ýar­la­nan al­tyn, kü­müş we bü­rünç me­dal­la­ryň äh­li­si kö­ne elekt­ron en­jam­lar­dan ýa­sal­dy.
Elekt­ron en­jam­la­ry ýok et­mek kyn, ola­ry gaý­ta­dan iş­le­mek üçin il­ki ma­te­ri­al­la­ry­na gö­rä bö­lek­le­re bö­lün­ýär. Kär­ha­na­lar uly en­jam­la­ryň gaý­ta­dan iş­len­me­gi üçin ýüz­ler­çe hü­när­me­ni işe al­ýar­lar we en­ja­myň mi­si­ni, al­ýu­mi­ni­ni we po­lat ga­lyn­dy­la­ry­ny gaý­ta­dan ulan­ýar­lar. Kä­bir ele­ment­ler gaý­ta­dan iş­le­nip bi­lin­ýän hem bol­sa, en­ja­myň mer­ke­zin­dä­ki krem­niý çip­le­ri­ni di­kel­dip, gaý­ta­dan ulan­mak kyn bol­ýar. En­jam­la­ryň gaý­ta­dan peý­da­la­nyp bol­ma­jak bö­lek­le­ri ýok edil­ýär. Hä­zir­ki wagt­da elekt­ron en­jam­la­ryň 20 gö­te­ri­me go­la­ýy çig mal hök­mün­de gaý­ta­dan peý­da­la­nyl­ýar.