Aý­na ýa­ly ke­be­lek

Te­bi­ga­t özün­de tä­sin syr­la­ry sak­la­ýar. Bu tä­sin­lik­le­riň kö­pü­si­ni gö­rüp bol­ýan hem bol­sa, kä­si­ni gör­mek aň­sat däl. Te­bi­gat­da­ky iň tä­sin jan­dar­la­ryň bi­ri hem ke­be­lek­ler ha­sap­lan­ýar. Bu jan­da­ryň müň­ler­çe gör­nü­şi bar. Ke­be­lek­le­riň Or­ta we Gü­nor­ta Ame­ri­ka­da ýa­şa­ýan gör­nüş­le­ri­niň kä­bi­ri­niň ga­na­ty aý­na ýa­ly du­ry bo­lup, aň­ry­sy gö­rün­ýär. Ola­ra la­tyn­ça «Gre­ta oto» di­ýil­ýär. Bu ke­be­lek­ler, esa­san, Mek­si­ka­dan Ar­gen­ti­na çen­li ara­lyk­da­ky tro­pik to­kaý­lar­da ýa­şa­ýar. Ga­na­ty aý­na ýa­ly ke­be­le­giň bir­nä­çe gör­nü­şi bol­ýar. Ke­be­le­giň ga­na­ty­nyň ulu­ly­gy 5,5-6 san­ti­metr bo­lup, köp ýe­ri reňk­siz, gy­ra­la­ry go­ýy go­ňur, ara­la­ry gy­zyl öwüs­ýär.
Köp dil­de bu jan­da­ra aý­na ga­nat­ly ke­be­lek di­ýil­ýär. Is­pan dil­li ýurt­lar­da bol­sa, «es­pe­ji­tos», ýag­ny «ki­çi­jik aý­na­lar» di­ýil­ýär. Ga­nat­la­ry nä­çe ýu­ka bol­sa-da, bu ke­be­lek­ler örän güýç­li bol­ýar. Olar öz ag­ra­my­nyň 40 es­se­si­ne ba­ra­bar ýü­ki gal­dy­ryp bil­ýär. Şeý­le hem bu jan­dar­lar uzak ara­ly­ga göç­ýär­ler. Kebelekler, adat­ça her gün­de 12 ki­lo­met­re ba­ra­bar uç­ýar­lar.
Ke­be­lek­le­riň reňk­siz, ýag­ny aň­ry­sy­nyň gö­rün­ýän bol­ma­gy ola­ra duş­man­la­ryn­dan go­ran­ma­ga ýar­dam ed­ýär. Onuň ga­nat­la­ryn­da­ky na­gyş­lar hem ýa­şa­ýan ýe­rin­dä­ki ösüm­lik­le­re meň­zeş bol­ýar. Şol se­bäp­li bu ke­be­le­gi saý­gar­mak aň­sat bol­ma­ýar. Bu ke­be­lek­le­ri esa­san guş­lar aw­la­ýar. Aý­na ga­nat­ly ke­be­lek­ler 8-12 hep­de ýa­şa­ýar.

Ke­be­lek­ler ba­ra­da gy­zyk­ly mag­lu­mat­lar
Gör­nü­şi­ne gö­rä ke­be­lek­ler bir­nä­çe gün­den bir ýy­la çen­li ýa­şa­ýar­lar.
Ke­be­lek­ler ult­ra­me­lew­şe şöh­le­le­ri gö­rüp bil­ýärler. Bu jan­da­ryň kä­bi­ri­niň ga­na­tyn­da ult­ra­me­lew­şe na­gyş­lar bol­ýar. Ke­be­le­giň ag­zy bol­ma­ýar. Bu mör-mö­jek­le­riň hol­tu­ma meň­zeş be­den ag­za­sy bol­ýar we şo­lar bi­len iý­mit­len­ýär. Ke­be­lek­ler, adat­ça, gül­le­riň toz­ga­la­ry bi­len iý­mit­len­ýär.
Ke­be­lek­leriň kä­bir gör­nü­şi 5 müň ki­lo­met­re çen­li ara­ly­ga uçup, uzak ara­ly­ga göç­ýän bol­sa-da, kä­bir gör­nü­şi gys­ga çäk­de ýa­şa­ýar.
Ke­be­lek­ler An­tark­ti­ka­dan baş­ga dün­ýä­niň äh­li ýe­rin­de ýa­şa­ýar. Bu jandarlaryň je­mi 18 500 gör­nü­şi bo­lup, ola­ryň 775-i Neark­ti­kada (Mek­si­ka­nyň be­lent dag­la­ry­ny, De­mir­ga­zyk Ame­ri­ka­ny we Gren­lan­di­ýa­ny öz içi­ne al­ýan se­bit), 7 700-si Ne­ot­ro­pi­kada (Gü­nor­ta Ame­ri­ka­ny, Or­ta Ame­ri­ka­nyň kä­bir ýer­le­ri­ni, Ka­rib ada­la­ry­ny we Flo­ri­da­nyň gü­nor­ta­sy­ny öz içi­ne al­ýan se­bit) 1 575-si Pa­leark­tikada (Ýew­ro­pa­ny, Azi­ýa­nyň Gi­ma­laý dag­la­ryn­yň de­mir­ga­zygyndaky se­bi­ti­ni we Ara­bys­tan ýa­rym ada­syn­dan baş­ga ýer­le­ri­ni we De­mir­ga­zyk Af­ri­ka­ny öz içi­ne al­ýan se­bit), 3 650-si Af­rot­ro­pi­kada (Af­ri­ka­da Sa­ha­ra çö­lü­niň gü­nor­ta­sy­ny, Arap ýa­rym ada­sy­nyň gü­nor­ta­sy­ny, Ma­da­gas­kar ada­sy­ny, Eý­ra­nyň, Pa­kis­ta­nyň gü­nor­ta­sy­ny we Hin­di um­ma­ny­nyň gün­ba­ta­ryn­da­ky ada­la­ry öz içi­ne al­ýan se­bit), 4 800 gör­nü­şi bolsa, In­do­ma­laýda (Gü­nor­ta we Gü­nor­ta-gün­do­gar Azi­ýa), Okea­ni­ýada we Ýu­waş um­ma­nyn­da­ky ada­lar­da ýa­şa­ýar.