Dursun mekdepde okap ýören döwri telewideniýäniň şol wagtky režissýory Aýnabat Amanlyýewa özüniň taýýarlaýan «Gyzyl galstuk» atly mekdep okuwçylarynyň durmuşyndan gürrüň berýän gepleşigini alyp barmak üçin gelşiklije we dogumlyja gyzjagaz gözläp gelýär. Režissýoryň gözi Dursunjykda saklanyp, gyzjagaza gepleşik alyp barmaga rugsat bermegini mekdep ýolbaşçysyndan haýyş edýär. Şeýdip 1962-nji ýylda Dursun «Gyzyl galstuk» atly gepleşigi göni ýaýlymda alyp barmaly bolýar.

Dur­sun Gurbangulyýewa 1946-njy ýy­lyň 13-nji ma­ýyn­da Aş­ga­bat şä­he­rin­de dün­ýä in­ýär. Ol tu­ruw­baş­dan öz oka­ýan mek­de­bin­de ge­çi­ril­ýän me­de­ni çä­re­le­re gat­na­şyp, tansa ukyp-başarnygynyň bardygyny tans gur­na­gyn­da köp­çü­li­ge gör­ke­zip baş­la­ýar. Guýmagursak ze­hi­ni­niň üs­ti bi­len Dur­sun tiz wagt­dan ök­de tans­çy­la­ryň ha­ta­ry­na go­şul­jak­dy­gy­ny aýan ed­ýär. Dur­sun or­ta mek­de­biň 8-nji syn­py­ny ta­mam­lan­soň tans sun­ga­ty­na bo­lan hö­we­si ony Aş­ga­ba­dyň öň­ki Mag­tym­gu­ly adyn­da­ky Türk­men döw­let ope­ra we ba­let te­at­ry­nyň ýa­nyn­da­ky ope­ra stu­di­ýa­sy­na alyp bar­ýar. Ol ope­ra stu­di­ýasyna res­mi­na­ma­la­ry­ny tab­şyr­ýar. Ça­ga­ly­gyn­dan tans sun­ga­ty bi­len meş­gul­la­nyp ýö­ren gyz döw­let sy­nag­la­ryn­dan ge­çen­den soň­ra oku­wa ka­bul edil­ýär. Ol ýer­de Dur­sun Ma­ýa Ku­ly­ýe­wa, Me­de­ni­ýet Şah­ber­di­ýe­wa, Ho­jaw An­na­ýew ýa­ly ope­ra sun­ga­ty­nyň düý­bü­ni tu­tan us­sat­lar­dan ope­ra­nyň in­çe til­sim­le­ri­ni ele alyp­dyr. Oraz Ha­jy­my­ra­dow, Oraz Çer­ke­zow ýa­ly dra­ma ar­tist­le­rin­den bol­sa sah­na­da özü­ňi alyp bar­mak, sah­na he­re­ke­di­niň düz­gün­le­ri we sah­na di­li us­sat­ly­gyn­dan tä­lim al­ýar. 1965-nji ýyl­da ope­ra stu­di­ýa­syny ta­mam­lan Dur­sun maş­ga­la ýag­da­ýy se­bäp­li öý-ho­ja­lyk iş­le­ri bi­len meş­gul bol­ma­ly bol­ýar. Ol ze­nan maş­ga­la mah­sus bo­lan äh­li iş­le­re ez­ber bo­lup­dyr. Ope­ra stu­di­ýa­syn­da oka­ýan döw­ri oňa ope­ra te­at­rynyň sah­na­syn­da go­ýul­ýan ope­ra­la­ryň en­çe­me­sin­de çy­kyş edip, özü­niň bu ugur­dan ukyp-ba­şar­ny­gy­ny gör­kez­mek hem mi­ýes­ser edip­dir.
1967-nji ýyl­da Dur­sun özü­ni dra­ma sun­ga­tyn­da sy­nap gör­mek mak­sa­dy bi­len, Aş­ga­ba­dyň öň­ki Mol­la­ne­pes adyn­da­ky Türk­men döw­let aka­de­mi­ki dra­ma te­at­ry­nyň ýa­nyn­da­ky dra­ma stu­di­ýa­sy­na okuwa girýär. Dur­su­na ol ýer­de baý­ry te­at­ryň düý­bü­ni tu­tan ha­ly­pa ar­tist­ler Aman Gul­mäm­me­dow, Ba­zar Ama­now, Dur­dy­mäm­met Ora­ýew, So­na-Su­raý My­ra­do­wa­lar, Ata Dur­dy­ýew, Aman Gur­ban­dur­dy­ýew, Oraz Çer­ke­zow, Täç­bi­bi Ga­fu­ro­wa, Sa­byr Ata­ýe­wa da­gy­lar­dan tä­lim alyp, dra­ma sun­ga­ty­nyň in­çe til­sim­le­ri­ni ele al­mak ba­şard­ýar. En­tek ta­lyp döw­ri dra­ma te­at­ry­nyň sah­na­syn­da go­ýul­ýan oýun­la­r­da Dur­su­na keşp jan­lan­dyr­ma­gy yna­nyp baş­la­ýar­lar. Olaryň için­de kör­pe nes­le ni­ýet­le­nen er­te­ki äheň­li oýun­lar hem bo­lup­dyr. Dur­su­nyň ta­lyp­ka jan­lan­dy­ran keş­bi, ýag­ny da­şa­ry ýurt dra­ma­tur­gy K.Gol­do­nyň ese­ri esasynda sah­na­laş­dy­ry­lan «Iki aga­nyň hyz­mat­kä­ri» at­ly sah­na oý­nun­da­ ýerine ýetiren öý ho­ja­lyk­çy ze­na­nyň keşbi to­ma­şa­çy­lar ta­ra­pyn­dan şow­hun­ly gar­şy alyn­ýar. 1970-nji ýyl­da dra­ma stu­di­ýa­sy­ny ta­pa­wut­la­nan dip­lom bi­len ta­mam­lan­soň, Dur­sun Gurbangulyýewany Mol­la­ne­pes te­at­ry­nyň şol wagt­ky ýol­baş­çy­sy Aman Gul­mäm­me­dow teatr­da işe alyp gal­ýar. Aman aga Dur­su­na öz sah­na­laş­dy­ran «Per­wa­na» at­ly sah­na­syn­da baş keş­bi, «Ret bol, ýa­rag!» at­ly spek­takl­da bol­sa eder­men ze­nan maş­ga­la­nyň keş­bi­ni jan­lan­dyr­ma­gy tab­şyr­ýar. Dra­ma te­at­ryn­da iş­läp ýör­kä aý­dy­ma, sa­za, tan­sa bo­lan hö­we­si Dur­su­ny öz er­ki­ne goý­ma­ýar. Dur­sun şol hö­wes bi­len 1972-nji ýyl­da Daňatar Öwe­zow adyn­da­ky Türk­men döw­let ýö­ri­te saz­çy­lyk mek­de­bi­niň Wo­kal bö­lü­mi­ne res­mi­na­ma­la­ry­ny tab­şy­ryp, döw­let sy­nag­la­ryn­dan üs­tün­lik­li ge­çip, ta­lyp bo­lup ga­ly­ber­ýär. 1976-njy ýyl­da saz­çy­lyk mek­de­bi­ni ta­mam­lan Dur­sun şol ýy­lyň tom­sun­da oku­wy­ny ýo­kar­lan­dyr­mak mak­sa­dy bi­len, Aş­ga­ba­dyň öň­ki Türk­men döw­let pe­da­go­gik sun­gat ins­ti­tu­ty­nyň Hor bö­lü­min­de okap baş­la­ýar. 1980-nji ýyl­da bu okuw ja­ýy­ny ta­mam­lan Dur­sun ýe­ne-de Mol­la­ne­pes te­at­ry­nyň ga­py­syn­dan ät­le­ýär. Ol ýer­de Dur­su­na te­at­ryň şol wagt­ky ýol­baş­çy­sy, ha­ly­pa ar­tist So­na My­ra­do­wa bi­len te­at­ryň baş re­žiss­ýo­ry bo­lup iş­läp ýö­ren ha­ly­pa ar­tist Ata Alo­wow da­gy­lar teatr­da iş­le­me­gi tek­lip ed­ýär­ler. Şeý­di­bem ol ar­tist­le­riň ha­ta­ry­na go­şu­lyp, dö­re­di­ji­lik­li zäh­met çe­kip baş­la­ýar. Te­at­ra, sah­na dur­mu­şy­na ymyk­ly ara­la­şan Dur­sun yk­ba­lyň em­ri bi­len şol wagt­ky Te­le­ra­dio ko­mi­te­ti­ne de­giş­li bo­lan Hor to­pa­ryn­da hor aý­dym­çy­sy bo­lup iş­leýär. Şeý­le hem ho­ra gat­na­ýan ýaş­la­ra sa­zyň teo­ri­ýa­syn­dan tä­lim be­rip baş­la­ýar.
Ol Aş­ga­ba­dyň öň­ki Ga­ra Se­ýit­li­ýew adyn­da­ky me­de­ni aň-bi­lim teh­ni­ku­myn­da sa­zyň teo­ri­ýa­sy sa­pa­gyn­dan ýa­şa­jyk saz muş­dak­la­ry­na tä­lim be­rýär. Soňra Dursuna türk­men te­le­wi­de­ni­ýe­si­niň «Ýaş­lyk» te­le­ýaý­ly­myn­da ça­ga­lar bi­len iş­le­me­gi tek­lip ed­ýär­ler. Dur­sun ça­ga­la­ra ni­ýet­le­nen gep­le­şik­le­re, er­te­ki­le­re re­žiss­ýor­lyk et­mek bi­len, özi hem mil­li eşik­de türk­men halk er­te­ki­le­ri­ni aýd­ýar­dy. Il­kin­ji açy­lan gü­nün­den hä­zir­ki döw­re çen­li do­wam edip gel­ýän ça­ga­la­ra ni­ýet­le­nen «Si­ziň üçin, kör­pe­ler!» at­ly gep­le­şi­giň il­kin­ji re­žiss­ýo­ry­nyň hem Dur­sun Gurbangulyýewa bo­lan­dy­gy gu­wan­dy­ry­jy wa­ka­dyr. Bu dog­ru­syn­da Dur­sun daý­zaň özi şeý­le diý­ýär:
– «Ýaş­lyk» te­le­ýaý­ly­myn­da açy­lyp, hä­zir­ki gün­le­re çen­li ge­lip ýe­ten «Si­ziň üçin, kör­pe­ler!» at­ly gep­le­şi­giň il­kin­ji sa­ny­ny gö­ni ýaý­lym­da ge­çir­mek me­niň üçin jo­gap­kär­li hem buý­sanç­ly wa­ka bo­lup­dy. Il­ki-il­ki­ler kör­pe­le­re er­te­ki aý­dyp be­rer­dik. Me­niň özüm hem türk­men mil­li ly­ba­syn­da ça­ga­la­ra er­te­ki aý­dyp be­rer­dim. Ol wagt­lar hä­zir­ki ýa­ly ýaz­gy edil­me­ýär­di. Hem­me gep­le­şik­ler ýü­zü­niň ug­ru­na gö­ni ýaý­ly­ma gid­ýär­di. Bu bol­sa re­žiss­ýor­da­nam, alyp­ba­ry­jy­da­nam örän jo­gap­kär­çi­li­gi ta­lap ed­ýär­di. Soň-soň­lar biz her dür­li gur­jak­la­ry, ýag­ny kir­pi­jik, tow­şan­jyk, til­ki­jik, kö­şe­jik, Ala­baý we Ga­ra­göz at­ly gü­jü­jek­le­ri ar­tist­le­riň kö­mek ber­me­gin­de gep­le­dip ýaý­ly­ma çy­ka­ryp baş­la­dyk. Şol gurjak­lar bi­len bol­sa halk ar­tist­ler Nur­mu­ham­met Keş­şi­kow, Aman Baý­ram­ber­di­ýew, şo­nuň ýa­ly-da Dür­li Gel­di­ýe­wa, öz şä­gir­dim Aý­sol­tan Be­gen­jo­wa da­gy­lar gep­le­şi­gi alyp bar­ýar­dy­lar. 2007-nji ýyl­dan baş­lap bol­sa ma­ňa te­le­wi­zi­on film spek­takl­la­ry­ny taý­ýar­la­ma­gy tab­şy­ryp baş­la­dy­lar. Şol film­le­riň için­de ça­ga­la­ryň to­mus­ky dynç alyş döw­rün­de ba­şyn­dan ge­çir­ýän gy­zyk­ly wa­ka­la­ryn­dan söh­bet aç­ýan «Şa­dy­ýan to­mus» at­ly film me­niň has şow­ly çy­kan film­le­ri­miň bi­ri bo­lup­dy. Ýe­ne-de «Ýaş­lyk» te­le­ýaý­ly­myn­da ma­ňa türk­men du­ta­ry­nyň sy­ry ba­ra­da söh­bet açyl­ýan gep­le­şi­gi il­kin­ji ge­zek açyp, te­le­to­ma­şa­çy­la­ra ýe­tir­mek hem mi­ýes­ser edip­di. Bu gep­le­şi­giň ede­bi esa­sy­nam özüm düz­ýär­dim, alyp ba­ry­jy­sam özüm­dim.
Ha­wa, Dur­sun daý­za te­le­wi­de­ni­ýä­niň «Mi­ras» te­le­ýaý­ly­myn­da iş­län döw­rün­de hem en­çe­me te­le­wi­zi­on film spek­takl­la­ry­ny, er­te­ki äheň­dä­ki film­le­ri re­žiss­ýor hök­mün­de su­ra­ta dü­şü­rip, akt­ýor hök­mün­de-de dür­li hä­si­ýet­dä­ki keşp­le­ri jan­lan­dy­ryp­dy. Olar­dan «Ba­tyr-Je­ren», «Aza­şan ýi­git», «Mi­ras­dar», «Umyt­la­ryň ga­na­ty», «Ak at» at­ly film­le­ri gör­kez­mek bo­lar. Yk­ba­ly­ny sun­ga­ta ba­gyş­lap, sun­ga­tyň için­de ýa­şan Dur­sun Gurbangulyýewa hor­mat­ly dynç alyş­da­dy­gy­na ga­ra­maz­dan, hä­zir­ki gün­ler­de hem te­le­wi­de­ni­ýe­de ýaý­ly­ma be­ril­ýän «Türk­men te­bi­ga­ty», «Daş­ky gur­şa­wyň saz­la­şy­gy» at­ly gep­le­şik­le­re re­žiss­ýor­lyk et­mek bi­len, te­bi­ga­ty­my­zyň aý­ra­tyn­lyk­la­ry­ny, gö­zel­li­gi­ni, daş­ky gur­şa­wy go­ra­mak ug­run­da ýur­du­myz­da­ky go­rag­ha­na­lar­da al­nyp ba­ryl­ýan iş­le­ri açyp gör­kez­ýär. Dur­sun daý­za te­le­wi­de­ni­ýe­de iş­län döw­rün­de ýan­ýol­da­şy, Türk­me­nis­ta­nyň at ga­za­nan ar­tis­ti, akt­ýor hem re­žiss­ýor Oraz Çer­ke­zow bi­len mas­la­hat­la­şyp iş­lär­di. Dur­sun daý­za­nyň ýe­tiş­di­ren şä­girt­le­ri hem bar. Olar te­le­ýaý­lym­lar­da we ýur­du­my­zyň dür­li kün­jek­le­rin­de iş­le­ýär­ler. Dur­sun daý­za­nyň Türk­men me­de­ni­ýe­ti­ni we sun­ga­ty­ny ös­dür­mek­de bi­ti­ren hyz­mat­la­ry na­za­ra al­nyp şan­ly Ga­raş­syz­ly­gy­my­zyň 20 ýyl­ly­gy, şeý­le-de ba­ky Bi­ta­rap­ly­gy­my­zyň 25 ýyl­ly­gy my­na­sy­bet­li ýu­bi­leý me­dal­la­ry bi­len sy­lag­lan­ma­gy bol­sa gu­wan­dy­ry­jy wa­ka­dyr. Hä­zir­ki wagt­da Dur­sun daý­za­nyň üç og­lun­dan on sa­ny ag­ty­gy, on bäş sa­ny hem çow­lu­gy bar.

Ak­my­rat HO­JA­BER­DI­ÝEW,
Oguz­han adyn­da­ky «Türk­men­film»
bir­le­şi­gi­niň hü­när­me­ni.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА