Ba­har pas­ly­nyň gel­me­gi bi­len peý­da bol­ýan ke­be­lek­le­ri we beý­le­ki mör-mö­jek­le­ri güýz aý­la­ry­na çen­li gör­mek bol­ýar. Em­ma ho­wa­nyň so­wa­ma­gy bi­len ary­lar, te­ne­çir­ler we beý­le­ki mör-mö­jek­ler ýi­tip gid­ýär­ler. Eý­sem, olar gyş­da ni­re­de bol­ýar­ka­lar?
Kä­bir ke­be­lek­ler edil guş­lar we beý­le­ki jan­ly-jan­dar­lar ýa­ly gyş pas­lyn­da ýy­ly ýurt­la­ra gö­çüp gid­ýär­ler. Ki­çi­di­gi­ne ga­ra­maz­dan, bu jan­dar­lar pas­lyň ça­lyş­ma­gy bi­len uzak ara­lyk­la­ra gid­ýär­ler. Şeý­le ke­be­lek­ler Ka­na­da­da, ABŞ-da, Tä­ze Ze­lan­di­ýa­da we Gün­ba­tar Ýew­ro­pa­da ýa­şa­ýar. Bu jan­dar­lar giň ga­na­ty­nyň üs­tün­de na­rynç-ga­ra we ak çy­zyk­ly na­gyş­la­ry bi­len ta­pa­wut­lan­ýar. Olar bir ýy­lyň do­wa­myn­da dört ne­sil ça­lyş­ýar­lar we öm­rü­ni di­ňe sy­ýa­hat edip ge­çir­ýär­ler. Üs­te­si­ne-de, hiç gör­me­dik ýo­lun­dan öň­ki ke­be­lek­le­riň ge­çip gi­den ýe­rin­den azaş­man bar­ma­ly ýe­ri­ne bar­ýar­lar. «Da­nai­dae» ke­be­lek­le­ri­niň maş­ga­la­sy­na de­giş­li bo­lan bu jan­dar­la­r her ýy­lyň güý­zün­de ABŞ-dan we Ka­na­da­dan Mek­si­ka­nyň or­ta­sy­na ta­rap 4 müň ki­lo­metr­lik sy­ýa­ha­ta çyk­ýar­lar. Gy­şyň gel­me­gi bi­len uka gid­ýän ke­be­lek­ler dört aý­dan soň­ra, ba­ha­ryň gel­me­gi bi­len oýa­nyp yzy­na do­lan­ýar­lar. Ola­ryň sy­ýa­ha­ty­na kä­ma­hal gy­zyl na­gyş­ly baş­ga ke­be­lek­ler hem go­şul­up, bu ke­be­lek­ler gün­de or­ta­ça 70 ki­lo­metr ýol geç­ýär­ler. Ola­ryň Mek­si­ka­dan Ka­na­da ba­ryp ýet­me­gi üçin 4 aý ge­rek. Ge­çi­ri­len yl­my bar­lag­lar­da oba ho­ja­lyk ekin­le­ri­ne zy­ýan ber­ýän beý­le­ki mör-mö­jek­le­riň hem uzak ara­ly­ga göç­ýän­le­ri­niň bar­dy­gy ýü­ze çy­ka­ry­lyp­dyr.
Ke­be­lek­le­riň kä­bir gör­nü­şi so­wuk­dan go­ran­mak üçin öz da­şy­na pi­le sa­ra­ýar. Şeý­le pi­le agaç ga­by­gy­nyň aşa­gyn­da, şa­ha­syn­dan sal­la­nan ýag­daý­da ýa-da top­ra­gyň as­tyn­da bo­lup bil­ýär.
Kä­bir jan­dar­lar bol­sa gyş­da agaç ga­byk­la­ry­nyň aşa­gyn­da, ýa­şa­ýyş jaý­la­ry­nyň we dür­li bi­na­la­ryň üçek­le­rin­de gyş uku­sy­na gid­ýär­ler. Ary­la­ryň köp gör­nü­şi bol­sa gyş üçin ýö­ri­te öý­ja­gaz­lar ýa­sa­ýar.
Äh­li ýa­ba­ny jan­dar­lar gyş üçin taý­ýar­lyk gör­ýär. Em­ma kä­bir mör-mö­jek­le­riň öm­ri bir-iki aý bol­ýar. Şeý­le jan­dar­lar tom­suň or­ta­ky aý­la­ryn­da peý­da bol­ýar­lar. Soň­ra bol­sa agaç­lar­da, go­wak­lar­da ýa-da ýer­de hin ga­zy­nyp, ýu­murt­ga taş­la­ýar. Ho­wa­nyň maý­la­ma­gy bi­len bu jan­da­ryň tä­ze nes­li ýu­murt­ga­dan çyk­ýar.
Ga­ryn­ja­lar bol­sa, güýz aý­la­ryn­da köp muk­dar­da iý­mit­len­ýär­ler hem-de iý­mit ýyg­na­ýar­lar. Ola­ryň ýyg­nan iý­mi­ti­niň köp bö­le­gi­ dä­ne­ler bo­lup, ola­ryň çüý­re­me­gi­niň ýa-da şi­ne­le­me­gi­niň öňü­ni al­mak üçin çyg­ly­ly­gy we ýy­ly­ly­gy ka­da­ly ýag­daý­da sak­la­ýan «am­mar­lar» gur­ýar­lar. Hin­le­ri­niň ag­zy­ny ösüm­lik ga­lyn­dy­la­ry bi­len mä­käm ýap­ýan ga­ryn­ja­la­ryň hin­le­ri gy­şyň so­wu­gy­na ga­ra­maz­dan ýy­ly­dyr. Ýyg­nan iý­mi­ti ga­ryn­ja­la­ryň gyş­dan çyk­ma­gy üçin ýe­ter­lik bol­ýar.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА