Bost­wa­na­da­ky Ora­pa kä­nin­de mi­ne­ral mad­da­nyň tä­ze gör­nü­şi ta­pyl­dy. As­lyn­da 1967-nji ýylda alym­lar şeý­le mi­ne­ra­lyň bar­dy­gy­ny çak edip­di­ler. Em­ma soň­ra bu ba­ra­da ýe­ter­lik de­lil ta­pyl­man­dy. Göw­her da­şy­nyň için­den gy­sy­lan ýag­daý­da ta­py­lan mi­ne­ral mad­da «davemaoit» diý­lip at be­ril­di. Bi­ler­men­ler ag­zal­ýan mi­ne­ra­lyň pla­ne­ta­nyň soň­ky 1,5 mil­liard ýyl­lyk ta­ry­hy ba­ra­da mag­lu­mat al­ma­ga ýar­dam et­jek­di­gi­ni bel­le­di­ler.
Mi­ne­ral mad­da­nyň ta­py­lan kä­ni Af­ri­ka­nyň gü­nor­ta­syn­da­ky Bots­wa­na­nyň Ora­pa et­ra­by­nyň çä­gin­de ýer­leş­ýär. Dün­ýä­niň iň kö­ne kä­ni ha­sap­lan­ýan bu ýer­den ta­py­lan mi­ne­ra­lyň ulu­ly­gy­nyň 4 mil­li­metr, ag­ra­my­nyň 81 mil­lig­ram­dy­gy ha­bar be­ril­di.
Şu­nuň bi­len bag­ly­lyk­da, için­de mi­ne­ral bo­lan göw­her 1987-nji ýyl­da ta­py­lyp­dyr we Ka­li­for­ni­ýa­nyň Teh­no­lo­gi­ýa ins­ti­tu­tyn­da gym­mat ba­ha­ly daş­la­ry öw­ren­ýän aly­ma sa­ty­lyp­dyr. Em­ma şol wagt göw­he­riň aly­jy­sy-da, sa­ty­jy­sy-da da­şyň nä­de­re­je­de äh­mi­ýet­li­di­gi­ni bil­män­dir­ler.
Hä­zir­ki wagt­da ABŞ-nyň Ka­li­for­ni­ýa şta­tyn­da­ky te­bi­gat ta­ry­hy mu­ze­ýin­de sak­lan­ýan göw­he­ri go­laý­da Ne­wa­da uni­wer­si­te­tin­de iş­le­ýän Oli­wer Şau­ner yl­my taý­dan sel­je­rip­dir.
«Science» žur­na­lyn­da çap edi­len ma­ka­la­da Şau­ner we onuň kär­deş­le­ri ultr­me­lew­şe şöh­le­le­ri­ni ulan­mak ar­ka­ly göw­he­riň içi­ne se­re­den­le­rin­de için­de baş­ga bir mi­ne­ral mad­da­nyň ki­çi­jik kris­tal­la­ry­nyň bar­dy­gy­na göz ýe­ti­rip­dir­ler. Göw­he­ri ke­sip, mi­ne­ra­ly çy­kar­mak üçin bol­sa la­zer­li teh­no­lo­gi­ýa­dan peý­da­la­nyp­dyr­lar.

Al­tyn Us­sa­ýe­wa,
S.A.Ny­ýa­zow adyn­da­ky Türk­men oba ho­ja­lyk uni­wer­si­te­ti­niň uly mu­gal­ly­my.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА