Bir dil bi­len – bir adam

Bil­şi­miz ýa­ly dil­ler mad­dy we ru­hy mi­ra­sy­my­zy go­rap sak­la­makda we olary ös­dür­mek­de iň güýç­li gu­ral­dyr. Äh­li dil­le­ri ka­bul et­mek we oňa hor­mat goý­mak – pa­ra­hat­çy­ly­gy sak­la­ma­gyň esa­sy aça­rydyr. Her bir diliň şol hal­kyň ta­ry­hy ge­lip çy­ky­şy­ny we däp-des­sur­la­ry­ny gör­kez­ýän­di­gi se­bäp­li, bu dil­ler öz­bo­luş­ly ha­sap­la­n­ýar. Dil we adam bi­r-bi­ri bi­len aý­ryl­maz bag­la­ny­şyk­ly­dyr. Dil ada­myň daş-tö­we­re­gin­dä­ki dün­ýä­ni we adam ta­ra­pyn­dan dö­re­di­len me­de­ni­ýe­ti gör­kez­ýär. Bu gym­mat­lyk ne­sil­den-nes­le geç­ýär. Dil bi­li­miň gu­ra­ly bo­lup, onuň kö­me­gi bi­len adam dün­ýä­ni we me­de­ni­ýe­ti öw­ren­ýär. Ne­ti­je­de, dil me­de­ni­ýe­tiň gu­ra­ly bo­lup, özü­ni alyp bar­şy­ny, ýa­şa­ýyş dur­mu­şy­ny, dün­ýä­ga­raý­şy­ny, mil­li hä­si­ýe­ti­ni kes­git­le­ýär.
Adam dün­ýä inen­de, ol rus, ne­mes, ýa­pon we ş.m. mil­let­de do­gul­man, ol ýa­şa­ýan jem­gy­ýet­çi­lik ýer­le­ri­niň de­giş­li mil­li­li­gi ne­ti­je­sin­de, dür­li mil­let­li bol­ýar. Ça­ga­nyň ter­bi­ýe­si – onuň daş-tö­we­re­gin­dä­ki mil­li me­de­ni­ýe­ti sak­la­ýan adam­la­ryň tä­si­ri ar­ka­ly geç­ýär.
Dil di­ňe bir adam­za­dyň dün­ýä­si­ni we onuň me­de­ni­ýe­ti­ni gör­kez­mek bi­len çäk­len­män, eý­sem dil-me­de­ni­ýe­ti go­rap sak­la­mak we ony ne­sil­den-nes­le ge­çir­mek ýa­ly esa­sy we­zi­pe­le­ri özün­de jem­le­ýär. Şol se­bäp­li hem dil şah­sy­ýe­tiň, mil­li hä­si­ýe­tiň, hal­kyň et­ni­ki jem­gy­ýe­ti­niň we mil­le­ti­niň ke­ma­la gel­me­gin­de wa­jyp äh­mi­ýet­li orun­la­ry eýe­le­ýär. Şeý­le­lik bi­len, ene di­li­niň ýaý­ra­ma­gy­na go­şant goş­ýan äh­li ädim­ler di­ňe bir dil dür­lü­li­gi­ni we köp dil­li bi­li­mi ös­dür­mä­ge däl, eý­sem dün­ýä­niň ling­wis­tik we me­de­ni däp­le­ri bi­len has iç­gin ta­nyş­ma­ga hem hyz­mat edýär, şol bir wagtda gep­le­şik­ler­de öza­ra dü­şü­niş­mek­li­ge esas­lan­ýan sa­ly­hat­ly­ly­gy we çy­dam­ly­ly­gy güýç­len­dir­ýär.
Baş­ga bir di­liň me­de­ni­ýe­ti­ne çuň­ňur ara­laş­mak ga­ty kyn bol­sa-da, dil­le­ri bil­mek göz­ýe­ti­mi­mi­zi gi­ňeld­ýär we bi­ziň üçin dür­li dün­ýä­ni aç­ýar. Baş­ga dil­ler­de gep­le­ýän adam­lar bi­len ta­nyş­mak, bi­ziň ara­ta­pa­wu­dy­my­zy öw­ren­mä­ge müm­kin­çi­lik ber­ýär.
Halk­la­ryň mil­li aý­ra­tyn­lyk­la­ry bi­len ta­nyş­mak uly jem­gy­ýet­çi­lik äh­mi­ýe­ti­ne eýe­dir. Se­bä­bi mil­li öz­bo­luş­ly­lyk mil­let­le­ri has-da ýa­kyn­laş­dyr­ýar. Aka­de­mik D.S.Li­ha­çýew, «Beý­le­ki halk­la­ryň gö­zel­li­gi­ni gör­mek jem­gy­ýet­çi­lik duý­gu­la­ry­nyň iň wa­jyp us­sat­ly­gy­dyr» di­ýip bel­läp­dir.
Ene di­li ada­ma öz ýur­du­ny, hal­ky­ny söý­mä­ge müm­kin­çi­lik ber­ýär we beý­le­ki halk­lar we bü­tin Ýer to­ga­la­gy­na – be­ýik Wa­ta­ny­myz bi­len ta­nyş­ma­ga müm­kin­çi­lik ber­ýär.

Bä­gül Ku­ra­do­wa,
Türk­me­nis­ta­nyň Mer­ke­zi ban­ky­nyň Türk­me­nis­ta­nyň Gah­ry­ma­ny Ata­my­rat Ny­ýa­zow adyn­da­ky ýö­ri­te­leş­di­ri­len bank mek­de­bi­niň ta­ly­by.