1992-nji ýylyň 3-nji dekabrynda aragatnaşyk tehnologiýalarynyň ösüşiniň taryhynda möhüm tapgyra öwrülen bir waka bolup geçdi. Ýagny, bu gün dünýäde ilkinji SMS (Short Message Service/Gysga habar hyzmaty) iberildi. Gysga habarlary ibermegiň has giňden ýaýramagy, bu wakanyň öýjükli aragatnaşygyň taryhynda möhüm ähmiýete eýe bolandygyny tassyklaýar. Şeýle hyzmaty döretmek pikiri bolsa, 1980-nji ýyllaryň ortalarynda, GSM standartyny döretmek boýunça işler alnyp barlanda ýüze çykypdyr. Taslamanyň çäginde vewropaly inženerleriň topary gysga habar hyzmatyny ösdürmek we durmuşa geçirmek üçin üstünlikli synanyşyk etdiler. Inženerler 1984-nji ýylda bu pikire ýüzlenip, ony durmuşa geçirmegi başardylar we 1992-nji ýylyň 3-nji dekabrynda inžener Nil Papuort tarapyndan ilkinji SMS kompýuterden jübi telefonyna iberilipdir.
Häzirki wagtda SMS gündelik durmuşymyzda möhüm orun tutýar. Jübi telefony bolan her bir adamyň diýen ýaly ulanýan gysga tekst habaryny ibermek we almak ukyby, hyzmatyň ýeke-täk ugry däldir. Hawa, ulanyjylar bu habary gysga, salgysy tora girmek zolagyndan çykmasa ýa-da jaňa jogap berip bilmese-de, maglumat ibermek ukybyna ýokary baha berýärler. Şeýle-de, SMS işde-de, gündelik durmuşda-da beýleki maksatlar üçin işjeň ulanylýar. Ulanyja “ykjam bank” hyzmaty, bank amallaryny geçirmek üçin şahsy kod almak, mahabat we maglumat habarnamalary ýaly mümkinçilikleri açýar. SMS-iň kömegi bilen hasaba alyş köp sanly internet çeşmelerinde amala aşyrylýar we parollary dikeltmek arkaly şahsy hasaplara girişi dikeltmek mümkinçiligini berýär.
SMS-iň aýratynlyklary, ululygyny, habaryň içindäki nyşanlaryň sany bilen çäklendirilen maglumatyň mukdaryny öz içine alýar. Bu nukdaýnazardan, ykjam aragatnaşykda gysga sözlemlerde tutuş aragatnaşyk medeniýeti ýaýrady.
Meýlis SADYKOW,
Türkmenistanyň Daşary işler ministrliginiň Halkara gatnaşyklary institutynyň talyby.
