Gyr aý­ra­gy

Ýur­du­my­zyň dag­dyr düz­lük­le­rin­de, der­ýa­dyr köl­le­rin­de jan­dar­la­ryň ýüz­ler­çe gör­nü­şi ýa­şa­ýar. Ýur­du­myz­da ga­bat gel­ýän jan­dar­la­ryň bi­ri hem gyr aý­rak­la­ry­dyr. Bu jan­dar­lar ça­la­syn we ýüw­rük bo­lup, dag­la­ryň kert­le­rin­den, iri daş­ly ýap­gyt­lar­dan aň­sat in­me­gi, dik ýap­gyt­ly dag­la­ra yl­gap çyk­ma­gy ba­şar­ýar­lar. Olar on­lar­ça metr be­ýik­lik­den aşak­ly­gy­na sä­gin­män bö­küp bil­ýär. Düş­jek ýer­le­ri daş­lyk, ýyl­çyr ga­ýa bol­sa-da, il­ki şah­la­ry­nyň üs­tü­ne dü­şüp, aşyr atyp, ýe­ne-de aýak­la­ry­nyň üs­tü­ne dik ga­lyp gaç­mak­la­ry­ny do­wam et­dir­ýär­ler. Gyr aý­rak­la­ry­nyň se­si go­ýun­la­ryň mä­leý­şi­ne meň­ze­ýär. Olar ys al­şy­nyň güýç­lü­di­gi se­bäp­li, duş­man­la­ry­na şe­ma­lyň öwüs­ýän ta­ra­pyn­dan go­laý­laş­ma­gy­na ýol ber­me­ýär­ler. Eşi­diş uky­by hem güýç­li bo­lan­soň, as­sy­ryn­lyk bi­len he­re­ket et­mä­ge ça­lyş­ýar­lar. Olar kä­bir ýa­ba­ny haý­wan­la­ryň bar­ma­sy kyn bo­lan dag­la­ryň be­ýik ýer­le­rin­dä­ki ot-çöp­li ýer­ler­de ýa­şa­ýar­lar. Şol ýer­ler ola­ra go­ran­mak üçin amat­ly şert dö­red­ýär. Dag-daş­lar­dan sy­zy­lyp çyk­ýan çeş­me­ler ola­ry suw­dan hor et­me­ýär. Köp­lenç sü­ri bo­lup gez­ýän gyr aý­rak­la­ry­nyň ap­rel aýyn­da ow­la­jyk­la­ry dün­ýä inip, olar köp­lenç ekiz bol­ýar. Gyr aý­rak­la­ry tom­suň ys­sy gün­le­rin­de wagt­la­ry­ny gü­nu­zyn ga­ýa­la­ryň, uly daş­la­ryň sal­kyn sa­ýa­la­ryn­da kö­le­ge­läp ge­çir­ýär­ler. Gyr aý­rak­la­ry­nyň esa­sy ýa­gy­sy mö­jek­ler bol­sa-da, ola­ryň mö­jek­le­riň pi­da­sy bol­ýan wag­ty­na duş­mak ga­ty kyn­dyr. Gyr aý­rak­la­ry­nyň sa­ny­nyň kö­pel­mek­le­ri­ne, esa­san hem, ola­ryň gez­ýän, suw­la­ýan ýer­le­rin­de mal­la­ryň ba­kyl­ma­gy tä­sir ed­ýär. Gyr aý­rak­la­ry­ny go­ra­mak we ola­ryň sa­ny­ny kö­pelt­mek iş­le­ri ýö­ri­te dö­re­di­len döw­let go­rag­ha­na­la­ryn­da zäh­met çek­ýän iş­gär­le­riň esa­sy we­zi­pe­si bo­lup dur­ýar.

Ba­har Hem­ra­ýe­wa,
Se­ýit­na­zar Seý­di adyn­da­ky Türk­men döw­let mu­gal­lym­çy­lyk ins­ti­tu­ty­nyň ta­ly­by,
Türk­me­nis­ta­nyň Te­bi­ga­ty go­ra­mak jem­gy­ýe­ti­niň Le­bap we­la­ýat bö­lü­mi­niň iş­jeň ag­za­sy.