Marynyň Kemine adyndaky döwlet drama teatrynda öz ýiti zehini, ukyp-başarnygy, belent adamkärçilik sypatlary bilen gaýtalanmajak yz galdyryp, halk köpçüliginiň kalbynda galmagy başaran, teatr muşdaklarynyň gyzgyn söýgüsine mynasyp bolan ussat artistleriň ençemesi zähmet çekýärler. Şeýle artistleriň biri hem Türkmenistanyň at gazanan artisti Enejan Akmyradowadyr. Ykbalyny teatr sungatyna baglaly bäri 50 ýyldan hem gowrak wagt geçen halypa artist teatr sungatynyň inçe syrlaryny ezberlik bilen öwrenip, ýatda galyjy keşpleriň ençemesini döretdi. Ýüregi edebiýata, teatr sungatyna söýgüden püre-pür bolan ussat halypa barada teatryň baş ýolbaşçysy Ata Gullarow: «Halypa, zehinli artist E.Akmyradowa özüniň teatra bagyşlan ömründe ençeme keşpleri janlandyryp gelýär. Şol keşpleriň ählisi diýen ýaly dürli-dürli häsiýetli keşplerdir. Zenan keşpleriniň her birinde Enejan daýzanyň mähir-muhabbetden doly ýüreginiň, ýiti zehininiň bir bölegini duýmak bolýar» diýip belleýär. Biz hem Türkmenistanyň at gazanan artisti Enejan Akmyradowanyň döredijilik ýoly hakynda taýýarlan söhbetdeşligimizi okyjylarymyza ýetirmegi makul bildik.

Halypa, söhbetdeşligimiziň başyny teatr sungatyna ilkinji gadamlaryňyzdan, ilkinji halypalaryňyzdan we janlandyran ilkinji keşpleriňizden başlaýsak?

Her bir dö­re­di­ji­lik ada­my­nyň sun­ga­ta gel­me­gi­ne bir zat­lar öz tä­si­ri­ni ýe­tir­ýär. Me­niň sun­ga­ta bo­lan hö­we­sim he­niz mek­dep okuw­çy­sy wag­tym baş­la­dy, 3-nji, 4-nji synp­da oka­ýan wagt­la­rym mek­dep­de ge­çi­ril­ýän aý­dym-saz, sah­na ýa­ryş­la­ry­na çe­per hö­wes­jeň bo­lup gat­naş­ýar­dym. Okuw­çy wag­tym il­kin­ji ge­zek «Ak­ja kep­de­ri» di­ýen aý­dy­my ýe­ri­ne ýe­ti­rip­dim. He­niz do­kuz ýa­şym­da­kam türk­men halk des­san­la­ryn­dan bäş sa­ny­sy­ny ýat­dan bil­ýär­dim. Ça­ga­lyk­dan ar­tist bol­mak ar­zu­wy­myň ha­syl bol­ma­gy­na, teatr sun­ga­ty­na ga­dam bas­ma­gy­ma, el­bet­de sun­gat adam­sy bi­len dur­muş gur­ma­gym se­bäp bol­dy diý­sem, ha­ky­kat­dan daş düş­me­rin. Teatr at­ly ja­dy­ly sun­gat­da il­kin­ji ha­ly­pam öz ýan­ýol­da­şym, ha­ly­pa ar­tist­le­riň bi­ri Ka­ka­jan Ak­my­ra­dow­dyr. Şeý­le-de, Türk­me­nis­ta­nyň halk ar­tist­le­ri Ber­di Mol­la­ýew, Ak­my­rat Hüm­me­dow, Sa­byr An­na­gy­ly­jo­wa, Türk­me­nis­ta­nyň at ga­za­nan ar­tist­le­ri Ogul­je­ren Gur­ban­gel­di­ýe­wa, An­na­dur­dy Täş­li­ýew, ha­ly­pa re­žiss­ýor­lar Türk­me­nis­ta­nyň halk ar­tist­le­ri Ça­ry My­ra­dow, Ab­dyl­la Ýa­ku­bow, Aman Kö­me­kow, Baý­ram Seý­dul­la­ýew, Ka­ka­jan Aşy­row ýa­ly us­sat ha­ly­pa­lar bi­len iş­leş­mek, teatr sun­ga­ty­nyň in­çe syr­la­ry­ny öw­ren­mek bag­ty ma­ňa-da mi­ýes­ser et­di. Ola­ryň her­si öz­bo­luş­ly mek­dep, gi­den bir dün­ýä we hem­me­si bir da­rag­tyň şa­ha­la­ry. Teatr sun­ga­tyn­da il­kin­ji ýe­ri­ne ýe­ti­ren keş­bim An­na­mu­ham­met Gy­ly­jow bi­len Sa­par Örä­ýe­wiň «Köý­ten na­la­sy» at­ly spek­tak­lyn­da baş gah­ry­man Ýa­ňy­lyň keş­bi bol­dy.

Janlandyrýan keşpleriňizden öz dünýäňize ýakyny hem-de ýerine ýetirmesi kyn düşeni boldumy? Siziň üçin nähili keşpleri janlandyrmak has gyzykly?

Te­at­ryň sah­na­syn­da aý­ra­tyn lez­zet alyp, hö­wes­li, kal­byň­dan oý­na­ýan keşp­le­riň bol­ýar. Ata Ata­ja­no­wyň «Aý­za­da» spek­tak­lyn­da Aý­za­da­nyň keş­bi­ni özü­me has ýa­kyn ha­sap­la­ýa­ryn. Se­bä­bi Aý­za­da­nyň keş­bin­de ýü­re­gi päk türk­men ze­na­ny­nyň edep-ter­bi­ýe­si, edim-gy­lym­la­ry, maş­ga­la oja­gy­na we­pa­dar­ly­gy, Wa­tan mer­te­be­si­ni ja­nyn­dan eý gör­me­gi ýa­ly aja­ýyp hä­si­ýet­ler açy­lyp gör­ke­zil­ýär, bu keşp me­ni tu­tuş­ly­gy­na özü­ne ben­di edip­di. Taň­ry­ber­di Ho­jak­ga­ýe­wiň «Aý­je­mal» spek­tak­lyn­da Aý­je­ma­lyň keş­bi me­niň üçin ýe­ri­ne ýe­tir­me­si has kyn dü­şen keşp­le­riň bi­ri bol­dy. Çün­ki Aý­je­ma­lyň keş­bi ar-na­my­sy üçin eden-et­di­lik­ler­den ga­çyp, ýa­man päl­li­le­riň gar­şy­syn­da mert­ler­çe du­rup, öz söý­gü­si üçin gö­reş­me­gi ba­şa­ran ba­tyr gy­zyň keş­bi­di. Sah­na­da ene­le­riň keş­bi­ni jan­lan­dyr­mak me­niň üçin ga­ty gy­zyk­ly. Se­bä­bi di­ňe bir dur­muş­da däl, eý­sem, sah­na­da-da mäh­rem ene bol­mak, ça­ga­ňa, daş-tö­we­re­giň­dä­ki­le­re söý­gi­ňi siň­dir­mek, mäh­ri­ňi ber­mek me­niň üçin iň bir mu­kad­des zat­la­ryň bi­ri bo­lup dur­ýar.

Siziň maşgalaňyz barada gürrüň edilende sözüň doly manysynda sungat ussahanasyna deňäp bolýar. Sebäbi Akmyradowlar döredijilik işgärleriniň maşgalasy. Ähliňizem ykbalyny sahna bilen baglan adamlar!

Ha­wa, Ka­ka­jan iki­miz yk­ba­ly­my­zy te­at­ra bag­la­ny­myz­dan soň ça­ga­la­ry­my­zyň hem göz­le­ri­ni açyp gö­ren­le­ri teatr bol­dy. Olar ki­çi­li­gin­den biz bi­len işe ge­ler­di­ler, iş sa­par­la­ry­na git­sek ýa­ny­myz­da alyp gi­der­dik. Sun­ga­tyň için­de ösüp ke­ma­la ge­len­li­gin­den­dir-dä, ça­ga­la­ry­myz baş­ga ug­ra git­mek ba­ra­da pi­ki­rem et­män sah­na­ny saý­la­dy­lar. Og­lum Pa­ra­hat Ak­my­ra­dow, gy­zym Pat­ma Ak­my­ra­do­wa bi­len hä­zir­ki wagt­da bir teatr­da zäh­met çek­ýä­ris. Pa­ra­hat 2013-nji ýyl­da Türk­me­nis­ta­nyň Pre­zi­den­ti­niň «Türk­me­niň Al­tyn asy­ry» at­ly bäs­le­şi­gi­niň ýe­ňi­ji­si hem bol­dy.
Kakajan aga bilen bir sahnada keşp janlandyryp, bir maşgala bolup çykyş etmek miýesser etdimi?

Ha­wa, «Köý­ten na­la­sy» spek­tak­lyn­da me­ni Ka­ka­ja­na dur­mu­şa çy­kar­ýar­lar. «Ba­har­da­ky ba­şa­gaý­lyk­lar» spek­tak­lyn­da bol­sa Ka­ka­jan me­ni söý­ýän, ýö­ne onuň söý­gü­si jo­gap­syz gal­ýan aşyk ýi­gi­diň keş­bin­de, ma­ňa bol­sa baş­ga bi­ri bi­len ha­laş­ýan baý gy­zyň keş­bin­de bi­le çy­kyş et­mek mi­ýes­ser et­di.

Enejan daýza, teatryňyzda häzirki güne çenli sahnalaşdyrylan oýunlardan has şowly çykanlary we üstünlik getiren spektakllar dogrusynda aýdyp beräýseňiz?

Te­at­ryň işi­niň iler­le­me­gi, oza­ly bi­len, spek­tak­ly sah­na­laş­dyr­ýan re­žiss­ýor­la­ryň ukyp-ba­şar­ny­gy­na bag­ly bo­lup dur­ýar. Hä­zir­ki wag­ta bi­ziň te­at­ry­myz­da hem tä­ze-tä­ze göz­leg­le­riň ug­run­da ja­na­ýa­man zäh­met çek­ýän, sah­na sun­ga­ty­nyň in­çe syr­la­ry­ny öz şä­girt­le­ri­ne yh­las bi­len öw­red­ýän ha­ly­pa re­žiss­ýor­la­ry­myz Ata Gul­la­ro­wy, Aky­na­zar Hom­my­ýe­wi gör­kez­mek bo­lar.
Ata Gul­la­ro­wyň re­žiss­ýor hök­mün­de sah­na­laş­dy­ran «Ýu­sup-Zü­leý­ha», «Mä­lik şa», «Ta­lyp söý­gü­si», «El­wan ýag­lyk­ly ser­wim», «Berç», «Te­re­ke» ýa­ly şow­ly çy­kan ýig­ri­mä go­laý spek­takl­la­ry çuň­ňur­ly­gy we tä­sir­li­li­gi bi­len to­ma­şa­çy­la­ry özü­ne çek­ýär. Onuň dra­ma­turg G.Da­ňa­ta­ro­wyň «Şy­rak ha­kyn­da ro­wa­ýat» pýe­sa­sy esa­syn­da «Wa­ta­nym» at­ly mo­no spek­tak­ly bol­sa teatr sun­ga­ty­nyň şu gör­nü­şi bo­ýun­ça il­kin­ji çuň çöz­güt­li spek­takl­la­ryň bi­ri bo­lup, te­at­ryň ta­ry­hy­na gir­di. Ata Gul­la­row bi­len «Te­re­ke», «Ýu­sup-Zü­leý­ha», «Leý­li-Mež­nun» ýa­ly oýun­lar­da bi­le iş­le­şip, has çuň göz­leg­li, çuň­ňur oý­lan­dyr­ýan keşp­le­ri jan­lan­dyr­mak ma­ňa-da ne­sip et­di.

Siziň edebi esasyny ýazmagyňyzda sahnalaşdyrylan «Söýgi ummanynda küreksiz» atly spektakl barada aýdyp beräýseňiz?

Gah­ry­man Ar­ka­da­gy­my­zyň «Türk­me­nis­tan – Be­ýik Ýü­pek ýo­lu­nyň ýü­re­gi» at­ly aja­ýyp ki­ta­by esa­syn­da «Söý­gi um­ma­nyn­da kü­rek­siz» at­ly dra­ma oý­nu­nyň ede­bi esa­sy­ny ýaz­dym. Bu sah­na ese­ri­ni ze­hin­li re­žiss­ýor Per­hat Hu­daý­be­re­now sah­na­laş­dyr­dy. Spek­takl 2018-nji ýy­lyň 1-7-nji iýu­ly ara­ly­gyn­da ýur­du­my­zyň teatr­la­ry­nyň ara­syn­da ge­çi­ri­len «Ýü­pek ýo­ly – ýü­rek ýo­ly» at­ly teatr fes­ti­wa­ly­na gat­na­şyp fes­ti­wa­lyň ku­bo­gy­na my­na­syp bol­dy. Yz ýa­nyn­dan bol­sa 13-16-njy sent­ýabr­da TÜRK­SOÝ hal­ka­ra gu­ra­ma­sy bi­len Ga­za­gys­tan Res­pub­li­ka­sy­nyň Man­gis­tau we­la­ýa­ty­nyň bi­le­lik­de gu­ra­ma­gyn­da Ak­tau şä­he­rin­de Ha­zar­ýa­ka döw­let­le­riň ikin­ji hal­ka­ra fes­ti­wa­ly ge­çi­ril­di. Bu fes­ti­wal­da bol­sa bi­ziň dö­re­di­ji­lik to­pa­ry­myz «Söý­gi um­ma­nyn­da kü­rek­siz» spek­tak­ly bi­len çy­kyş edip, fes­ti­wa­la işeň­ňir gat­na­şan­dy­gy we üs­tün­lik­li çy­kyş eden­di­gi üçin fes­ti­wa­lyň ýö­ri­te baş baý­ra­gy­na my­na­syp bol­dy.
Ha­wa, teatr­da­ky sah­na­laş­dy­ryl­ýan her bir oýun bi­len ýa­şa­ýan, teatr bi­len dem alyp, ýü­rek ur­şu­ny duý­ýan, ene keşp­le­ri­niň us­sa­dy, ha­ly­pa Ene­jan Ak­my­ra­do­wa bi­len söh­bet­deş bo­la­ny­myz­da şeý­le nus­ga­lyk söz­le­ri be­ýan et­di: «In­di men 70 ýa­şa­dym, zäh­met rug­sa­dy­na çy­kyp dyn­jy­my al­sam hem bol­ýar. Ýö­ne men dur­mu­şy teatr­syz göz öňü­me ge­ti­rip bi­le­mok. Kä­bir sun­gat adam­la­ry teatr me­niň ikin­ji öýüm diý­ýär. Ýö­ne men­de beý­le däl. Teatr me­niň ikin­ji öýüm däl-de, bi­rin­ji öýüm bo­lup dur­ýar. Oka­sa­mam, ýaz­sa­mam, öw­ren­se­mem, öw­ret­se­mem teatr­da bol­ýan. Teatr me­niň kal­by­myň, yk­ba­ly­myň, öm­rü­miň örk­le­nen ýe­ri».

Söh­bet­deş­li­gi ýaz­ga ge­çi­ren
Kuw­wat­gel­di ÇA­RY­ÝEW, Türk­me­nis­ta­nyň Döw­let ener­ge­ti­ka ins­ti­tu­ty­nyň ta­ly­by.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА