Hormatly Prezidentimiz şu ýylyň mart aýynyň 15-16-sy aralygynda Katar Döwletinde döwlet saparynda boldy. Bu taryhy sapar iki ýurduň arasyndaky döwletara gatnaşyklarynyň hil taýdan täze derejelere çykarylmagyna saldamly goşant goşdy. Ýokary derejedäki türkmen-katar gepleşikleriniň barşynda hyzmatdaşlygyň ugurlary anyklaşdyryldy.
Iki döwletiň arasyndaky diplomatik gatnaşyklar 1996-njy ýylda ýola goýuldy. Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň bu dostlukly arap ýurduna ilkinji sapary 2010-njy ýylyň 11-12-nji oktýabrynda bolupdy. 2016-njy ýylyň 7-nji martynda Aşgabatda Türkmenistanyň Baştutanynyň hem-de Katar Döwletiniň Emiri Şeýh Tamim bin Hamad Al Taniniň arasynda gepleşikler geçirildi.
Şu gezekki gepleşikler iki dostlukly ýurduň arasyndaky hyzmatdaşlygyň has-da berkemegine ýardam etdi. Hormatly Prezidentimiz Doha şäherinde Kataryň Emiri Şeýh Tamim bin Hamad Al Tani tarapyndan mähirli garşylandy. Resmi taýdan garşylamak dabarasyndan soňra iki ýurduň wekiliýetleriniň gatnaşmagynda giňişleýin düzümde gepleşikler geçirildi.
Gepleşikleriň barşynda döwletara hyzmatdaşlygynyň ileri tutulýan hem-de geljegi has uly ugurlarynyň hatarynda, ilkinji nobatda, energetika, senagat hem-de söwda, ulag we aragatnaşyk, maýa goýumlary, Kataryň ýeterlik tejribesi bolan maliýe-bank ulgamlary ara alnyp maslahatlaşyldy. Katar ykdysadyýetiň dürli pudaklarynda, şol sanda ulag-üstaşyr we nebit-gaz toplumynda bilelikdäki taslamalary amala aşyrmaga gyzyklanma bildirýär.
Katar suwuklandyrylan tebigy gazyň eksporty boýunça dünýä liderleriniň biri bolup durýar. Kataryň bu ulgamdaky tejribesi biziň sazlaşykly ösýän ykdysadyýetimiz üçin hem örän peýdaly bolar. Bellenilişi ýaly, okgunly ösýän gaz bazary gaz ugradýan iri döwletleriň arasyndaky hyzmatdaşlygy ýola goýmaga bolan zerurlygy artdyrýar.
Milli Liderimiziň belleýşi ýaly, Тürkmenistanyň wekiliýetiniň Katar Döwletine şu döwlet saparyna Türkmenistan bilen Katar Döwletiniň arasyndaky gatnaşyklary ösdürmekde möhüm ähmiýetli waka hökmünde baha berilýär. Döwlet Baştutanymyz iki ýurduň arasyndaky gatnaşyklaryň giňeldiljekdigine we onuň täze mazmun bilen üstüniň ýetiriljekdigine ynam bildirdi.
Ikitaraplaýyn hyzmatdaşlygy mundan beýläk-de ösdürmek üçin, milli Liderimiz iki ýurtda hem söwda sergilerini, işewürlik maslahatlaryny, Türkmenistanda we Katarda öndürilen harytlaryň ýöriteleşdirilen ýarmarkalaryny geçirmegi, iki döwletiň paýtagtlarynda Söwda öýlerini açmagy teklip etdi.
Türkmenistandaky maýa goýum taslamalaryna Kataryň belli kompaniýalarynyň gatnaşmagy bilen bagly meseleler özara gatnaşyklaryň gün tertibine girizildi. Bu maksat bilen, şu ýylyň dowamynda iki ýurduň döwlet, bank we maliýe edaralarynyň hem-de iri kompaniýalarynyň arasynda göni gatnaşyklary ýola goýmaly. Biziň ýurdumyzyň sebit ähmiýetli ägirt uly taslamalaryny durmuşa geçirmek boýunça Kataryň maýa goýum tekliplerini öwrenmäge taýýardygy, şol birwagtda Katarda innowasion taslamalara maýa goýmak boýunça teklipleriň öwreniljekdigi bellenildi. Şeýle hem döwlet Baştutanymyz Türkmenistanda öndürilýän dokma önümlerini Katara eksport etmek işini ýola goýmagyň zerurdygyny aýtdy. Mundan başga-da, Türkmenistanyň çäginde gazy gaýtadan işleýän, nebit-himiýa we gaz-himiýa zawodlarynyň döredilmegine, halkara gaz geçirijileriniň gurluşygynyň taslamalaryna gatnaşmaga Kataryň kompaniýalaryny çagyrýaryn diýip, döwlet Baştutanymyz belledi.
Hazar deňziniň türkmen böleginde amala aşyrylýan taslamalara, şeýle hem nebit-gaz pudagynda hyzmatlar ulgamy we Türkmenistanyň nebit-gaz toplumy üçin enjamlary getirmek boýunça işlere Kataryň dünýä belli kompaniýalary işjeň gatnaşyp bilerler. Häzirki döwürde biz Türkmenistan-Owganystan-Pakistan-Hindistan gaz geçirijisiniň taslamasyny amala aşyrmaga girişdik diýip, döwlet Baştutanymyz belledi we şunuň bilen birlikde, Türkmenistanyň bu halkara taslamasyny durmuşa geçirmäge Kataryň iri maliýe we maýa goýum düzümleriniň gatnaşmagy bilen baglanyşykly meseleleri ara alyp maslahatlaşmaga gyzyklanma bildirýändigini aýtdy.
Türkmen-katar gatnaşyklarynda ulag ulgamynda hyzmatdaşlyk aýratyn ähmiýete eýedir. Iki ýurduň arasynda deňiz we howa ýollary boýunça gatnawlary ösdürmek hem özara bähbitli, uly geljegi bolan hyzmatdaşlygyň möhüm ugrudyr. Milli Liderimiz bu ugurda Merkezi Aziýa we Ýakyn Gündogar sebitleriniň ýurtlarynyň arasyndaky ykdysady gatnaşyklary ösdürjek halkara ulag-üstaşyr geçelgesini döretmek boýunça başlangyjyň möhüm ähmiýetiniň bardygyny belledi. Özbegistanyň, Türkmenistanyň, Eýranyň, Omanyň we Kataryň arasynda halkara ulag we üstaşyr geçelgesini döretmek hakyndaky Ylalaşyga gol çekilmeginiň aýratyn möhüm ähmiýeti bardyr.
Häzirki döwürde Hazar deňzinde ägirt uly taslama – Türkmenbaşy halkara deňiz portunyň gurluşygy tamamlaýjy tapgyrda alnyp barylýar. Şoňa görä-de, türkmen tarapy Kataryň bu ugurda baý tejribesi bolan iri ulag-logistika kompaniýalaryny bilelikde işlemäge çagyrýar. Türkmenistan Türkmenbaşy halkara deňiz portuny iri ulag-logistika ulgamyna öwürmegi maksat edinýär. Şoňa görä-de, biz Kataryň kompaniýalarynyň bu ugurda dünýä derejesinde toplan tejribesini öwrenmäge gyzyklanma bildirýäris.
Bellenilişi ýaly, Katar Döwletinde ýakyn wagtda Türkmenistanyň Ilçihanasynyň açylmagy bu çäreleriň işjeňleşmegine ýardam berer.
Soňra ikiçäk görnüşdäki ýokary derejeli gepleşikler geçirildi. Ikiçäk görnüşdäki gepleşikler tamamlanandan soň, ikitaraplaýyn resminamalara gol çekmek dabarasy boldy.
Olaryň hatarynda Türkmenistanyň Daşary işler ministrliginiň Halkara gatnaşyklary instituty bilen Katar Döwletiniň Daşary işler ministrliginiň Diplomatiýa institutynyň arasynda diplomatlary taýýarlamakda özara hyzmatdaşlyk etmek barada özara düşünişmek hakyndaky Ähtnama; Türkmenistanyň Hökümeti bilen Katar Döwletiniň Hökümetiniň arasynda energetika pudagynda hyzmatdaşlygy ösdürmek barada özara düşünişmek hakynda Ähtnama; “Türkmenhowaýollary” döwlet milli gullugy bilen Katar Döwletiniň Raýat awiasiýasy müdirliginiň arasynda özara düşünişmek hakynda Ähtnama; Standartlaşdyrmak, metereologiýa, sertifikatlaşdyrmak we akkreditirlemek ulgamynda hyzmatdaşlyk etmek hakynda Türkmenistanyň Hökümeti bilen Katar Döwletiniň Hökümetiniň arasynda Ylalaşyga; Biologik dürlülik we janly tebigaty goramak babatda hyzmatdaşlyk etmek boýunça Türkmenistanyň Daşky gurşawy goramak we ýer serişdeleri baradaky döwlet komiteti bilen Katar Döwletiniň Munisipalitetiniň we daşky gurşaw ministrliginiň arasynda özara düşünişmek hakynda Ähtnama gol çekildi.
Resminamalara gol çekmek dabarasy tamamlanandan soň, döwlet baştutanlary köşkden çykyp, “Al Şakab” atçylyk sport toplumyna ugradylar. Döwlet Baştutanymyz bu meşhur toplumyň işiniň guralyşy bilen tanyşdyryldy. Belent mertebeli türkmen myhmanyna nalyň görnüşinde taslamalaşdyrylan bu toplumyň ähli sahnalarynyň hem-de beýleki desgalarynyň şekili görkezildi.
Ýapyk manežde milli Liderimize has saýlama bedewler görkezildi. Ilki bilen, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň tutuş türkmen halkynyň adyndan Şeýh Tamim bin Hamad Al Taniniň Türkmenistana sapary mahalynda katar halkyna sowgat beren ajaýyp ahalteke bedewi meýdança çykaryldy. Iki ýurduň arasyndaky bozulmaz dost-doganlyk gatnaşyklarynyň aýdyň nyşany bolan Meledag atly ajaýyp bedew buýsançly başyny dik tutup, meýdança çykdy. Ol özüne berlen tälimleri birkemsiz ýerine ýetirip, ýerläp uçýan guş mysaly çeýeligini görkezdi.
Ahalteke bedewiniň yzysüre meýdança arap atlary çykaryldy. Arap atlary hem gözelligini, bedewlere mahsus birsyhly ýörişini görkezdiler. Bu ýerde ajaýyp atlaryň görkeziliş çäresiniň ahyrynda meýdança Aziýa atly dor bedew çykaryldy. Bu bedew 2006-njy ýylda Doha şäherinde 50 müň tomaşaçy orunlyk “Halifa” stadionynda geçirilen Aziýa oýunlarynyň açylyş dabaralaryna gatnaşdy. Soňra arap bedewleriniň gatnaşmagynda konkur boýunça görkezme çykyşlary ýaýbaňlandyryldy. Şeýle hem bu ýerde halkara gözellik bäsleşiginde ýeňiji bolan bedewler görkezildi. Milli Liderimiz ajaýyp bedewleriň owadanlygyna, şeýle hem atlary saklamak hem-de sport ýaryşlaryna taýýarlamak üçin amatly şertler döredilen atçylyk sportunyň guralyşyna ýokary baha berdi we bu pudagyň Türkmenistanda hem möhüm orun eýeleýändigini belläp, munuň türkmen-katar gatnaşyklary hem-de tejribe alyşmak üçin möhüm ugry emele getirýändigini aýtdy.
TÜRKMEN-KATAR IŞEWÜRLER MASLAHATY
Hormatly Prezidentimiziň Katar Döwletine döwlet saparynyň çäklerinde bu ýurduň paýtagtynda türkmen-katar işewürler maslahaty geçirildi. Onuň gün tertibine söwda-ykdysady we işewür gatnaşyklary pugtalandyrmak boýunça täze çemeleşmeleri kesgitlemek hem-de ylalaşmak bilen baglanyşykly meseleler girizildi. “St.Regis Doha” myhmanhanasynda geçirilen duşuşyga Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň käbir orunbasarlary, ministrlikleriň we pudak edaralarynyň, Türkmenistanyň Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň ýolbaşçylary hem-de dostlukly ýurduň döwlet düzümleriniň we iri kompaniýalarynyň wekilleri gatnaşdylar.
Türkmenistanyň wekilleri öz çykyşlarynda milli ykdysadyýetiň kuwwatyna hemmetaraplaýyn baha berip, döwletara gatnaşyklaryň geljegi has uly ugurlaryny kesgitlediler. Eksport mümkinçilikleri ýylsaýyn ýokarlanýan dokma senagaty türkmen-katar gatnaşyklarynyň esasy ugurlarynyň hatarynda görkezildi. Häzirki wagtda onuň düzüminde kärhanalaryň 70-den gowragy hereket edip, olar nah ýüplük, matalaryň dürli görnüşlerini we taýýar tikin önümlerini öndürýärler. Dokma önümleriniň agramly bölegi dünýäniň 30-dan gowrak döwletlerine – ABŞ-a, Kanada, Ýewropa ýurtlaryna, Türkiýä, Russiýa we beýleki ýurtlara ugradylýar.
Ýurdumyzyň Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň işleri barada gürrüň bermek bilen, çykyş edenler milli ykdysadyýetiň pudaklaryny tehnologik taýdan ösdürmek, ýokary hilli, bäsleşige ukyply önümleri öndürmek, Türkmenistanda azyk bolçulygyny döretmek boýunça wezipeleri amala aşyrmakda türkmen telekeçileriniň ähmiýetli ornuny bellediler. 2008-nji ýylda hormatly Prezidentimiziň başlangyjy bilen döredilen Birleşme öz hatarlarynda hususy pudagyň wekilleriniň 16 müňden gowragyny birleşdirýär.
Döwlete degişli däl ulgamyň wekilleri gurluşykda, oba hojalygynda, azyk we azyk däl senagatynda, söwda we hyzmatlar ulgamynda, şeýle hem bilim we syýahatçylyk ulgamlarynda üstünlikli işleýärler. Birleşmäniň agzalary tarapyndan geçen döwürde täze iş orunlarynyň 160 müňe golaýy döredildi. Şäher-gurluşyk toplumyna hem-de milli maksatnamalary ýerine ýetirmäge hususy gurluşyk kärhanalarynyň çekilmegi netijesinde, diňe 2016-njy ýylda ýokary hilli gurlan desgalaryň jemi 141-si ulanmaga berildi. Geçen ýylda gurluşyk-gurnama işleriniň 2 milliard amerikan dollaryna golaýy ýerine ýetirildi.
Içerki bazary azyk harytlary bilen üpjün etmek bilen bir hatarda türkmen telekeçileri daşarky bazarlara, şol sanda Katara ekologik taýdan arassa we ýokary hilli azyk önümlerini ibermäge taýýardyr. Türkmenistanyň we Katar döwletiniň telekeçilik düzümleriniň arasynda ýakyn gatnaşyklary ýola goýmak üçin uly mümkinçilikleriň bardygyny bellemek bilen, çykyş edenler katarly hyzmatdaşlaryna senagat, himiýa, gurluşyk, oba hojalygy pudaklarynda we syýahatçylyk ulgamynda taslamalara maýa goýmagy, şol sanda bilelikdäki önümçilik kärhanalaryny açmagy teklip etdiler.
Şeýle hem sport ulgamynda hyzmatdaşlygy berkitmek Türkmenistan üçin 2017-nji ýylda Aşgabadyň Ýapyk binalarda we söweş sungaty boýunça V Aziýa oýunlaryny kabul edýändigini nazara alanyňda, möhüm bolup durýar diýlip, Dohada ikitaraplaýyn işewürlik maslahatynda bellenildi. Türkmen tarapynyň wekilleri bu ýere ýygnananlary türkmen paýtagtynda bina edilen we Merkezi Aziýa sebitinde deňi-taýy bolmadyk iri Olimpiýa şäherjiginiň desgalary bilen tanyşdyrdylar. Ähli ýaryşlar desgalaryň 30-a golaýynyň meýdançalarynda geçiriler.
Aziada gatnaşmak üçin Aşgabada gelmegine garaşylýan myhmanlaryň umumy sany türgenleri, köpçülikleýin habar beriş serişdeleriniň wekillerini we beýlekileri goşmak bilen 8 müňden gowraga barabardyr. Oýunlara hyzmat etmäge 8 müňden gowrak meýletinçi gatnaşdyrylar.
TÜRKMENISTANYŇ MEDENIÝET GÜNLERI GEÇIRILDI
Şu ýylyň 10-14-nji martynda Katar Döwletinde Türkmenistanyň Medeniýet günleri geçirildi. Döredijilik çäräniň çäklerinde ýurdumyzyň sahna ussatlarynyň konsertini, amaly-haşam sungatynyň eserleriniň we muzeý gymmatlyklarynyň, Garaşsyz Türkmenistanyň dürli ugurlarda gazanan üstünliklerine, Aşgabat şäherinde geçiriljek Aziýa oýunlaryna bagyşlanan neşir önümleriniň sergisi, iki ýurduň döredijilik işgärleriniň duşuşygy guraldy, şeýle hem türkmen kinofilmleri görkezildi.
Çäre medeniýet ulgamynda halkara gatnaşyklarynyň giňeldilmegini, türkmen halkynyň baý ruhy mirasyny öwrenmek we dünýä ýaýmak işine bu ulgamyň edaralarynyň işjeň çekilmegini üpjün eder. Türkmen-katar ynsanperwer gatnaşyklary iki dostlukly ýurduň gatnaşyklaryny berkitmegiň aýrylmaz şerti bolup durýar.
(TDH-niň habarlary esasynda taýýarlandy).