Hin­dis­ta­nyň Täç­ma­hal ýa­dy­gär­li­gi

Gaýybana syýahat

Hin­dis­ta­nyň de­mir­ga­zy­gyn­da­ky Ag­ra şä­he­rin­de ýer­leş­ýän esa­sy sy­ýa­hat­çy­lyk mer­kez­le­ri­niň bi­ri bo­lan Täç­ma­hal ýa­dy­gär­li­gi dün­ýä­niň iň owa­dan bi­na­la­ry­nyň bi­ri ha­sap­lan­ýar. Be­zeg aý­ra­tyn­lyk­la­ry, haý­ran gal­dy­ry­jy ak mer­mer sü­tün­le­ri hem-de Ýa­mu­na der­ýa­sy­nyň ke­na­ryn­da­ky owa­dan bag­la­ry bi­len sy­ýa­hat­çy­la­ryň ün­sü­ni özü­ne çek­ýän bu ýa­dy­gär­lik 22 ýyl­da gur­lup­dyr. Mu­ny Täç­ma­ha­lyň how­lu­syn­da­ky 4 güm­mez­den baş­ga-da, de­pe­sin­dä­ki 22 sa­ny ki­çi­räk güm­mez bi­len bag­la­nyş­dyr­ýar­lar. Ta­ry­hy mag­lu­mat­la­ra gö­rä, bu ýady­gär­li­gi Şah Ja­han mer­hum aýa­ly Mum­taz Ma­ha­lyň ha­ty­ra­sy­na gur­dur­ýar. Täç­ma­hal yba­dat­ha­na ýa-da köşk däl-de, ýa­dy­gär­lik­dir. Täç­ma­ha­lyň gi­rel­ge­si­ne ýa­kyn ýer­de bir met­jit, mej­lis­ler za­ly we mu­zeý bar. Sy­ýa­hat­çy­lar il­ki mu­zeý bi­len ta­nyş­ýar­lar. Bu ýer­de Täç­ma­ha­lyň ta­ry­hy­ny gür­rüň ber­mek bi­len bir ha­tar­da, ony dö­ret­mek­dä­ki gur­lu­şyk me­ýil­na­ma­la­ry hem gör­ke­zil­ýär.
Köp­lenç «Aý­ýag­ty bag­la­ry» diý­lip at­lan­dy­ryl­ýan Meh­tab bag­la­ry giň ot­luk meý­dan­la­ry, pas­tel reňk­li gül­le­ri hem-de hoş­boý ys­ly gül­le­ýän gy­rym­sy agaç­la­ry bi­len Täç­ma­ha­lyň gör­kü­ne görk goş­ýar. Bu ýe­ri, esa­san hem, Gün ýa­şyp bar­ýar­ka syn­la­nyň­da has owa­dan gö­rün­ýär. Ag­şa­my­na Ýa­mu­na der­ýa­syn­da ga­ýyk­ly ge­ze­lenç­ler hem gu­ral­ýar. Ýa­dy­gär­lik­dä­ki ün­si çek­ýän zat­la­ryň ýe­ne bi­ri hem ha­nym Dia­na­nyň (Dia­na La­dy) otur­gy­jy bo­lup, ol esa­sy bi­na­nyň mer­ke­zin­dä­ki meý­dan­ça­da ýer­leş­ýär. 1992-nji ýyl­da Hin­dis­ta­na eden sa­pa­ry­nyň do­wa­myn­da Uels şa­za­da­sy­nyň aýa­ly Dia­na otur­gyç­da otu­ryp Täç­ma­ha­lyň öňün­de su­ra­ta dü­şüp­dir. Şon­dan soň bu otur­gyç­da otu­ryp su­ra­ta düş­mek ýör­gün­li dä­be öw­rül­ýär. Täç­ma­ha­lyň esa­sy bi­na­sy­nyň için­de Mum­taz Ma­ha­la we Şah Ja­ha­na ba­gyş­la­nan mer­mer ke­no­taf­lar (ki­çi­räk güm­mez) bo­lup, Gün­do­ga­ryň bi­na­gär­lik na­gyş­la­ry hem-de be­zeg aý­ra­tyn­lyk­la­ry bi­len ta­nyş­ma­ga müm­kin­çi­lik dö­re­ýär. Ýö­ne ýa­dy­gär­li­giň içi­ne köw­şü­ňi çy­ka­ryp gir­me­li. Şeý­le hem bu ýer­de su­ra­ta düş­mek, top­lu­myň çä­gin­de iýip-iç­mek, gu­lak­lyk­da ýa-da şeý­le aý­dym diň­le­mek ga­da­gan edil­ýär. Ýa­dy­gär­li­ge her gün 30 müň tö­we­re­gi sy­ýa­hat­çy gel­ýär. Täç­ma­hal ýa­dy­gär­lik­ler top­lu­my ÝU­NES­KO-nyň Bü­tin­dün­ýä mi­ra­sy­nyň sa­na­wy­na gi­ri­zi­len, be­zeg aý­ra­tyn­lyk­la­ry bi­len ta­pa­wut­lan­ýan dün­ýä­niň ýe­di tä­sin­li­gi­niň bi­ri­dir.
Haý­sy der­we­ze­den gir­me­li?
Täç­ma­hal ýa­dy­gär­lik­ler top­lu­my­nyň üç sa­ny: Gün­ba­tar, Gün­do­gar we Gü­nor­ta der­we­ze­si bar. Ýa­dy­gär­li­giň iň köp gi­ril­ýän no­ka­dy Gün­ba­tar der­we­ze bo­lup, bu ýer­li ila­ta ni­ýet­le­nen­dir. Ja­han­keş­de­ler üçin iň ýa­kyn gi­rel­ge Gün­do­gar der­we­ze ha­sap­lan­ýar. Gü­nor­ta gi­rel­ge bol­sa Täç­ma­ha­la gir­mek üçin iň az ula­nyl­ýan der­we­ze­dir. Mun­dan baş­ga-da, be­zeg aý­ra­tyn­ly­gy, owa­dan­ly­gy, bi­na­gär­lik gur­lu­şy bi­len ta­pa­wut­lan­ýan «Dar­wa­za-e-Rau­za» (Şa der­we­ze­si) der­we­ze­si sy­ýa­hat­çy­la­ryň iň köp su­ra­ta düş­ýän ýe­ri­dir. Bu ýa­dy­gär­li­giň esa­sy der­we­ze­si bo­lup, ha­şam­la­nan zal­dan soň esa­sy bi­na ta­rap uza­lyp gid­ýär.
Täç­ma­ha­lyň öý­kün­me nus­ga­la­ry
Dün­ýä­niň bir­nä­çe ýerinde ýe­di tä­sin­li­giň bi­ri bo­lan Täç­ma­ha­lyň nus­ga­la­ry bi­na edi­lip­dir. Bang­la­deş­de, Hy­taý­da, In­do­ne­zi­ýa­da, Ku­weýt­de hem-de Bir­le­şen Arap Emir­lik­le­rin­de bu ýa­dy­gär­li­giň öý­kün­me bi­na­la­ry bar.