ÝU­NES­KO-nyň baş mü­di­ri Od­re Azu­laý Gyr­gy­zys­ta­nyň Pre­zi­den­ti Sa­dyr Ja­pa­ro­wa ma­nas­çy Sa­gym­baý Oroz­ba­ko­wyň wa­ri­an­tyn­da­ky “Ma­nas” epo­sy­nyň gol­ýaz­ma­sy­ny mad­dy däl mi­ras me­de­ni mi­ra­syň sa­na­wy­na gi­ri­zi­len­di­gi ba­ra­da şa­ha­dat­na­ma­ny gow­şur­dy.
Sa­dyr Ja­pa­row düýn res­mi sa­par bi­len Gyr­gyz Res­pub­li­ka­sy­na ge­len Od­re Azu­la­ýy ka­bul et­di. Du­şu­şyk­da ho­wa­nyň üýt­ge­me­gi­niň ýa­ra­maz ne­ti­je­le­ri­niň öňü­ni al­mak, me­de­ni we ta­ry­hy mi­ra­sy go­rap sak­la­mak we ös­dür­mek ba­ba­tyn­da hyz­mat­daş­ly­gyň me­se­le­le­ri ba­bat­da pi­kir alyş­dy­lar.
2013-nji ýyl­da ÝU­NES­KO-nyň Mad­dy däl me­de­ni mi­ra­sy go­ra­mak bo­ýun­ça hö­kü­me­ta­ra ko­mi­te­ti “Ma­nas, Seý­tek, Se­me­teý” at­ly gyr­gyz epi­ki tri­lo­gi­ýa­sy­ny adam­za­dyň mad­dy däl me­de­ni mi­ra­sy­nyň sa­na­wy­na goş­dy.
Epos­da gyr­gyz hal­ky­nyň ta­ry­hy, däp-des­sur­la­ry, edim-gy­lym­la­ry, ýa­şa­ýyş dur­mu­şy tu­tuş­ly­gy­na di­ýen ýa­ly be­ýan edil­ýär. Şeý­le hem bu eser­de ga­dy­my gyr­gyz­la­ryň adam hä­si­ýet­le­ri, gur­şap al­ýan dün­ýä­niň gö­zel­li­gi ba­ra­da­ky ga­ra­ýyş­la­ry, şeý­le hem luk­man­çy­lyk, ta­ryh, ge­og­ra­fi­ýa we pel­se­pe ba­ra­da­ky bi­lim­le­ri jem­le­nip­dir. Bu eser Gyr­gy­zys­ta­nyň ta­ry­hy­ny, ge­lip çy­ky­şy­ny we dün­ýä­ga­raý­şy­ny öw­ren­mek üçin aja­ýyp gol­lan­ma­dyr. Ma­nas XX asy­ra çen­li di­ňe dil ar­ka­ly ne­sil­ler­den ne­sil­le­re ge­çip­dir. Eser 1930-njy ýyl­lar­da rus di­li­ne ter­ji­me edi­lip baş­lan­sa-da, di­ňe 1941-nji ýyl­da ne­şir edil­ýär. Hä­zir­ki gün­le­re çen­li Gyr­gy­zys­tan­da ese­ri do­lu­ly­gy­na ýat­dan bil­ýän “ma­nas­çy­lar” bar.
Bu gyr­gyz epo­sy Ma­nas ba­ty­ryň şeý­le hem onuň og­ly Se­me­te­ýiň, ag­ty­gy Seý­te­kiň sö­weş tä­lim­le­ri ba­ra­da gür­rüň ber­ýän üç bö­lek­den yba­rat eser­dir. Ro­wa­ýa­ta gö­rä, hut Ma­nas gyr­gyz taý­pa­la­ry­ny bir mil­le­te öw­rüp­dir. Epo­syň dö­re­di­len wag­ty ha­kyn­da yl­my to­par­lar­da he­ni­ze çen­li çe­kiş­me­ler do­wam ed­ýär; bir to­par alym­lar ese­riň 840-njy ýyl­lar­da peý­da bo­lup, epo­syň gu­tar­nyk­ly kä­mil­leş­me­gi­niň XV-XVIII asyr­lar­da bo­lup ge­çen­di­gi­ni çak ed­ýär­ler.
Kä­bir çak­la­ma­la­ra gö­rä, ro­wa­ýa­tyň esa­syn­da Gyr­gy­zys­ta­nyň çäk­le­rin­de bo­lup ge­çen ta­ry­hy wa­ka ýa­tyr. Ma­nas epo­sy­ny Sa­ýak­baý Ka­ra­la­ýew (1894-1971) we Sy­gym­baý Oroz­ba­kow (1867-1930) da­gy gyr­gyz ro­wa­ýat­çy­la­ryn­dan ýa­zyp ge­le­jek­ki ne­sil­le­re gal­dy­ryp­dyr­lar.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА