Ga­za­gys­tan Res­pub­li­ka­sy­nyň paý­tag­ty As­ta­na şä­he­rin­de “Ge­le­je­giň ener­gi­ýa­sy” şy­ga­ry as­tyn­da EKS­PO-2017 bü­tin­dün­ýä ser­gi­si baş­la­dy. Onuň açy­lyş da­ba­ra­sy­na köp san­ly ýur­duň döw­let we hö­kü­met baş­tu­tan­la­ry bi­len bir ha­tar­da Türk­me­nis­ta­nyň Pre­zi­den­ti hem hor­mat­ly myh­man hök­mün­de gat­naş­dy. Türk­me­nis­tan “As­ta­na EKS­PO–2017” hal­ka­ra ýö­ri­te­leş­di­ri­len ser­gi­si­ne gat­na­şyp, hal­ka­ra fo­ru­myň çäk­le­rin­dä­ki iň uly di­war­ly­ga eýe­dir. Türk­me­nis­ta­nyň “Te­bi­gat – ener­gi­ýa­nyň eg­sil­mez çeş­me­si” at­ly mil­li eks­po­zi­si­ýa­sy hal­ka­ra ser­gi­niň baş şy­ga­ry bi­len ut­ga­şyp gid­ýär. Onuň eýe­le­ýän meý­da­ny 1 müň ine­dör­dül met­re deň­dir. Ýur­du­my­zyň di­war­ly­gy Gru­zi­ýa­nyň, Öz­be­gis­ta­nyň hem-de An­go­la­nyň di­war­lyk­la­ry­na goň­şy bo­lup dur­ýar.
Ga­za­gys­tan­da­ky EKS­PO ser­gi­si 10-njy iýun – 10-njy sent­ýabr ara­ly­gyn­da ge­çi­ril­ýär. Bü­tin­dün­ýä EKS­PO ser­gi­si iri hal­ka­ra ser­gi­si bo­lup, ol tä­ze yl­my-teh­ni­ki ga­za­nan­la­ryň gör­ke­zil­me­gi­ne şert dö­red­ýär. Kö­pu­gur­ly EKS­PO ser­gi­si özü­niň göw­rü­mi bo­ýun­ça Olim­pi­ýa oýun­la­ry bi­len de­ňel­ýär. Bu ýer­de dün­ýä­niň en­çe­me ýur­dy öz di­war­ly­gy­ny açyp, mil­li yk­dy­sa­dy­ýe­tin­dä­ki ga­za­nan­la­ry­ny gör­kez­ýär.
Mä­lim bol­şy ýa­ly, 1851-nji ýy­lyň 1-nji ma­ýy – 15-nji okt­ýab­ry ara­ly­gyn­da şa­za­da Al­ber­tiň baş­lan­gy­jy bo­ýun­ça Lon­don şä­he­ri­niň Gaýd-park se­ýil­gä­hin­de il­kin­ji se­na­gat iş­le­ri­niň be­ýik ser­gi­si ge­çi­ri­lip­di. Şol ser­gä 6 mil­lio­na go­laý adam ge­lip­di we ol gu­raý­jy­la­ra oňat gir­de­ji ga­zan­ma­ga müm­kin­çi­lik dö­re­dip­di.
Şon­dan soň­ra bü­tin­dün­ýä ser­gi­le­ri­ni ge­çir­mek baş­lan­gy­jy­na fran­suz­lar eýe bol­dy. 1855-nji ýyl­da ge­çi­ri­len hal­ka­ra ser­gi­sin­den soň­ra ol yzy­gi­der­li ge­çi­ril­ip baş­lan­dy. 1928-nji ýyl­da Hal­ka­ra ser­gi­ler eda­ra­sy dö­re­dil­di we hal­ka­ra de­re­je­sin­dä­ki ser­gi­le­ri gu­ra­ýan bu eda­ra 100-den gow­rak ýurt ag­za bo­lup dur­ýar. Bü­tin­dün­ýä ser­gi­le­ri tä­ze oý­lap tap­ma­lar bi­len ta­nyş­mak­lyk üçin oňat müm­kin­çi­lik­le­ri dö­red­ýär. 1862-nji ýyl­da Lon­don­da ge­çi­ri­len ser­gi­de il­kin­ji ti­kin ma­şy­ny gör­ke­zi­lip­di. 1876-njy ýyl­da ABŞ-nyň Fi­la­del­fi­ýa şä­he­rin­de ge­çi­ri­len bü­tin­dün­ýä ser­gi­sin­de bol­sa, il­kin­ji te­le­fon en­ja­my halk köp­çü­li­gi­ne ýe­ti­ri­lip­di. 1889-njy ýyl­da bü­tin­dün­ýä ser­gi­si üçin Pa­riž şä­he­rin­de Eý­fel di­ňi gu­rul­dy.
1941-45-nji ýyl­la­ryň ur­şun­dan soň­ra ser­gi­niň gu­raý­jy­la­ry di­ňe teh­no­lo­gi­ýa ul­ga­myn­da ga­za­ny­lan üs­tün­lik­le­re äh­mi­ýet ber­mek bi­len çäk­len­män, eý­sem, hal­ka­ra de­re­je­sin­dä­ki me­se­le­le­re hem üns be­rip baş­la­dy­lar. Ola­ryň ha­ta­ryn­da eko­lo­gi­ýa, ener­ge­ti­ka, ur­ba­ni­za­si­ýa we beý­le­ki­ler bar.
Hä­zir­ki za­man EKS­PO ser­gi­si se­na­gat­laş­ma­nyň ny­şa­ny­na öw­rü­lip, ýurt­la­ryň dür­li ugur­lar­da­ky ga­zan­ýan üs­tün­lik­le­ri­ni açyp gör­kez­mek­de açyk meý­dan­ça bo­lup hyz­mat ed­ýär. Oňa her ge­zek mil­li­on­lar­ça adam gat­naş­ýar. EKS­PO ser­gi­le­ri 5 ýyl­dan bir ge­zek ge­çi­ril­ýär. Iri ser­gi­le­riň ara­syn­da ýö­ri­te­leş­di­ri­len ser­gi­ler hem ge­çi­ril­ýär. Soň­ky ge­zek hal­ka­ra de­re­je­sin­dä­ki ser­gi 2015-nji ýyl­da Mi­lan şä­he­rin­de ge­çi­ri­lip­di.
Hä­zir­ki wagt­da do­wam ed­ýän As­ta­na şä­he­rin­dä­ki EKS­PO ser­gi­si­ne 115 döw­let we 22 hal­ka­ra gu­ra­ma gat­naş­ýar. Bu ser­gi­ni gu­ra­mak üçin 1,3 mil­liard dol­lar sarp edi­ler. Bu ba­ra­da “As­ta­na EKS­PO-2017” mil­li kom­pa­ni­ýa­nyň ýol­baş­çy­sy Ah­met­žan Esi­mow ha­bar ber­di.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА