Hä­zir­ki dö­wür­de is­len­dik ýur­duň yk­dy­sa­dy ösü­şi­ni ylym­syz, bi­lim­siz göz öňü­ne ge­tir­mek müm­kin däl. Öz yk­dy­sa­dy kuw­wa­ty­ny yzy­gi­der­li ös­dür­mek is­le­ýän döw­let­ler, il­kin­ji no­bat­da, esa­sy ün­si ylym-bi­lim ul­gam­la­ry­ny kä­mil­leş­dir­mä­ge gö­nük­dir­ýär­ler. Hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­miz “Bi­lim – bag­ty­ýar­lyk, ru­hu­be­lent­lik, ro­waç­lyk” at­ly ki­ta­byn­da: “Her bir döw­le­tiň bin­ýa­dy­nyň berk­li­gi, ösü­şi­niň ýo­ka­ry dep­gi­ni, ýa­şa­ýyş-dur­muş de­re­je­si ýurt­da al­nyp ba­ryl­ýan bi­lim-ylym sy­ýa­sa­ty bi­len berk bag­la­ny­şyk­ly­dyr” – di­ýip, bel­le­mek bi­len, ýur­du­my­zyň mun­dan beý­läk-de ro­waç­lan­ma­gyn­da ylym-bi­li­miň äh­mi­ýe­ti­niň ýo­ka­ry­dy­gy­na ün­si çek­ýär.
Hä­zir­ki dö­wür­de in­tel­lek­tu­al we teh­no­lo­gik bäs­deş­lik bar­ha ýi­ti hä­si­ýe­te eýe bol­ýar. Dün­ýä tej­ri­be­si dün­ýä ho­ja­ly­gyn­da öň­de­ba­ry­jy orun­la­ry eýe­le­me­giň di­ňe yk­dy­sa­dy­ýe­ti in­no­wa­si­ýa­la­ra esas­lan­ýan ýurt­la­ra ba­şard­ýan­dy­gy­na şa­ýat­lyk ed­ýär. Ösen döw­let­ler­de je­mi içer­ki önü­miň ösü­şi­niň 80-95 gö­te­ri­mi teh­ni­ka­da we teh­no­lo­gi­ýa­lar­da jem­le­nen tä­ze bi­lim­le­riň ha­sa­by­na ga­za­nyl­ýar. Bu bol­sa, şol ýurt­lar­da bäs­deş­li­ge ukyp­ly­ly­gyň ýo­ka­ry de­re­je­si­niň üp­jün edil­ýän­di­gi­ni gör­kez­ýär. Ýur­du­my­zyň aň-paý­has müm­kin­çi­lik­le­ri­ni mil­li yk­dy­sa­dy­ýe­ti­mi­ziň ok­gun­ly ösü­şi­ni üp­jün ed­ýän se­riş­dä öwür­mek şu gü­nüň mö­hüm äh­mi­ýet­li we­zi­pe­si­dir. Bi­ziň ýur­du­myz­da tä­ze ýo­ka­ry we or­ta okuw mek­dep­le­ri­niň yzy­gi­der­li dö­re­dil­me­gi, okuw mak­sat­na­ma­la­ry­na tä­ze hü­när­le­riň gi­ri­zil­me­gi ösen dö­wür bi­len aýak­daş git­me­gi, ösen se­na­ga­ty­my­zy, halk ho­ja­ly­gy we yn­san­per­wer ugur­ly ul­gam­la­ry döw­re­bap bi­lim­li, kä­mil hü­när­men­ler bi­len üp­jün et­mek we­zi­pe­le­rin­den ugur al­ýar. Bu ugur­da ge­çen ýyl açy­lan Oguz han adyn­da­ky In­že­ner-teh­no­lo­gi­ýa­lar uni­wer­si­te­ti mö­hüm äh­mi­ýe­te eýe­dir. Tä­ze çap edi­len “Ar­ka­da­gyň ajap eý­ýa­my” at­ly ki­tap­da ýo­ka­ry okuw mek­dep­le­riniň sa­ny­nyň 2007-nji ýyl­da 17 sa­ny bo­lan bol­sa, 2016-njy ýyl­da 24-e ýe­ten­di­gi, ýa­kyn­da hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­mi­ziň Ka­ra­ry bi­len, tä­ze Türk­me­nis­ta­nyň Je­ma­gat ho­ja­ly­gy ins­ti­tu­ty­nyň açy­lan­dy­gy bel­le­nil­ýär.
Hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­miz Türk­me­nis­ta­nyň Mi­nistr­ler Ka­bi­ne­ti­niň 7-nji iýul­da ge­çi­ri­len gi­ňiş­le­ýin mej­li­sin­de ýo­ka­ry we or­ta hü­när okuw mek­dep­le­ri­ne ta­lyp­la­ry ka­bul et­me­giň me­ýil­na­ma­la­ry­ny, şeý­le hem 2017-nji ýyl­da Türk­me­nis­ta­nyň ýo­ka­ry we or­ta hü­när okuw mek­dep­le­ri­ne ka­bul et­mek bo­ýun­ça döw­let to­pa­ry­nyň dü­zü­mi­ni tas­syk­la­mak ba­ra­da­ky res­mi­na­ma­la­ra gol çek­di. 2017 – 2018-nji okuw ýy­lyn­da ýo­ka­ry okuw mek­dep­le­rin­de tä­ze hü­när­le­riň bir­nä­çe­si­ni aç­ma­gyň me­ýil­leş­di­ril­ýän­di­gi aý­ra­tyn bel­le­nil­me­li­dir. Şu okuw ýy­lyn­da tä­ze ýo­ka­ry okuw mek­de­bin­de – Türk­me­nis­ta­nyň Je­ma­gat ho­ja­ly­gy ins­ti­tu­tyn­da de­giş­li ul­gam üçin ýo­ka­ry de­re­je­li hü­när­men­ler taý­ýar­la­ny­lar. Ins­ti­tu­tyň dü­zü­min­de gur­lu­şyk we bi­na­gär­lik, teh­no­lo­gik ma­şyn­lar we en­jam­lar, ener­ge­ti­ka, di­zaýn, pu­dak kärhanalarynyň yk­dy­sa­dy­ýe­ti we do­lan­dy­ry­ly­şy, ýa­şa­ýyş-dur­muş howp­suz­ly­gy, te­bi­gy aba­dan­laş­dy­ry­lyş we daş­ky gur­şa­wy go­ra­mak, komp­ýu­ter teh­no­lo­gi­ýa­sy ýa­ly hü­när­ler hem-de 17 sa­ny ka­fed­ra bo­lar. Öňü­miz­dä­ki okuw ýy­ly üçin bu ýo­ka­ry okuw mek­de­bi­ne dört ýüz ta­ly­by ka­bul et­mek göz öňün­de tu­tul­ýar.
Tä­ze okuw ýy­lyn­da Türk­men döw­let ulag we ara­gat­na­şyk ins­ti­tu­tyn­da hem dört sa­ny tä­ze hü­när: ho­wa ula­gyn­da gat­naw­la­ry gu­ra­mak we do­lan­dyr­mak, port­la­ryň we ulag men­zil­le­ri­niň ýük­le­ýiş-dü­şü­riş en­jam­la­ry­nyň ula­ny­ly­şy; in­fo­kom­mu­ni­ka­si­ýa teh­no­lo­gi­ýa­la­ry, te­le­kom­mu­ni­ka­si­ýa ul­gam­la­ry­nyň mag­lu­mat howp­suz­ly­gy ýa­ly hü­när­le­ri aç­mak me­ýil­leş­di­ril­ýär.
Bi­lim ul­ga­my­na or­naş­dy­ryl­ýan ýe­ne-de bir tä­ze­lik – şu okuw ýy­lyn­dan baş­lap ýaş­la­ry ýo­ka­ry okuw mek­dep­le­ri­niň äh­li­sin­de di­ýen ýa­ly goş­ma­ça, tö­leg­li esas­lar­da hem oku­wa ka­bul et­mek bi­len bag­la­ny­şyk­ly­dyr. Bu bol­sa, ýo­ka­ry bi­lim al­ma­ga hö­wes­li ýaş­la­ryň bar­ha art­ýan­dy­gy­ny, jem­gy­ýe­ti­mi­ziň aň-bi­lim kuw­wa­ty­nyň ös­ýän­di­gi­ni, döw­le­ti­mi­ziň bi­lim al­ma­ga hö­wes­li ýaş­la­ryň äh­li­si üçin giň müm­kin­çi­lik­le­ri dö­red­ýän­di­gi­ni gör­kez­ýär.
Şu ýyl ýur­du­my­zyň ýo­ka­ry okuw mek­dep­le­ri­ne 8 müň 308 ta­lyp ka­bul et­mek me­ýil­leş­di­ri­lip, bu gör­ke­zi­ji ge­çen ýyl­da­ky­dan 1 müň 52 adam köp­dür. Ýur­du­my­zyň or­ta hü­när okuw mek­dep­le­ri­ne hem-de baş­lan­gyç hü­när okuw mek­dep­le­ri­ne de­giş­li­lik­de 8 müň 317 we 25 müň ta­lyp ka­bul et­mek me­ýil­leş­di­ril­ýär.
Bi­lim ul­ga­my­nyň ös­dü­ril­me­gi, in­no­wa­si­on müm­kin­çi­lik­le­riň art­dy­ryl­ma­gy, il­kin­ji no­bat­da, yl­myň ga­za­nan­la­ry­ny önüm­çi­li­ge or­naş­dyr­ma­ga iter­gi ber­ýär we tä­ze se­na­gat kär­ha­na­la­ry­nyň dö­re­dil­me­gi­niň baş şer­ti bo­lup dur­ýar. Öň­de­ba­ry­jy teh­no­lo­gi­ýa­la­ryň esa­syn­da dö­re­dil­ýän kär­ha­na­la­ryň sa­ny­nyň art­ma­gy tä­ze hü­när­men­le­riň ýe­tiş­di­ril­me­gi­ne, ila­tyň iş bi­len üp­jün­çi­lik de­re­je­si­niň has go­wu­lan­ma­gy­na hem oňyn tä­sir ed­ýär. Bi­lim, ylym we in­no­wa­si­on önüm­çi­lik çyg­ryn­da­ky döw­let mak­sat­na­ma­la­ry­nyň üs­tün­lik­li ama­la aşy­ryl­ma­gy bi­len bu ul­gam­da­ky iş­le­riň ne­ti­je­li­li­gi­niň bi­te­wü­li­gi üp­jün edil­ýär, hä­zir­ki za­man ylym­la­ryn­dan oňat baş çy­kar­ýan ýo­ka­ry de­re­je­li hü­när­men­le­ri taý­ýar­la­mak bo­ýun­ça al­nyp ba­ryl­ýan iş­ler kä­mil­leş­di­ril­ýär.
Hä­zir­ki döw­rün­de adam faktoryna gö­nük­di­ril­ýän ma­li­ýe se­riş­de­le­ri­niň möç­ber­le­ri ýyl­sa­ýyn art­dy­ryl­ýar. Bu, bir ta­rap­dan, ýur­du­my­zyň yk­dy­sa­dy kuw­wa­ty­nyň ýo­ka­ry­dy­gy­ny gör­kez­ýär, beý­le­ki ta­rap­dan, da­şa­ry ýurt tej­ri­be­sin­de öz oňyn ne­ti­je­le­ri­ni gör­ke­zen ozal­ky al­nan bi­lim­le­riň esa­syn­da tä­ze bi­lim­le­ri dö­ret­mä­ge ukyp­ly bo­lan tä­ze bi­lim ul­ga­my­nyň ýur­du­myz­da ke­ma­la gel­ýän­di­gi­ne şa­ýat­lyk ed­ýär.

Zöh­re Re­je­bo­wa,
Ma­ry­nyň Hy­dyr Der­ýa­ýew adyn­da­ky
mu­gal­lym­çy­lyk mek­de­bi­niň mu­gal­ly­my.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА