Hä­zir­ki wagt­da dün­ýä­de 195 ýurt bo­lup, ola­ryň 193 sa­ny­sy BMG-niň ag­za­sy, iki ýurt bol­sa, (Pa­les­ti­na bi­len Wa­ti­kan) syn­çy döw­let­ler ha­sap­lan­ýar. Köp ýur­duň ady şol ýur­duň esa­sy ila­ty ýa-da esas­lan­dy­ran ada­myň ady bi­len bag­la­ny­şyk­ly bol­ýar. Eý­sem, haý­sy ýur­duň ady nä­me ma­ny­ny ber­ýär­kä? Ine, ola­ryň kä­bi­ri.
Ta­ry­hy we me­de­ni ýa­dy­gär­lik­le­re baý bo­lan Ýew­ro­pa­nyň Or­taýer deň­zi­niň ke­na­ryn­da­ky Ita­li­ýa wi­ta­ly at­ly halk ta­ra­pyn­dan esas­lan­dy­ry­lyp­dyr. Bol­ga­ri­ýa bol­sa, «ga­ry­şyk» ma­ny­sy­ny ber­ýän «bul­ga» sö­zün­den eme­le ge­lip­dir. Bu adyň be­ril­me­gi ýurt­da köp hal­kyň ýa­şa­ýan­dy­gy bi­len bag­ly bo­lup­dyr. Tai­land sö­zi bol­sa «er­kin adam» diý­me­gi aň­lad­ýan tai hal­ky­nyň ady bi­len bag­la­ny­şyk­ly­dyr.
Pars aý­la­gy­nyň ke­na­ryn­da ýer­leş­ýän arap ýur­dy bo­lan Bah­reýn «iki de­ňiz» diý­me­gi aň­lad­ýar. Kar­ta se­re­di­len­de ýur­duň iki deň­ziň ara­syn­da­dy­gy­ny gör­mek bol­ýar. Is­pa­ni­ýa sö­zi bol­sa, «tow­şan­la­ryň mekany» diý­me­gi aň­lad­ýar. Bu at il­kin­ji ge­zek kar­fa­gen­ýan at­ly halk ta­ra­pyn­dan goý­lup­dyr. Soň­ra bol­sa rim­li­ler hem ýur­dy şol at bi­len at­lan­dyr­ma­gy­ny do­wam et­di­rip­dir­ler.
Ka­rib deň­zin­de ýer­leş­ýän ki­çi­jik ada döw­le­ti bo­lan Tri­ni­dad we To­ba­go­nyň ady­ny meş­hur de­ňiz­çi Hris­to­for Ko­lumb da­kyp­dyr. Tri­ni­dad «üç de­pe», to­ba­go bol­sa, «tem­mä­ki» diý­me­gi aň­lad­ýar.
Dün­ýä­niň 25 ýur­du­nyň ady şol ýur­duň ge­og­ra­fik taý­dan ýer­leş­ýän ýe­ri bi­len bag­la­ny­şyk­ly­dyr. Köp döw­le­tiň we şä­he­riň ady bol­sa, öz ýur­dun­da baş­ga­ça, hal­ka­ra de­re­je­de baş­ga­ça at­lan­dy­ryl­ýar. My­sal üçin, hy­taý­ly­lar öz ýur­du­ny «Çžun­hua» di­ýip at­lan­dyr­ýar­lar. Bu söz «mer­ke­zi pa­ty­şa­lyk» diý­me­gi aň­lad­ýar. Ýa­pon­lar bol­sa öz ýur­du­ny «Nip­pon» di­ýip at­lan­dyr­ýar­lar. Bu söz ýa­pon­ça­da «Gü­nüň dog­ýan ýur­dy» diý­me­gi aň­lad­ýar. Şol bir wag­tyň özün­de bu söz beý­le­ki dil­ler­de hem ýur­duň ikin­ji ady hök­mün­de ula­nyl­ýar. Ýa­po­ni­ýa­nyň baý­da­gyn­da­ky ak dü­şe­giň üs­tün­de ýer­leş­ýän gy­zyl te­ge­lek şe­kil hem Gü­ni aň­lad­ýar. Hal­ka­ra de­re­je­sin­de ula­nyl­ýan Ýa­po­ni­ýa ady bol­sa, hy­taý­ça­da­ky «Ja­pu­en» sö­zün­den eme­le ge­lip­, bu söz hem «Gü­nüň dog­ýan ýur­dy» diý­me­gi aň­lad­ýar.
Ýer ýü­zün­dä­ki 25 ýur­duň ady, şol ýurt üçin esa­sy şah­sy­ýet­le­riň ady bi­len bag­la­ny­şyk­ly­dyr. My­sal üçin, Mü­sü­riň ady Nuh py­gam­be­riň nes­lin­den bo­lan Mis­ra­im bi­len bag­la­ny­şyk­ly­dyr. Ýur­duň arap­ça ady Misr. Gü­nor­ta Ame­ri­ka­da­ky Bo­li­wi­ýa­nyň ady şol se­bit­le­riň ga­raş­syz­ly­gy ug­run­da gö­re­şen hem-de ýur­duň il­kin­ji döw­let ýol­baş­çy­sy Si­mon Bo­li­wa­ryň adyn­dan ge­lip çyk­ýar. Ko­lum­bi­ýa sö­zi il­kin­ji bo­lup, Ame­ri­ka­ny aç­ma­gy bi­len meş­hur­lyk ga­za­nan Hris­to­for Ko­lum­byň adyn­dan dö­räp­dir. Ital­ýan deň­iz­çi­si Ame­ri­go Wes­puç­çi Ame­ri­ka yk­ly­my­na ba­ran­dan soň­ra bu ýer şeý­le at­lan­dy­ry­lyp baş­la­nyp­dyr.
Li­wanyň ady ýurduň Si­ri­ýa­ bilen ser­he­din­dä­ki daglardan gelip çykypdyr. Bu dag ul­ga­my jöw­za­ly to­mus gün­le­rin­de hem ere­me­ýän gar ör­tü­gi bi­len ga­dy­my dö­wür­ler­den bä­ri meş­hur bo­lup­dyr. Li­wan sö­zi iw­rit di­lin­de ak dag­lar diý­me­gi aň­lad­ýar. Şeý­le­lik­de, bu söz hem da­gyň, hem ýur­duň ady bo­lup­dyr.
Hin­di um­ma­ny­nyň ke­na­ryn­da­ky Oman arap di­lin­de «giň de­ňiz­ler» diý­me­gi aň­lad­ýan söz­den eme­le ge­lip­dir.
De­mir­ga­zyk Ýew­ro­pa­da ýer­leş­ýän Nor­we­gi­ýa nor­weg di­lin­de «de­mir­ga­zyk ül­ke­si» diý­me­gi aň­lad­ýar.
Ir­ki dö­wür­ler­den bä­ri ke­ra­mat­ly ýer­ ha­sap­lan­ýan Şri-Lan­ka bu at 1972-nji ýyl­da be­ril­ýär. Kä­bir çeş­me­ler­de bu sö­züň «da­ba­ra­ly, şow­hun­ly» di­ýen ma­ny­sy­nyň bar­dy­gy bel­le­nil­ýär.
Bang­la­deş ady bol­sa, ben­gal di­lin­de «ben­gal­la­ryň ýurdy» diý­me­gi aň­lad­ýar.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА